Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Ахӑртнех, хӗвеланӑҫ енчи чӑвашсем ку курӑмлӑ капӑра пушкӑртсенчен йышӑннӑ-тӑр.

Куҫарса пулӑш

Уралҫум чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Пушкӑртра пурӑнакан анатри чӑвашсен вӑл виҫ кӗтеслӗ, хӗвеланӑҫ енчерех ⎼ тӳр кӗтеслӗ, анат енчисен эрешӗ манерлӗ.

Куҫарса пулӑш

Уралҫум чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Яланхи пекех, хӗвеланӑҫ ҫыранӗнче ҫулсерен 150 яхӑн йӑрӑмлӑ пӗчӗк кит тата 10 финвал тытаҫҫӗ, хӗвелтухӑҫ енче — 10 яхӑн йӑрӑмлӑ пӗчӗк кит .

Как правило, на западном побережье ежегодно добывается около 150 малых полосатиков и 10 финвалов, а на восточном — около 10 малых полосатиков.

Кит тытас ӗҫ // Владимир Андреев. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0% ... 4%95%C3%A7

Халӑх нумай пурӑнакан хӗвеланӑҫ ҫыранӗнче китӑн 90% тытӑнать.

На гораздо более населённом западном побережье добывается около 90 % китов.

Кит тытас ӗҫ // Владимир Андреев. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0% ... 4%95%C3%A7

МКК Гренландин хӗвеланӑҫ тата хӗвелтухӑҫ ҫыранӗсенче икӗ тӗрлӗ популяци пурӑнакан районсем тесе шутлать, кашнин валли уйрӑм квотӑсем уйӑрать.

МКК считает западное и восточное побережье Гренландии районами обитания двух различных популяций, и выделяет отдельные квоты для каждого.

Кит тытас ӗҫ // Владимир Андреев. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0% ... 4%95%C3%A7

Ҫӗлӗкне хывса хул хушшине хӗстерчӗ, пӗрре — хӗвелтухӑҫ, тепре хӗвеланӑҫ еннелле пуҫ тайса сӑхсӑхрӗ.

Куҫарса пулӑш

II // Никифор Мранька. Мранька Н.Ф. Ӗмӗр сакки сарлака. Роман. 2-мӗш том. Виҫҫӗмӗш кӑларӑм. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1989. — 592 с.

Каҫа хирӗҫ тӑратӑп пӗччен, Майӗпен хуралать хӗвеланӑҫ.

Куҫарса пулӑш

Хура пӗлӗт йӗрет куҫҫульпе // Михаил Мерчен. Чӑваш литературин антологийӗ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2003. [Т. 2]: Поэзи. — 2013. — 598 с. — 347 с.

Вӑл Комсомольски ялӗн кӑнтӑр хӗвеланӑҫ пайне шывпа туллин тивӗҫтерме май парӗ.

Куҫарса пулӑш

Ыйтусем ҫине хуравсем тулли пулчӗҫ // Юрий Гаврилов. http://kasalen.ru/2023/11/28/%d1%8b%d0%b ... %97%d2%ab/

Парк периметрӗпе вырнаҫнӑ ҫӳллӗ террасӑсем ӑна ют ҫын куҫӗсенчен хӳтӗлеҫҫӗ, апла пулин те кунтан Париж хула хӗррин хӗвеланӑҫ енне (вӑл вӑхӑтра унта уйсем пулнӑ) курма пулать.

Высокие террасы по периметру парка защищают его от посторонних взглядов, открывая при этом вид на западные окраины Парижа, в то время занятые полями.

Тюильри (сад) // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1% ... %B0%D0%B4)

Хӗвеланӑҫ Двина шывне кӑтартӑр.

Укажите Западную Двину.

Юханшывсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Донбасс — Украинӑри хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирсенче, Кузбасс — тайгара Хӗвеланӑҫ Сибирь айлӑмӗн кӑнтӑр-хӗвелтухӑҫӗнче, Караганда — типӗ ҫеҫенхир зонинче.

Донбасс — в украинских черноземных степях, Кузбасс — в тайге на юго-востоке Западно-Сибирской низменности, Караганда — в зоне сухих степей.

Ҫӗр айӗнчи пурлӑхсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хӗвеланӑҫ Саварь айлӑмӗ.

Западно-Сибирскую низменность.

Ҫӗр ҫийӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Каспий тинӗсӗн хӗвеланӑҫ енчи хӗрринче пӗр пысӑках мар ҫурутрав пур.

На западном берегу Каспийского моря есть небольшой полуостров.

Кавказра нефть кӑларни // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Типӗ ҫеҫенхир зонин хӗвеланӑҫ енчи пайӗ Каспий тинӗсӗн кӗррисенче, Атӑлӑн анатри юхӑмӗ тӑрӑхӗнче тата Урал шывӗ тӑрӑхӗнче выртать.

Западная часть зоны сухих степей расположена по берегам Каспийского моря, по нижнему течению реки Волги и по реке Уралу.

Пулӑ промыслисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Типӗ ҫеҫенхирсен хӗвеланӑҫ енчи ҫурри айлӑм тӳремлӗх; вӑл тӳремлӗх Каспий тинӗсӗ патнелле айлӑмланса пырать.

Западная половина сухих степей — низменная равнина, которая понижается к Каспийскому морю.

Типӗ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пысӑк вӑрман лаптӑкӗсем халӗ зонӑн чи хӗвеланӑҫ енчи пайӗнче, Полесье текен вырӑнта ҫеҫ юлнӑ.

Большие лесные площади остались только в самой западной части зоны, в Полесье.

Хутӑш вӑрмансен зонинчи ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Карта ҫинче Атӑл, Дон, Днепр, Хӗвеланӑҫ Двина шывӗсене шыраса тупӑр.

Найдите на карте реки: Волгу, Дон, Днепр.

Хутӑш вӑрмансен зонинчи ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫӗр айӗнче ҫак усӑллӑ япаласем ӑҫта тупӑннине ССР Союзӗн картти ҫинче шыраса тупӑр: Кузнецк бассейнӗнчи ҫӗркӑмрӑкӗ ӑҫтине (Новосибирскран кӑнтӑр-хӗвелтухӑҫ енче), нефть ӑҫтине (Печора шывӗн юппи таврашӗнче тата Урал тӑвӗсен хӗвеланӑҫ енчи тайлӑкӗнче), ылттӑн (Лена шывӗ ҫинче тата унӑн Алдан ятлӑ юппи ҫинче).

Найдите на карте СССР, где залегают следующие полезные ископаемые: каменный уголь Кузнецкого бассейна (на юго-восток от Новосибирска), нефть (на притоке реки Печоры и на западном склоне Уральских гор), золото (на реке Лене и на ее притоке Алдане).

Тайган ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япалисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хӗвелтухӑҫ тайгари ӳсентӑрансене, хӗвеланӑҫ тайгари ӳсентӑрансемпе танлаштарсан, вӗсем хушшинче мӗнле уйрӑмлӑх пур?

Чем отличается растительность восточной тайги от растительности западной тайги?

Тайгари ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Нева вӑл кӗске, анчах та пит тулли шывлӑ; Рига заливне — Хӗвеланӑҫ Двина юхса кӗрет.

Она короткая, но широкая и полноводная; в Рижский залив впадает Западная Двина.

Чи паллӑ юханшывсемпе кӳлӗсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.