Шырав
Шырав ĕçĕ:
Вырӑс ҫарӗ ҫавӑн пекех йывӑр кӗрхи сивӗре, выҫӑра, хӑйне хирӗҫ тӑватӑ хут вӑйлӑрах тӑшман пулнӑ пулин те Браунау-Цнайм хушшинче каялла чакса тухма пултарнӑ пулсан, хӑйӗнчен виҫӗ хут вӑйлӑ тӑшманран Неманран пуҫласа Мускава ҫити йӗркеллӗ чакма пултарнӑ пулсан, нумай нациллӗ ҫар, ют ҫӗре тытса илес шутпа килнӗскер каялла чакассин йывӑрлӑхӗсене тӳсме пултарайман.
VI сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.
— «Тӑшмана ҫав тери хӑвӑрт хӑваласа пынипе, — тесе пӗлтернӗ Кутузова, — французсен ҫарӗ нихӑш ҫар нихӑҫан тарман пекех хӑвӑрт тарать.
VI сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.
«Вырӑс варварӗсене» ҫӗнтерме Россия ҫине тапӑнса килнӗ Наполеон ҫарӗнче ҫынсем пӗр-пӗринпе тискер кайӑксем пек харкашма пуҫланӑ, вӑл ҫар хӑй варварсен ушкӑнӗ пулса тӑнӑ.
VI сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.
Франци ҫарӗ йӗри-тавра хупӑрланса, питӗрӗнсе ларакан ҫар пек пулнӑ.
V сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.
Хӑйӗн шухӑшне вӑл ҫар чеелӗхӗпе тата ҫар вӑрттӑнлӑхӗпе пытарса пынӑ.Свой замысел он прикрывал военной хитростью и глубокой военной тайной.
IV сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.
Ҫар Мускавран тухса кайнӑ, анчах салтаксем вӗсене Наполеон ҫарне ҫавӑрса илсе атакӑлама илсе каяҫҫӗ, тесе шутланӑ.
IV сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.
Мускав стенисем патӗнче пӗтӗм ҫар пӗтме хатӗррине вӑл лайӑх пӗлнӗ, ҫавӑнпа пӗрлех ҫарта салтаксемпе командирсем пит нумай пӗтнине те пӗлнӗ вӑл.
IV сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.
Наполеона хирӗҫ кӗрешме пултаракан урӑх ҫар Российӑра пулман, Александр патша правительстви ун пек ҫар тума пултарайман.
IV сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.
Вӑрҫӑ мӗнле вӗҫленесси чи малтан вырӑс халӑхӗпе вырӑс ҫарӗн ҫӗнтерӳ кӑмӑлӗнчен килнине, Российӑн ҫар резервисем мӗн чухлӗ пулнинчен килнине Кутузов лайӑх пӗлсе тӑнӑ.
IV сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.
1811 ҫулта «ҫапӑҫакан аслӑ ҫар туса хуни ҫинчен» Барклай ҫырса панӑ приказа патша хӑй ҫирӗплетнӗ тӑрӑх Барклай ҫар командующийӗ пулман.
II сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.
Вырӑс ҫарӗ унӑн ҫак сӑмахӗсене яланах асра тытнӑ: «эпӗ нихӑҫан та придворнӑй пулман, патшапа унӑн ҫывӑх ҫыннисенчен пулӑшу ыйтман — эпӗ хама ҫар юратнине мала хуратӑп, вӑл маншӑн тем пекех хаклӑ».
II сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.
Тӑван ҫӗршыва юратни, культура ӳссе пыни малта пыракан ҫамрӑксене ҫар искусствине вӗрентес, вырӑс ҫарне службӑна кӗртес шухӑш патне илсе пынӑ.
II сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.
Ҫав обществӑн условийӗнче ҫапла каланӑ пулнӑ: «Математикӑн пайӗсенчен чи усӑллисем механика тата ҫар искусстви пулнине шута илсе, общество пуринчен ытларах вӗсем ҫине ҫавӑрӑнса пӑхма, ҫамрӑксене ҫар службине хатӗрлеме пӗтӗм вӑя хума шутларӗ…» тенӗ.
II сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.
Вырӑс ҫарӗ кая юлнӑ Пруссирен йышӑнса илнӗ ҫар системи пирки хурлӑх курнӑ.Русская армия расплачивалась за отсталую, заимствованную у Пруссии военную систему,
VI сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.
Аркатса тӑкассинчен нумай пулмасть Кутузов упраса хӑварнӑ вырӑс ҫарӗ Прусси ҫар системине, «павловщина» системине пула, юнлӑ Аустерлиц хирӗнче мӑшкӑл тӳснӗ.
VI сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.
Вӗсем Пруссипе Австрин кивелнӗ ҫар системин чӑн-чӑн представителӗсем, II Фридрихӑн ҫар системине пӑхӑнса тӑракансем пулнӑ.
VI сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.
Александр ҫар советне пухнӑ, вӑл Наполеон ҫарне атакӑлама хушнӑ.Александр созвал военный совет, на котором предложил атаковать армию Наполеона.
VI сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.
Браунауран пуҫласа Кремса ҫитиччен пӗтӗм ҫул тӑршшӗпе Кутузов, Наполеонран кулса мӑшкӑлланӑ пекех, е тӑшманӑн хыҫра пыракан ҫар чаҫӗсемпе ҫапӑҫма чарӑнса тӑрса, е тӑшман ҫарӗнчен каялла чакса, Дунай шывӗн сулахай ҫыранӗ хӗррине ҫитнӗ, кунта вӑл французсен императорӗ куҫӗ умӗнчех Мортье корпусне ҫӗмӗрсе тӑкнӑ, ҫапла туса Кутузов Наполеона пӗтӗм тӗнче умӗнче ухмаха тӑратса хӑварнӑ.
V сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.
Гениллӗ новатор Суворов Европӑри чи чаплӑ ҫар ӳстерсе ҫитӗнтернӗ, вӑл ҫарӑн егерӗсем чи лайӑх салтаксем пулса тӑнӑ.Гениальный новатор, Суворов воспитал лучшую в Европе армию, лучшими ее солдатами стали егеря.
II сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.
Вырӑс ҫарӗнче вӑл Дунай шывӗ тӑрӑхӗнче пулса иртнӗ ҫапӑҫусене чи пирвай вӗренсе ҫитнӗ, вара вӑл вӑрҫӑ ӗҫӗсене, ҫар валли ҫӗнӗ вӑйсем парса тӑма тата ӑна кирлӗ хатӗрсемпе апат-ҫимӗҫсем турттарса пыма май ҫук тӗрлӗ халӑх пурӑнакан тискер ҫӗршыври условисене кура туса пыма тытӑннӑ.
II сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.