Шырав
Шырав ĕçĕ:
Юхӑма обтекаемӑй формӑллӑ япала вырнаҫтарсан, вара 118 б ӳкерчӗкри опыт результачӗ кӑтартнӑ тӑрӑх, юхӑм япала вӗҫне ҫитиех япала умне ҫыпҫӑнса пырать, юхӑм татӑлмасть, ҫавра юхӑм пулмасть; чи вӗҫӗнчи аякӗ патӗнче ҫеҫ турбулентность пулать.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
12. Япала йывӑрӑшне тата ҫав япала шыв ҫине мӗн чухлӗ вӑйпа пуснине пӗлсе, япалан танлаштаруллӑ йывӑрӑшне шутласа кӑларӑр.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Вара Р — P₂ тӗпчекен шӗвекӗн хытӑ япала калӑпӑшӗ чухлӗ пайӗн йывӑрӑшӗ, Р — P₁ d₀ танлаштаруллӑ йывӑрӑшлӗ шӗвекӗн хытӑ япала калӑпӑшӗ чухлӗ пайӗн йывӑрӑшлӗ пулать; япала калӑпӑшӗ вара V = Р — P₁/d₀ пулать, ҫапла ӗнтӗ:
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япала шӗвек ҫинче ҫиелте ишсе ҫӳрет пулсан, япала йывӑрӑшӗ вара япалан путнӑ пайӗ хӗссе кӑларнӑ шӗвекӗн йывӑрӑшӗпе пӗртан.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Халӗ ӗнтӗ шӗвекӗн ҫак пайне савӑтран кӑларса илнӗ те ун вырӑнне ҫав формӑллах пӗр-пӗр урӑх япала кӗртсе хунӑ пултӑр; ҫакӑн пирки йӗри-таврари шӗвекӗн вырнаҫӑвӗ те пусӑмӗ те улшӑнмасть; ҫапла ӗнтӗ, шӗвек хӑй ӑшне вырнаҫтарнӑ япалана тивекен вӑй япала калӑпӑш чухлӗ шӗвек йывӑрӑшӗпе пӗртан.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
9. Тайлӑк тӳремҫи тӑрӑх япалана куҫарнӑ чухне япала йывӑрӑшӗн хушӑнаканӗнчен, тӳремҫи вӑрӑмӑшӗпе перпендикулярлӑскертен, япала движенийӗ мӗнле килет?
Ансат механизмсем ҫинчи вӑйсен равновесийӗн условийӗсем тата вӑл механизмсем ҫинчи ӗҫсен законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япалана АС горизонталь тӑрӑх сӗртӗнӳсӗр куҫарнӑ чух йывӑрӑш вӑйне ҫӗнтерме ӗҫ тӑкаклама кирлӗ мар, мӗншӗн тесен япалан йывӑрӑшӗ япала куҫма пултаракан енпе перпендикулярлӑ.
Ансат механизмсем ҫинчи вӑйсен равновесийӗн условийӗсем тата вӑл механизмсем ҫинчи ӗҫсен законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япала опора тӳремҫийӗ тӗлӗшпе тӗрлӗрен чалӑшса тӑрать, ҫав чалӑшса тӑнӑ вырӑнсенчен вӑл малтанхи положение тавӑрӑнать пулсан, ҫав чалӑшса тӑнӑ чухнехи положенисене сӑнанинчен эпир акӑ мӗн куратпӑр; ҫавӑн пек чалӑштарнӑ чухне кашнинчех япалан йывӑрӑш центрӗ япала равновесире тӑнӑ чухнехинчен ҫӳлерех хӑпарать, анчах та пулма пултараканчи ҫӳллӗ положенирен иртмест.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япалана пӗр точкӑра ҫирӗплетнӗ (ҫакса янӑ е тӗревленӗ) пулсан тата вӑл хускалмасӑр тӑрать пулсан, вара йывӑрӑш центрӗпе опора точки пӗр вертикаль ҫинче пулаҫҫӗ; япала йывӑрӑшӗ опора точкин сопротивленийӗпе шайлашать те, вара япала лӑпкӑ тӑракан пулать.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Механикӑра хытӑ япалан чӑн свойствисенчен кӑшт пӑрӑнаҫҫӗ, унта идеальнӑй хытӑ япала ӑнлавӗпе, урӑхла каласан, вӑйсем тивнипе хӑйӗн формине те, калӑпӑшне те улӑштарман хытӑ япала ӑнлавӗпе усӑ кураҫҫӗ.
1. Пӗр-пӗринпе шайлашса тӑракан вӑйсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Тӗрӗссипе япала йӑлтах тапӑмлӑ маррипе тата сывлӑш сопротивленийӗ пуррипе япалан хӑвӑртлӑхӗ майӗпен чакса пырать те, япала вара юлашкинчен чарӑнать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗр-пӗр ҫӳллӗшрен ӳкнӗ япала ҫӗре ҫапӑнни идеальнӑй тапӑмлӑ пулнӑ пулсан, ҫав япала сиксе кайнӑ пулӗччӗ, вара унӑн кинетикӑлла энергийӗ ҫӗнӗрен потенциллӗ энергие куҫса пынӑ пулӗччӗ; сопротивлени ҫук пулсан, япала ҫав малтанхи ҫӳллӗшех хӑпарнӑ пулӗччӗ, унтан вара пӗтӗм явлени ҫавӑн пек ылмашӑнса пынӑ пулӗччӗ.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Халӗ ӗнтӗ механикӑлла ӗҫ мӗннине урӑх сӑмахсемпе ӑнлантарма пулать: япалан тепӗр япалана тивсе тупакан механикӑлла ӗҫе ҫав пӗрремӗш япала иккӗмӗшне тивнӗ чухне кинетикӑлла энергийӗ улшӑнни пулса тӑрать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япала ӗҫ тунисене пӑхса тухса, эпир ҫакна куратпӑр: урӑх япалана тивсе ӗҫтӑвакан япалан хӑйӗн те механикӑлла состоянийӗ улшӑнать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Эпир пӑхакан япалана тивсе, ӗҫе тепӗр япала тӑвать; ҫавӑнпа куҫаракан вӑй япалана тивнипе пулакан ӗҫ положительнӑй пулать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япаласене сывлӑшра куҫса пыма ҫаксем кансӗрлеҫҫӗ: пӗрремӗшӗнчен, куҫса пыракан япала умӗнчи сывлӑш частицисем; япала вӗсене, вӗсен инерцине ҫӗнтерсе, хӑйпе пӗрле сӗтӗрсе каять.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Кирек мӗнле деформаци пулнӑ чухне те — перӗннӗ чухне, тӑсӑлнӑ чухне, авӑннӑ чухне, пӗтӗрӗннӗ чухне — япалан уйрӑм вак пайӗсем куҫма тытӑнаҫҫӗ, пӗтӗм япала хӑй ҫапах тепӗр япала тӗлӗшӗнчен механикӑлла тӑплӑх состоянийӗнче тӑрать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япаласем пӗр-пӗринпе ҫыхӑнса тӑнин хӑш-пӗр тӗслӗхӗсенче нихӑш япала та тепӗр япалан движенине улӑштармасть, вӗсен иккӗшӗн те формисем е калӑпӑшӗсем улшӑнаҫҫӗ, урӑхла каласан, деформаци пулать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япала куҫса пынине улӑштаракан сӑлтав вӑл кирек хӑҫанах та урӑх япала, пӗрремӗшӗпе взаимодействи тӑвакан япала пулать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
5. Пӗр тӗнӗлсем ҫинчех ҫакӑн пек икӗ япала ҫулӗсен графикӗсене тӑвӑр: ҫав япаласем пӗр вырӑнтанах v₁ = 2 см/сек тата v₂ = 3 см/сек хӑвӑртлӑхсемпе пӗртикӗс куҫса пыма тытӑнаҫҫӗ, иккӗмӗш япала пӗрремӗшӗнчен 1 сек. каярах тухать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.