Шырав
Шырав ĕçĕ:
Точкӑна кӗтеслӗн тивекен вӑйсене хушмалли правило паллӑ пирки, ку случай ҫакӑн пек случайсен шутне кӗртсе шутламалла.
1. Пӗр-пӗринпе шайлашса тӑракан вӑйсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Кашни уйрӑм задачӑра (панӑ вӑя пӗр-пӗр паллӑ хушӑнакан вӑйсем ҫине уйӑрмалли задачӑра) е икӗ хушӑнаканнин те енӗсене, е пӗр хушӑнаканнин енӗпе пысӑкӑшне кӑтартнӑ пулмалла.
1. Пӗр-пӗринпе шайлашса тӑракан вӑйсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫав татӑк вӑйсем равновеҫиллӗ пулмалла шуса вырӑнаҫсан, урӑх куҫма чарӑнсан, виҫӗ вӑйӑн енӗсене те паллӑ туса хумалла.
1. Пӗр-пӗринпе шайлашса тӑракан вӑйсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Хушӑнакан вӑйсемпе равнодействующин енӗсем тата пысӑкӑшӗсем пӗр-пӗринпе мӗнле шайлашса тӑнине пӗлес тесе, динамометрсене доска ҫинчен хӑпӑтса илер те хут ҫине тӗпӗ урлӑ хушӑнакан вӑйсем тӑрӑх тата равнодействующи тӑрӑх линисем туртар; унтан, вӑйсене паллӑ тума масштаб суйласа илсе, ҫав линисем ҫинче вӑйсен пысӑкӑшӗсене кӑтартакан татӑксем виҫсе хурар.
1. Пӗр-пӗринпе шайлашса тӑракан вӑйсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Кантра хӑш еннелле карӑннине тата ҫӗнӗрен ҫаклатнӑ динамометр R = 4 кӑтартнине ҫырса паллӑ туса хурар.
1. Пӗр-пӗринпе шайлашса тӑракан вӑйсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Доска ҫумне ҫыпӑҫтарнӑ хут ҫине тӗве вырӑнне, виҫӗ кантра хӑш еннелле карӑнса тӑнине тата динамометрсен пружинисем тӑсӑлнин виҫӗ вӑйӗн пысӑкӑшӗсене, сӑмахран, F₁ = 3, F₂ = 2, F₃ = 4 иккенне паллӑ туса хурар.
1. Пӗр-пӗринпе шайлашса тӑракан вӑйсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗр вӑя F₁-пе, тепӗрне F₂-пе, вӗсен равнодействующине R-па паллӑ тусан, ҫакӑ пулать: 63. Пӗр тӳрӗ лини тӑрӑх хире-хирӗҫ еннелле тивекен вӑйсене хушасси.
1. Пӗр-пӗринпе шайлашса тӑракан вӑйсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
4-па паллӑ тунӑ вырӑнта грузӑн кинетикӑлла энергийӗ пӗтет, ун вырӑнне потенциллӗ энерги запасӗ чи пысӑк виҫене ҫитет.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑн пек потенциллӗ энерги персе, хӗссе лартнӑ е туртса тӑсса хунӑ тапӑмлӑ япаласенче пулать: сехет пружининче, пружинӑллӑ рессорӑсенче, буферсенче, тӑснӑ резинӑра, электричествӑланӑ е магнитланӑ пӗр-пӗринчен пӗр паллӑ инҫӗшре тӑракан икӗ япалара т. ыт. те.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Молекулӑсем пӗр-пӗрин патне пӗр паллӑ хушӑран ытларах ҫывхарсан, молекулӑсем пӗр-пӗрне тивни вӗсем пӗр-пӗрне хӑйсенчен тартнӑ формӑллӑ пулса тӑрать (тартни пӗр япалара ытларах, тепӗр япалара сахалтарах); япаласенче вара, вӗсене тулашӗнчен тивесси пӗтсен, вӗсен пӑсӑлнӑ формине е калӑпӑшне ӗлӗкхи пек туса хума пултаракан вӑйсем, тапӑм вӑйӗсем текенскерсем, пулса тӑраҫҫӗ.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Сывлӑш юххин урлӑ касӑмӗн лаптӑкне S ҫырса, хӑвӑртлӑхне v ҫырса, танлаштаруллӑ йывӑрӑшне d ҫырса паллӑ тӑвар.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Энерги вӑл — япалан ҫӗнӗ качестви, вӑл уйрӑммӑн унӑн массинчен те, хӑвӑртлӑхӗнчен те тата пире паллӑ ытти механикӑлла характеристикисенчен те урӑхла качество.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫапла ӗнтӗ, унӑн ӗҫ тумалли пӗр-пӗр паллӑ пултарулӑхӗ пулнӑ, хӑмана шӑтарса кӗрсе вӑл ҫав ӗҫе тунӑ та вара.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Тӗрлӗ двигательсем мӗн вӑхӑт хушши ӗҫлени паллӑ пулмасан, вӗсене пӗр-пӗринпе танлаштарса хаклама вӗсем тунӑ ӗҫӗн пысӑкӑшӗ ҫителӗклӗ пулмасть.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Вӑй енӗпе ҫул енӗ хушшинчи кӗтесе а-па паллӑ тусан, ҫакӑ пулать:
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ӗҫе А-па паллӑ тусан:
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Рабочи пӗрене касать; пӑчкӑна калла-малла пӗртикӗс туртнӑ чухне вӑл йывӑҫӑн волокнисене ҫӗмӗрме вӑй хурать тата вӑл вӑй хунӑ точкӑна пӗр вырӑнтан тепӗр вырӑна куҫарать, мӗншӗн тесен пӑчкӑна паллӑ вырӑн таран куҫарать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ӗҫ йӗрки: 1) хута кнопкӑсемпе хӑма ҫине ҫакса хурӑр, унтан, 33-мӗш ӳкерчӗк ҫинче кӑтартнӑ пек, хӑман ҫӳлти кӗтесӗ ҫумне валашка хӗстерсе хурӑр; хут ҫинче валашкаран шар кусса анакан вырӑна паллӑ тӑвӑр.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Анчах пӑшал е тупӑ пенӗ чухне вара сывлӑш сопротивленине шута илмесӗр хӑварма юрамасть, мӗншӗн тесен снарядсем вӗсем питӗ хытӑ вӗҫеҫҫӗ, питӗ хӑвӑрт куҫса пынӑ чухне тавралӑх куҫса пыракан япалана кансӗрлени уйрӑмах паллӑ пулать.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Инерципе кайман пулсан, япалан йывӑрӑшӗ ӑна аялалла вертикаллӗ пӗртикӗс хӑвӑртлатса куҫарса пынӑ пулӗччӗ, япала вара 1 сек. хушшинче ӳкерчӗк ҫинче АВ татӑкпа паллӑ тунӑ ҫул кайнӑ пулӗччӗ.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.