Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Анчах Хӗвел патне мӗн чухлӗ ҫывӑхарах пырать, Хӗвелӗн туртӑмӗ те ҫавӑн чухлӗ вӑйлӑрах пулать, комета та вара ҫавӑн чухлех хӑвӑртрах куҫать.

Но зато, чем ближе она подходит к Солнцу, чем сильнее солнечное притяжение, тем быстрее движется комета.

Комета ҫулӗсем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Кометӑсем Ҫӗр ҫывӑхӗнчен час-часах иртсе ҫӳренине пула тата тӗнче уҫлӑхӗн хӗрри-чикки ҫуккине пула Кеплер: тинӗсре мӗн чухлӗ пулӑ, тӗнче уҫлӑхӗнче те ҫавӑн чухлӗ комета, — тесе каланӑ.

Так как кометы проходят близ Земли довольно часто, а мировое пространство безгранично, то Кеплер сделал из этого вывод, что в мировом пространстве комет столько же, сколько рыб в море.

Эдмунд Галлейпе унӑн комети // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫӗр ҫине кашни ҫул мӗн чухлӗ метеорит ӳкет-ши?

Как велика масса падающих ежегодно на Землю метеоритов?

Ҫӑлтӑр ҫумӑрӗсем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫавӑнпа та тупнӑ кашни метеорит наукӑшӑн питӗ кирлӗ: вӑл хӑй йывӑрӑш чухлӗ ылтӑн катӑкӗнчен те хаклӑрах.

Вот почему каждый найденный людьми метеорит — драгоценность для науки: он ценнее, чем кусок золота такого же веса.

Метеорсем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ку метеорсем пӗр вырӑнта кӑна курӑнаҫҫӗ, пӗтӗм Ҫӗрӗпе илсен, талӑкра вӗсем мӗн чухлӗ ӳкеҫҫӗ пулӗ?

И эти метеоры видны только в одном месте, а сколько их падает за сутки на всей Земле?

Метеорсем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Нептун Хӗвелрен 30 астрономи единици чухлӗ аяккарах вырнаҫнӑ, унӑн пӗр ҫулталӑк хушши ҫӗр ҫинчи ҫӗр утмӑл пилӗк ҫулталӑкпа танлашать.

Нептун удален от Солнца на 30 астрономических единиц, и год его продолжается сто шестьдесят пять земных лет.

Нептун // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Паллах ӗнтӗ, кун пек пӑрӑнни ним чухлӗ те палӑрман пек туйӑнӗ.

Правда, отклонение это показалось бы тебе ничтожным.

Нептун // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ун пек усӑ кӑтартнине темӗн чухлӗ тӗслӗхпе ҫирӗплетсе пама пулать.

И таких примеров можно привести очень много.

Юпитер // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Совет ученӑйӗсем ҫак сигналсем тӑрӑх планета ҫулӗ ҫинче мӗн чухлӗ метеорсем, мӗнле газсем пулнине, Хӗвелтен пирӗн Ҫӗр ҫине мӗнле энерги хумӗсем килсе тӑнине тата ыттине те пӗлнӗ.

Советские ученые по этим сигналам узнали сколько метеоров и газов находится на пути планеты, какие волны энергии поступают с Солнца на нашу Землю и т. д.

Пӗрремӗш искусственнӑй планета // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Спутник мӗн чухлӗ ҫӳлерех хӑпарать, ҫавӑн чухлӗ нумайрах вӗҫет, мӗншӗн тесен ӑна ҫӳлерех хӑпарнӑҫемӗн сывлӑш сахалрах чӑрмантарать.

Чем выше поднимается спутник, тем дольше летает, потому что чем выше он поднимается, тем меньше воздушное трение ему мешает.

Совет Союзӗ ҫӗр тавра вӗҫтерсе янӑ малтанхи спутниксем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ун ӑшӗнче темӗн чухлӗ наукӑлла инструментсемпе пӗр йытӑ вырнаҫтарнӑ.

С многочисленными научными инструментами и с собакой внутри него.

Совет Союзӗ ҫӗр тавра вӗҫтерсе янӑ малтанхи спутниксем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Анчах Уйӑх ҫинче унӑн ним чухлӗ те усси ҫук.

На Луне была бы совершенно бесполезна.

Уйӑха тӗпчесе сӑнани // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫук, нимӗн чухлӗ те сиен кӳмест.

Ничуть.

Ҫӗртен уйӑх патне ҫитиччен // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Япаласен масси мӗн чухлӗ пысӑкрах, туртӑнӑвӗ те вӗсен ҫавӑн чухлӗ ытларах ӳсет.

Но чем больше масса тел, тем сильнее становится их взаимное притяжение.

Ҫӗртен уйӑх патне ҫитиччен // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Темиҫе миллиард километртан пӑхсан, Хӗвел пӗчӗк ҫаврашка пек кӑна курӑнать, ҫав самантра ун ҫине темӗн чухлӗ пӑхса тӑрсан та, сӑнакансен куҫне вӑл шартараймасть.

Если рассматривать Солнце с расстояния в миллиарды километров, оно покажется совсем маленьким кружком и не ослепит глаза наблюдателя, сколько на него ни гляди.

Мӗн вӑл ҫӑлтӑр, мӗн вӑл планета? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

5 гектар ҫӗр ҫинчен мӗн чухлӗ тырӑ-пулӑ, пахча ҫимӗҫ, панулми пухса илме пулӗччӗ!

Сколько злаков, плодов, фруктов можно собрать с 3,5 гектара земли!

Ҫӗр чӑмӑрӗ мӗн пысӑкӑш? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Анчах Бруно вырӑнтан вырӑна мӗн чухлӗ ытларах куҫса ҫӳренӗ, ҫавӑн чухлӗ вӑл хӑйӗн хӑюллӑ вӗрентӗвне тӗнче тӑрӑх анлӑрах сарнӑ.

Но чем больше скитался Бруно, тем шире распространял он по свету свое смелое учение.

Джордано Бруно // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Католик манахӗсем темӗн чухлӗ ушкӑнсене пайлана-пайлана тӑнӑ, ҫав ушкӑнсене орденсем тенӗ.

Католические монахи разделялись на многочисленные общества, или, как их называли, ордена.

Джордано Бруно // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Куҫман ҫӑлтӑрсем пирки Коперник пит тӗрӗс каланӑ, вӗсем пирӗн Хӗвел системипе нимӗн чухлӗ те ҫыхӑнса тӑмаҫҫӗ.

О неподвижных звездах Коперник совершенно правильно рассудил, что они не имеют никакого отношения к нашей Солнечной системе.

Поляксен аслӑ астрономӗ Коперник // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Офицерсемпе матроссенчен вилессе, чӑн та ӗнтӗ, ҫӗр утмӑл ҫын вилнӗ-ха, купцасем ҫавӑншӑн ним чухлӗ те кулянман: ҫынсем вӗсене пӗр пуса та тӑман-ҫке!

Правда, погибло более ста шестидесяти офицеров и матросов, но купцы об этом не горевали: ведь люди не стоили им ни копейки!

Тӗнче тавра пӗрремӗш хут ҫаврӑнни // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.