Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Хутран-ситрен вӑйлӑ ҫилсем вӗреҫҫӗ, ҫил-тӑмансем ҫӗкленсе кайса уласа тӑраҫҫӗ.

Порой дули сильные ветры, поднимались и выли снежные метели.

Ҫеҫенхирте // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫӗрекен тункатасемпе йӑваннӑ йывӑҫсем ҫула пӳлсе тӑраҫҫӗ.

Гниющие пни и поваленные деревья преграждают путь.

Тайгара // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Темиҫе ҫӗр ҫулхи чӑрӑшсем, пихтасем, кедрсем, лиственницӑсем стена пек тӑраҫҫӗ.

Сплошной стеной стоят вековые ели, пихты, кедры, лиственницы.

Тайгара // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Тӗллӗн-тӗллӗн вӗсене шурӑ паллӑ пек кӳлӗсем татса тӑраҫҫӗ.

Местами они прерываются большими белыми пятнами озер.

Поляр ункинчен тропик патне самолетпа кайни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Шӑн ҫӗр витӗр шыв сӑрӑхса анаймасть, ҫавӑнпа ҫулла тундрӑна кӳлӗсем, шурлӑхсем ула-чӑлан кӑтартса тӑраҫҫӗ.

Вода не просачивается сквозь промерзшую почву, поэтому летом тундра пестрит озерами и болотами.

Тундра // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Кунта чи паллӑ ӳсентӑрансем — мӑкпа лишайник — «ягель»; вӗсем пӗтӗм ҫӗре витсе тӑраҫҫӗ.

Главная растительность здесь — мох и лишайник «ягель»; они покрывают всю землю.

Тундра // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Пӑрсем кашласа кӗрлесе пӗр-пӗрин ҫине пыра-пыра кӗреҫҫӗ те купаланса тӑраҫҫӗ.

Льдины с шумом и грохотом надвигаются и нагромождаются друг на друга.

Ледокол Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океан тинӗсӗсем тӑрӑх ҫӳрени // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Йӗри-тавра юр витсе илнӗ пысӑк пӑр уйӗ, тӗрлӗ еннелле каякан ансӑр та кукӑр-макӑр шыв каналӗсем касса тӑраҫҫӗ.

Кругом большое, покрытое снегом, ледяное поле, прорезанное в разных направлениях узкими извилистыми каналами воды.

Ледокол Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океан тинӗсӗсем тӑрӑх ҫӳрени // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Эскимоссен пичӗсем ҫуллӑ пирки ҫутӑлса тӑраҫҫӗ, хӑйсем хуралса хуйӑрланса ларнӑ.

Лица эскимосов лоснились от жира, и грязь покрывала их густым слоем.

Поляр ҫӗрӗсенче ҫынсем мӗнле пурӑнаҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫӑра ҫӑмлӑ ӑшӑ тирӗ тата ҫӑвӗ ӑна сивӗрен сыхласа тӑраҫҫӗ.

Теплый густой мех и жир защищают его от холода.

Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океанра пурӑнакан чӗрчунсем // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Океан шывне аслӑ пӑр хирӗсем хупласа тӑраҫҫӗ, вӗсен тӑршшӗпе сарлакӑшӗ темӗн чухлӗшер километр пулать.

Океан покрыт огромными ледяными полями, во много километров в длину и ширину.

Ҫурҫӗрти пӑрлӑ океан // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫулталӑкра 9 — 10 уйӑх хушши кунта хаяр сивӗсем тӑраҫҫӗ.

Девять-десять месяцев в году стоят здесь сильные морозы.

Сивӗ тӑрӑхсенчи ҫутҫанталӑк // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Пушхирпе оазис ҫутҫанталӑкӗсем пӗр-пӗринчен мӗншӗн ҫавӑн пек уйрӑм тӑраҫҫӗ.

Отчего природа пустыни и оазиса так отличаются друг от друга?

Пушхирте // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Йӗри-тавра ҫӳллӗ хӑйӑр сӑрчӗсем купаланса тӑраҫҫӗ.

Кругом были нагромождены высокие песчаные холмы.

Пушхирте // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Вӗсем пӗтӗмпех унӑн аллинче тӑраҫҫӗ.

Они находятся в полной зависимости от нее.

Тропик тӑрӑхӗнчи халӑхсен пурӑнӑҫӗ епле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Шӑрӑх ҫӗрте пурӑнакан этеме пур енчен те инкексем кӗтсе тӑраҫҫӗ.

Человека в жарких странах всюду окружают опасности.

Тропик тӑрӑхӗнчи халӑхсен пурӑнӑҫӗ епле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Уйрӑмӑнах мӑн йывӑҫсем — баобабсем паллӑ тӑраҫҫӗ.

Особенно выделялись деревья-великаны — баобабы.

Африкӑри саванна тӑрӑх ҫӳрени // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Тӑсӑлса, явӑнса ӳсекен тем пысӑкӗш ӳсентӑрансем — лианӑсем мӑн канат пек пӗр йывӑҫ ҫинчен тепӗр йывӑҫ ҫине куҫса пыраҫҫӗ, йывӑҫсенӗн тунисем тавра явӑна-явӑна тӑррине ҫитех хӑпараҫҫӗ те унтан аялалла ҫӗре ҫитес пекех ҫакӑнса тӑраҫҫӗ.

Огромные разнообразные ползучие и вьющиеся растения — лианы — толстыми канатами перекидывались с одного дерева на другое, обвивались вокруг древесных стволов до самых вершин и оттуда свешивались почти до земли.

Тропик вӑрманӗнче // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Пире тӗллӗн-тӗллӗн бамбукпа банан чӑтлӑхӗсем тӗл пулаҫҫӗ; банансем ҫинче ылттӑнӑн курӑнакан пиҫсе ҫитнӗ ҫимӗҫсем сапакӑн-сапакӑн ҫакӑнса тӑраҫҫӗ.

Местами нам встречались целые заросли бамбуков и бананов; с бананов свешивались гроздья спелых золотистых плодов.

Тропик вӑрманӗнче // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Яштака пальмӑсен тата эпир палламан темиҫе пин йывӑҫсен колоннисем пӗлӗт патне ҫӳлелле тӑсӑлса тӑраҫҫӗ.

Высоко в небо уходили стройные колонны пальм и тысячи незнакомых нам деревьев.

Тропик вӑрманӗнче // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.