Шырав

Шырав ĕçĕ:

куҫса (тĕпĕ: куҫ) сăмах форми çинчен тĕплĕнрех пăхма пултаратăр.

Вырӑс ҫулҫӳревҫисем, Азин ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫ пайне ҫитсен, Чукотка халӑхӗсем хуҫалӑхпа йӑла йӗрки тӗлӗшпе икӗ ушкӑна пайланнине асӑрханӑ: куҫса ҫӳресе пӑлан ӗрчетекенсем (эвенсем, коряксем, чукчасем, юкагирсем) тата тинӗсри тискер кайӑксем тытаса пӗр вырӑнта пурӑнакансем (керексем, эскимоссем, чукчасем).
Русские землепроходцы, прибыв в северо-восточную чать Азии обнаружили разделение народов Чукотки на две группы по хозяйственно-бытовому укладу: кочевые оленеводы (эвены, коряки, чукчи, юкагиры) и оседлые морские зверобои (кереки, эскимосы, чукчи).

Анадырь историйӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0% ... 0%B9%D3%97

Тундрӑра куҫса ҫӳрекен ҫынна пӑлан нумай усӑ парать.
Олень не только обслуживает самого кочевника.

Тундрӑра пӑлан ӗрчетесси // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем вырӑнтан вырӑна куҫса ҫӳрекен ҫынсен ачисене культурӑллӑ пурӑнма вӗрентеҫҫӗ.
Они приучают детей кочевников к культурной жизни.

Тундрӑри культурӑллӑ ӗҫ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тундра тӑрӑх куҫса ҫӳрекен халӑхсен ӗлӗк хӑйсен ҫырӑвӗ пулман.
Раньше кочевые народы тундры не имели своей письменности.

Пӑлансем, йытӑсем кӳлсе учитель тата фельдшер пӗр вырӑнтан тепӗр вырӑна куҫса ҫӳреҫҫӗ, вӗсемпе пӗрле кино, библиотека, пӗчӗк аптека пырать.
На оленях и собаках кочуют учитель и фельдшер, а с ними — кино, радио, библиотека, аптечка.

Куҫса ҫӳрекен халӑхсем хӗл каҫнӑ вырӑнсенче тундрӑра культура тӗлӗшпе пысӑк ӗҫ туса тӑраҫҫӗ.
Большая культурная работа проводится с кочевниками в тех местах, где они зимуют.

Тундра тӑрӑх куҫса ҫӳрекен тӗттӗм, правасӑр ҫынсем ҫултан ҫул чухӑнланса, ҫука юлса пынӑ.
А темные, беззащитные кочевники с каждым годом беднели.

Ҫаратакан купецсем вырӑнне факторисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тундрӑна пыракан купецсене вӗҫӗ-хӗррисӗр сарӑлса выртакан тундрӑра куҫса ҫӳрекен, ҫӗтсе кайнӑ пӗччен ҫынна улталама ҫӑмӑл пулнӑ.
Легко было купцам, приезжавшим в тундру, обманывать одинокого, затерянного в беспредельных пространствах тундры кочевника.

Теприсем тата — «пӑланлӑ» луораветлансем — ненецсем пекех пӑлансем ӗрчетеҫҫӗ, хӑйсен пӑланӗсемпе тундра тӑрӑх куҫса ҫӳреҫҫӗ.
Другие — «оленные» луораветланы, — так же как и ненцы, занимаются оленеводством и кочуют со своими оленями по тундре.

Луораветлансем (чукчасем) // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Сивӗре те, ҫил-тӑманра та, тӗтре чухне те, поляр каҫӗ тӑнӑ чух тӗттӗмре те ненецсем вӗҫӗ-хӗррисӗр тундра тӳремлӗхӗ тӑрӑх, нимӗн сас-чӗве те илтӗнмен юрлӑ хирсем тӑрӑх пӗр вырӑнтан тепӗр вырӑна куҫса ҫӳреҫҫӗ.
В морозы, в метели, и туманы, во мраке полярной ночи кочуют ненцы по безмолвным снежным просторам, по бескрайней равнине тундры.

Ненецсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тундра тӑрӑх куҫса ҫӳрекен халӑх пурӑнӑҫӗ ӗлӗк таврари хаяр ҫутҫанталӑкран нумай килнӗ.
Жизнь кочевого населения тундры прежде находилась в большой зависимости от окружающей его суровой природы.

Тундрӑри халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пурте тенӗ пекех вӗсем, хӑйсем валли тата пӑланӗсем валли апат-ҫимӗҫ шыраса, пӗр вырӑнтан тепӗр вырӑна куҫса ҫӳреҫҫӗ.
Почти все они живут не в городах и селениях, а перекочевывают с места на место в постоянных поисках пищи для себя и для своих оленей.

Малалла ҫанталӑк мӗнле пулассине тӗрӗс каласа парас тесен, пирӗн Ҫурҫӗрти поляр зонинче ҫанталӑк мӗнле улшӑннине тата Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океанра пӑрсем епле куҫса ҫӳренине пӗлес пулать.
Чтобы предсказывать погоду у нас, надо знать, как изменяется погода в северной полярной зоне, как движутся льды в Северном Ледовитом океане.

Ҫурҫӗрти поляр облаҫӗ пирӗн ҫанталӑка улшӑнтарни // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӑл вӑхӑтра папанинецсен куҫса ҫӳрекен станцийӗ Гренланди тинӗсӗнче пулнӑ.
в Гренландское море, где в то время находилась дрейфующая станция.

«Ҫурсӗр полюсӗ» поляр станцийӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Анчах лагерь вырнаҫнӑ пар хирӗ пӗрмаях куҫса ҫӳренӗ.
Но ледяное поле, на котором расположен лагерь, все время движется.

«Челюскин» похочӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Темӗн пысӑкӑш пӑр хирӗпе пӗрле вӑл тинӗс тӑрӑх куҫса ҫӳренӗ.
Вместе с огромным ледяным полем он странствует по морю.

Ҫав станцисем унти ҫанталӑка тата полярти пӑрсем епле куҫса ҫӳренине ялан сӑнаҫҫӗ.
Которые ведут постоянные наблюдения за погодой и за движением полярных льдов.

Ҫурҫӗрти тинӗс ҫулӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пулӑ алӑран алла куҫса пырать.
Рыба переходит из рук в руки.

Пулӑ промыслисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пӗр сӑмахпа, Кӑнтӑр Америкӑпа Ҫурҫӗр Америка таранах куҫса ҫитнӗ черет.
Затем в Южной Америке, затем в Северной Америке.

XVI // Юрий Артемьев. Сент-Экзюпери Антуан де. Пӗчӗкҫеҫ принц: аллегориллӗ повесть-юмах. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 64 с.

Калӑпӑр, ту пӗр вырӑнтан тепӗр вырӑна куҫса ларни шутсӑр сайра тӗл пулать.
Ведь это очень редкий случай, чтобы гора сдвинулась с места.

XV // Юрий Артемьев. Сент-Экзюпери Антуан де. Пӗчӗкҫеҫ принц: аллегориллӗ повесть-юмах. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 64 с.

Страницăсем:

Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Шырав

Шырав ĕçĕ:

Меню

Статистика