Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Койот юррине юрласа вӑл чӗлӗмне чӗртнӗ те тӗтӗмне ҫутҫанталӑкӑн тӑватӑ еннелле те кӑларса янӑ.

Спев Песню койота, он закурил свою трубку и стал пускать дым на все четыре стороны света.

Бизонсене тӑмалли вырӑн // Чӑвашсен патшалӑх издательстви. Джеймс Ш. Пӗчӗк индеец Синопа: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 109 с.

Ҫутҫанталӑкӑн кашни вӑхӑчӗ хӑйне май илемлӗ.

Куҫарса пулӑш

Саншӑн чунӑм та шел мар // Улькка Эльмен. Эльмен У. Ма инҫе-ши ҫӑлтӑрӑм?.. Повеҫсем, калав. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви. 2001 — 207 с. — 166–199 c.

Нумай ҫын ӑна каялла тавӑрасшӑн нимӗн те шеллемен пулӗччӗ, анчах… ҫутҫанталӑкӑн саккунӗ урӑхла.

Куҫарса пулӑш

Ма инҫе-ши ҫӑлтӑрӑм?.. // Улькка Эльмен. Эльмен У. Ма инҫе-ши ҫӑлтӑрӑм?.. Повеҫсем, калав. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви. 2001 — 207 с. — 134–165 c.

Ленин мӗншӗн аслатиллӗ ҫумӑр айне тухса тӑнине Коля ӑнланаймарӗ; вӑл революци ҫул-пуҫне ҫиҫӗмсем хушшинче ҫапла пӗр-пӗччен тӑма килӗшни тата вӑл урӑм-сурӑм тулашса ахӑрашакан ҫутҫанталӑкӑн ытамӗнче хӑйне ахаль ҫынсем пек мар канлӗ туйма тивӗҫли ҫинчен тӗтреллӗн шухӑшласа сӗмленчӗ.

Коле было непонятно, почему Ленину вздумалось стоять под грозой, в его голове пронеслась странная и смутная мысль о том, что вождю революции к лицу стоять в одиночестве среди молний и что он должен себя чувствовать среди бушующей природы уютнее, чем обыкновенный человек.

17 // Аркадий Малов. Казакевич Э.Г. Кӑвак тетрадь: повесть. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1976. — 158 с.

Ӑна, хӑй вилӗмсӗр ҫутҫанталӑкӑн вилӗмлӗ пӗчӗк пайӗ пулнине ачалӑх ҫулӗсенченех ҫирӗп пӗлекенскере, хӑвӑрт та пӗр ыратусӑр вилӗм хӑратмасть.

Быстрая и безболезненная смерть не пугала его, человека ох как твердо знающего с отроческих лет, что он смертная частица неумирающей природы!

1 // Аркадий Малов. Казакевич Э.Г. Кӑвак тетрадь: повесть. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1976. — 158 с.

Вӗсем пӗр енчен ҫеҫ пурте пӗр шухӑшлӑ пулчӗҫ: ман пек чӗрчун ҫутҫанталӑкӑн йӗркеллӗ законӗсем тӑрӑх ҫут тӗнчене ҫуралма тивӗҫлӗ мар, мӗншӗн тесен хама хам сыхлама пултараймастӑп: хӑвӑрт чупма е йывӑҫсем ҫине хӑпарма, е ҫӗр айне шӑтӑк чавса кӗме пӗлместӗп.

Только в одном они были единодушны: такое создание, как я, не могло явиться на свет согласно нормальным законам природы, ибо я лишен способности самосохранения: не умею быстро бегать, или взбираться на деревья, или рыть норы в земле.

Виҫҫӗмӗш сыпӑк // Урхи Наумӗ, Куҫма Чулкаҫ. Свифт, Даниэль. Лемюэль Гулливер ҫулҫӳренисем; вырӑсларан Н. Урхипе К. Чулкаҫ куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1954. — 368 с.

Эпӗ халӗ ҫав тери аслӑ, ырӑ кӑмӑллӑ патша майри хӳттинче — ҫутҫанталӑкӑн илемӗ, пӗтӗм тӗнче халӑхӗн юратӑвӗ, хӑйӗн ҫыннисене ырӑ кӑтартса савӑнтараканӗ, тӗнче пултарӑвӗн фениксӗ аллинче пурӑннӑ чух хама усал тӑвассинчен нимӗн те хӑрамалли ҫук.

Под покровительством столь великой и милостивой государыни, украшения природы, любви вселенной, услады своих подданных, феникса творения, мне нечего бояться дурного обращения.

Виҫҫӗмӗш сыпӑк // Урхи Наумӗ, Куҫма Чулкаҫ. Свифт, Даниэль. Лемюэль Гулливер ҫулҫӳренисем; вырӑсларан Н. Урхипе К. Чулкаҫ куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1954. — 368 с.

Тӳпери пур япаласем те ҫутҫанталӑкӑн пушӑ уҫлӑхӗнче Ҫӗр тавра ҫаврӑнаҫҫӗ, тесе вӗрентнӗ вӑл.

Он учил, что все небесные тела движутся вокруг Земли в пустом мировом пространстве.

Птолемей ҫут тӗнче ҫинчен вӗрентни // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫавна пула эпир халь пӗтӗмпех пулса ҫитнӗ тата нумай йывӑрлӑхсене тӳссе ирттернӗ нумай нациллӗ социализмлӑ патшалӑх туса ҫитертӗмӗр, унӑн ҫирӗплӗхне ҫутҫанталӑкӑн кирек хӑш пайӗнчи кирек хӑш нациллӗ патшалӑх та хапсӑнма пултарнӑ пулӗччӗ.

В результате мы имеем теперь вполне сложившееся и выдержавшее все испытания многонациональное социалистическое государство, прочности которого могло бы позавидовать любое национальное государство в любой части света.

II // И. Кузнецов, А. Золотов, П. Иванов. Сталин, Иосиф Виссарионович. ССР Союзӗн Конституци проекчӗ ҫинчен : (Пӗтӗм Союзри Советсен Чрезвычайлӑ VIII съездӗнче 1936 ҫ. ноябрӗн 25-мӗшӗнче тунӑ доклад) / И. В. Сталин ; Г. А. Молостовкин куҫарнӑ. - Шупашкар : Чӑваш АССР государство издательстви, 1936. — 58 с.

Лере, хӗвеланӑҫ енче, ҫутҫанталӑкӑн чикӗсӗр тӳпине тата хаваслӑн йӑлтлатса вылякан ҫӑлтӑрсене уҫса, тем анлӑш йӗпкӗм хӗрлӗ чаршав ҫӗрелле аннӑн туйӑннӑ.

Казалось, там, на западе, опускается в землю огромный пурпурный занавес, открывая бездонную глубь неба и — веселый блеск звезд, играющих в нем.

X // Митта Ваҫлейӗ. Горький М. Фома Гордеев: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

Савӑнӑҫлӑн, уҫӑ саслӑн кӗрлекен ӗҫ шавӗ, ҫурхи ҫутҫанталӑкӑн хӗвелпе хавасланса йӑлтӑртакан ҫамрӑк илемӗ — ҫаксем пурте ҫӗкленӳллӗ вӑйпа тулса тӑнӑ, Фома ӑшчикне ыррӑн, тутлӑн чӳхентернӗ, палӑрсах ҫитеймен ҫӗнӗ туйӑм-кӑмӑлсем вӑратнӑ.

Веселый, громкий шум труда, юная красота весенней природы, радостно освещенной лучами солнца, — всё было полно бодрой силы, добродушной и приятно волновавшей душу Фомы, возбуждая в нем новые, смутные ощущения и желания.

III // Митта Ваҫлейӗ. Горький М. Фома Гордеев: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

Вӑл, ҫӗр ҫине хӑрушлӑх кӳрекен аслатиллӗ пӗлӗтрен те, ҫӗр чӗтренинчен те, турӑсен вӑйӗнчен те, вӗсен шухӑшласа кӑларнӑ ҫиҫӗмӗсенчен те хӑрамасӑр, ҫутҫанталӑкӑн вӑрттӑнлӑхне пӗлнӗ, япаласем мӗн пирки те мӗнле пуҫланса кайнине тавҫӑрса илнӗ.

Он не страшился ни грома небесного, ни землетрясений, наводящих на людей ужас, ни могущества богов, он, полный нечеловеческой отваги, осмелился проникнуть в самые сокровенные тайны природы и в ней открыл происхождение и природу вещей.

II сыпӑк // Григорий Алентей. Джованьоли, Р. Спартак: роман / вырӑсларан Г.Алендей куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1950. — 332 с. — 11–314 с.

Суккӑр пулассинчен хӑрушши ним те ҫук; вӑл калама ҫук пысӑк хӗн-хур, вӑл ҫынтан ҫутҫанталӑкӑн тӑххӑр вуннӑмӗш пайне туртса илет.

Ничего не может быть страшнее, как потерять зрение; это невыразимая обида, она отнимает у человека девять десятых мира.

X. // Феодосия Ишетер. Горький М. Ҫынсем патӗнче: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 256 с.

Эпир искусствӑпа ҫутҫанталӑка пӑтраштарма ҫав тери хӑнӑхса кайнӑ та, пире ҫутҫанталӑкӑн живопиҫре нихҫан тӗл пулман сӑнлӑхӗсем ӗненмелле мар пек туйӑнаҫҫӗ, ҫутҫанталӑк чӑн-чӑн пек мар курӑнать, е тата пачах урӑхла: живопиҫре ытла нумай тӗл пулакан сӑнлӑхсем йӑлӑхтарса ҫитернӗ пек курӑнаҫҫӗ, чӑн пурнӑҫра тӗл пулакан хӑшпӗр сӑнлӑхсем вара, пӗр шухӑша, пӗр туйӑма ытла та вӑйлӑн палӑртаканскерсем, шутсӑр ӗлккен пек туйӑнаҫҫӗ.

Мы так привыкли смешивать искусство с природою, что очень часто те явления природы, которые никогда не встречали в живописи, нам кажутся неестественными, как будто природа ненатуральна, и наоборот: те явления, которые слишком часто повторялись в живописи, кажутся нам избитыми, некоторые же виды, слишком проникнутые одной мыслью и чувством, встречающиеся нам в действительности, кажутся вычурными.

XXVI сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

— Вӑт, тӑрӑшатӑп ҫапла, тет, пуринчен ытла — мещенсемшӗнех тӑрӑшатӑп, тет, — ыйтӑва хирӗҫ хуравламасӑрах малалла каларӗ хӑрах куҫ, — мещенсемшӗн ҫав, мӗншӗн тесен, вӗсене калама ҫук хытӑ кӳрентернӗ тата ҫутҫанталӑкӑн мӗнпур ырлӑх-пурлӑхӗсӗр тӑратса хӑварнӑ.

— Вот, говорит, тружусь, главнейше — для мещанства, — не ответив, продолжал кривой, — для него, говорит, так как неописуемо обидели его и обошли всеми дарами природы.

Окуров хули // Уйӑп Мишши. Горький М. Окуров хули: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 134 с.

«Ҫутҫанталӑкӑн тӗлӗнтермӗшӗ», аслӑ Лопе де Вега, часах комедисен пуҫлӑхӗ пулса тӑнӑ.

«Чудо природы», великий Лопе де Вега, скоро овладел царством комедии.

Ҫирӗм тӑххӑрмӗш сыпӑк // Сергей Мерчен. Выгодская Э.И. Алжир тыткӑнӗнче: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1946. — 112 с.

Те киле каяҫҫӗ ӗнтӗ, те кӗрхи ҫутҫанталӑкӑн тӗлӗнтермӗшӗсене сӑнама утаҫҫӗ.

Может, домой, а может, ещё подсматривать чудеса и загадки осеннего леса.

Пӑр юрланӑ чух // Александр Галкин. Прилежаева М. П. Ленин пурнӑҫӗ: повесть; Александр Галкин куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1977. — 255 с.

Вӑрҫӑ пырса тӗкӗнмен ҫутҫанталӑкӑн тӗлӗнмелле илемӗ пуринчен ытларах Сашӑна илӗртет.

Больше всех Саша любовался чудесной картиной природы, совершенно незатронутой войной, природы, продолжавшей следовать своим законам жизни.

Ҫиччӗмӗш сыпӑк // Яков Зверев. Первенцев, А.А. Чыса ҫамрӑкран упра: роман / вырӑсларан Я.Зверев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 482 с.

Ҫутҫанталӑкӑн юмахри евӗр вырӑн ачасемпе ҫамрӑксене илӗртнӗ, чӑваш ҫӑлкуҫӗ патне туй машинисем пырса чарӑнасси йӑлана кӗнӗ.

Это сказочное природное место было излюбленным у детей и молодёжи и сюда, к чувашскому истоку традиционно приезжали свадебные кортежи.

Ҫӑлкуҫа сыхлакан Шупаш // Аҫтахар Плотников. https://chuvash.org/content/5568-%D2%AA% ... D1%88.html

Тусем хыҫне анса ларакан хӗвел хӑйӗн хӗп-хӗрлӗ хитре пайӑркисене шурӑ пӗлӗтсем ӑшнелле сапалать, ҫав пайӑркасем те, ҫутҫанталӑкӑн пысӑк стрелкисем пек курӑнса, пирӗн боецсене малалла ҫул кӑтартнӑн туйӑнчӗҫ.

За ними заходило солнце, выпуская пышные румяные стрелы в белые облака, и эти стрелы также, казалось, указывали бойцам дорогу вперед, как естественные указки.

XIII // Наум Любимов. Гончар, Александр Терентьевич. Ялавпа пыракансем: 3 кӗнекеллӗ роман; Н. Я. Любимов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1955. — 456 с.