Шырав

Шырав ĕçĕ:

хӑйсен (тĕпĕ: хӑйсем) сăмах форми çинчен тĕплĕнрех пăхма пултаратăр.

Уйӑх тӗттӗмленессине маларах пӗлтерме вӗренсе, вӗсем хӑйсен пӗлӗвӗпе тӗн вӗрентӗвӗсенче усӑ курнӑ, Уйӑх тӗтӗмленессе пире турӑсем хӑйсемех пӗлтереҫҫӗ, тесе халӑха суйса пурӑннӑ.
Научившись предсказывать затмения, жрецы обратили свои знания на пользу религии. Они обманывали народ, уверяя, что о приближении затмения им сообщают сами боги.

Уйӑх тӗттӗмленни // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Пурте каютӑра хӑйсен вырӑнӗсене йышӑнчӗҫ.
Все заняли свои места в главной каюте.

Уйӑха тӗпчесе сӑнани // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Пӗчӗк япаласенче тӗнчере пулса пыракан туртӑнӑва асӑрхама питӗ йывӑр: вӗсем пӗр-пӗрин патнелле туртӑнаҫҫӗ пулин те, туртӑну вӑйӗ хӑйсен пит сахал.
На маленьких телах силу всемирного тяготения трудно заметить: они хотя и притягиваются одно к другому, но сила притяжения очень невелика.

Ҫӗртен уйӑх патне ҫитиччен // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Анчах тӳпере хӑйсен ҫутипе ҫуталакан ҫӑлтӑрсем кӑна мар, хӑй ҫине ӳкекен ҫутӑпа ҫутатакан ҫӑлтӑрсем те пур.
Но есть такие предметы, которые светят не своим светом, а отраженным.

Мӗн вӑл ҫӑлтӑр, мӗн вӑл планета? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫак вӑхӑтра Хӗвел пайӑркисем вӑйлӑ сывлӑш витӗр тухаҫҫӗ те хӑйсен йӑлкӑшакан ҫутине ҫухатаҫҫӗ.
когда лучи его проходят сквозь большую толщу воздуха и теряют свою яркость.

Анчах ҫакӑн пек тӗрӗс вӑхӑт та ученӑйсемшӗн ҫителӗксӗр — вӗсен хӑйсен тата чӑн-чӑнрах вӑхӑт тӗрӗслӗхӗ пур: вӗсен хӑш чухне секундӑн ҫӗрмӗш, миллионмӗш пайне те шутлама тивет.
Но даже это точное время не годится для ученых — у них свой, высший класс точности: им приходится высчитывать сотые, тысячные и даже миллионные и миллиардные доли секунды.

Ҫынсем вӑхӑт шутне мӗнле тытса пыраҫҫӗ? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Вӗсем, Ҫӗрӗн мӗнпур пурлӑхне хӑйсен аллинче тытса тӑрас тесе, халӑха улталаҫҫӗ.
Они обманывают простой народ, чтобы держать все богатства Земли в своих руках.

Ҫӗр чӑмӑрӗ мӗн пысӑкӑш? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Наукӑшӑн асап курнӑ ҫынсемпе геройсем хӑйсен аслӑ ӗҫне тусах пынӑ.
Герои и мученики науки делали свое великое дело.

Галилео Галилей тата унӑн тӗлӗнмелле ӗҫӗсем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Пупсемпе манахсем хӑйсен юмахнех ҫаптарнӑ:
Попы и монахи заговорили:

Уйӑх мӗнле иккенне хӑйсен куҫӗпе курсанах, вӗсем тӗлӗнсе кайнӑ.
И какое же сильное впечатление производили эти наблюдения на зрителей!

Меркурий, Венера тата ытти планетӑсем кӗленче тӳпери пӗчӗк ҫутӑ пӑнчӑсем мар иккен, вӗсен кашнин хӑйӗн тӳпи, хӑйсен ҫӗрӗ пур…
Оказалось вдобавок, что Меркурий, Венера и другие планеты не маленькие светлые точки на хрустальном небосводе, а такие же «земли», со своим небом, а значит, и со своим подземным царством…

Поляксен аслӑ астрономӗ Коперник // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Колумб, Магеллан тата ытти тинӗс ҫӳревҫисем хӑйсен аслӑ ҫулҫӳревӗсемпе ҫӗр карттине йӑлтах улӑштарнӑ.
Путешествия Колумба, Магеллана и других мореплавателей изменили карту Земли.

Тинӗс ҫыннисем ҫӑткӑнланнипе, вӗсем хӑйсен непсисене тӑрантарайманнипе, ҫӑмӑллӑнах ҫӗнтерсе илсе пуйма хӗрӗннипе пулнӑ ҫав инкексем.
а охватившая моряков жадность к наживе, стремление к легким завоеваниям.

Тӗнче тавра пӗрремӗш хут ҫаврӑнни // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Магелланпа унӑн юлташӗсене малалла тата нумай инкек-синкек кӗтсе тӑнӑ, анчах ҫав инкексем сиксе тухасси матроссен хӑйсен айӑпӗпех пулнӑ.
Много бед предстояло впереди Магеллану и его спутникам, и эти беды они сами навлекли на себя.

Ҫавӑнтан вара Магеллана хирӗҫ тухма уҫҫӑнах никам та хӑяйман, анчах Испани офицерӗсем адмирал ҫине хӑйсен ӑшӗнче пушшех те тӑшманла пӑхнӑ.
С тех пор никто не осмеливался открыто выступать против Магеллана, но испанские офицеры затаили вражду и еще больше возненавидели адмирала.

1453 ҫулта туркӑсем Константинополе ҫапӑҫса хӑйсен аллине илсен, Хӗвелтухӑҫнелле кайма май та килмен, ҫавӑнпа та Европӑра пӗчӗк чӗптӗм пӑрӑҫ Малайӑри пӗр пичке пӑрӑҫран хаклӑрах тӑра пуҫланӑ.
Особенно трудно, почти невозможно стало пробираться на Восток после того, как турки в 1453 году завоевали Константинополь. Вот потому-то щепотка перца в Европе стоила дороже, чем бочка этого же перца в Малайе.

Ӑна кивӗ те ҫӗрӗшнӗ карапсем панӑ, матросӗсене тӗрлӗ халӑхран пуҫтарнӑ: кунта испанецсем те, нимӗҫсем те, акӑлчансем те, итальянецсем те пулнӑ, вӗсем хӑйсен ҫӗршывӗсенче усал ӗҫсем тунӑшӑн айӑпласран хӑраса тарнӑ ҫынсем пулнӑ.
Каравеллы ему предложили старые, прогнившие; в матросы набрали разноплеменный сброд: испанцев и немцев, англичан и итальянцев, людей, сбежавших с родины и преследуемых за преступления.

Ҫӑлтӑрсем — ҫунса тӑракан япаласем, вӗсем хӑйсен ҫутипе ҫутатаҫҫӗ.
Звезды — раскаленные небесные тела, они светят своим светом.

Птолемей ҫут тӗнче ҫинчен вӗрентни // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Хальхи вӑхӑтра планетӑсем тесе хӑйсен ҫутипе мар, Хӗвел ҫутипе ҫуталакан ҫӑлтӑрсене калаҫҫӗ.
Теперь планетами называют небесные тела, которые обращаются вокруг Солнца и светят не своим светом, а отражают солнечные лучи.

Унта эсир пӗлӳлӗхпе пӗлӳсӗрлӗх хушшинче мӗнле кӗрешӳсем пулни ҫинчен, астрономи наукинчи паттӑр ҫынсемпе асап курнӑ ҫынсем чӑнлӑха пӗлесшӗн тата ҫав чӑнлӑха ҫынсем хушшине сарасшӑн хӑйсен пурнӑҫне шеллемесӗр ӗҫлени ҫинчен вуласа тухӑр.
В них будет рассказано о великой борьбе между невежеством и знанием, о героях и мучениках астрономической науки, которые, не щадя ни сил, ни жизни, стремились постигнуть истину и распространить ее повсюду.

Ҫӗр мӗн евӗрлӗ? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Страницăсем:

Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Шырав

Шырав ĕçĕ:

Меню

Статистика