Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Узбек колхозӗсемпе совхозӗсем кашни ҫулах Совет Союзне темиҫе миллион килограмм пит аван ҫӗр-мамӑк парса тӑраҫҫӗ.

Узбекские колхозы и совхозы ежегодно дают Советскому Союзу миллионы килограммов высокосортного хлопка.

Тухӑҫлӑ ҫӗр айлӑмӗнче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Фергана улӑхӗнче хӗвел ӑшши те, ҫутти те нумай, ҫӗре арыксемпе лайӑх шӑварса тӑраҫҫӗ.

В Ферганской долине много солнечного тепла и света, земля хорошо орошена арыками.

Тухӑҫлӑ ҫӗр айлӑмӗнче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫеҫенхирсенчи шӑрӑха хӑнӑхнӑ лашасем те хӑйсене панӑ апата ҫимеҫҫӗ, пӑчӑпа, шӑрӑхпа ывӑнса ҫитнине ыйхӑласа ҫеҫ тӑраҫҫӗ.

Даже привычные к степному зною кони отказывались от еды и стояли сонные, истомленные удушливым палящим жаром.

Пушӑ хирпе // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Кӑнтӑр енчен тата кӑнтӑр-хӗвелтухӑҫ енчен те пушӑ хирсен зонине тусем хупӑрласа тӑраҫҫӗ.

С юга и юго-востока зона пустынь окружена горами.

7. Пушӑ хирсен зони // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Шыв хӗррисенче пулӑҫӑсен паруслӑ киммисем темӗн чухлӗ тӑраҫҫӗ.

У берегов сотни парусных рыбачьих лодок.

Пулӑ промыслисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Куҫса ҫӳрекен казахсем халӗ строительсем, горняксем, нефтяниксем пулса тӑраҫҫӗ.

Кочевники-казахи становятся строителями, горняками, нефтяниками.

Ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япаласемпе промышленность // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Караганда шахтисем йӑлтӑртатса тӑракан ҫӗркӑмрӑкне татти-сыпписӗр тулалла парса тӑраҫҫӗ.

Непрерывным потоком падает на поверхность земли черный искрящийся уголь шахт Караганды.

Ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япаласемпе промышленность // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Типӗ ҫеҫенхирсенчи ӳсентӑрансем вӑрӑм тымарлӑ, ҫав тымарсем тӑпра ӑшнелле тарӑн анса, унти нӳрӗке ӗмсе тӑраҫҫӗ.

Растения сухих степей имеют длинные корни, которые проникают глубоко в землю и высасывают оттуда влагу.

Типӗ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӑхӑчӗ-вӑхӑчӗпе грузовой автомобильсем пыра-пыра тӑраҫҫӗ, вӗсем тырӑ миххисене тиеҫҫӗ те элеватора турттара-турттара каяҫҫӗ.

Время от времени подъезжают грузовые автомобили, нагружают мешки с зерном и везут их на элеватор.

Ҫеҫенхирте тырӑ вырса пуҫтарнӑ чух // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Виҫҫӗмӗшсем тата пӗрмаях тулли михӗсене йӗтемӗн тепӗр вӗҫнелле йӑтса тӑраҫҫӗ.

Третьи беспрерывной вереницей таскают мешки на другой край тока.

Ҫеҫенхирте тырӑ вырса пуҫтарнӑ чух // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пӗрисем ҫӳле, кӗлте куписем ҫине улӑхса тӑнӑ та кӗлтисене салта-салта вӗсене барабан патнелле парса тӑраҫҫӗ.

Одни, взобравшись на гору связанных снопов, развязывают их и подают к барабану.

Ҫеҫенхирте тырӑ вырса пуҫтарнӑ чух // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Машина-трактор станцийӗ тата совхозсем те колхозсенчи хресченсене хӑйсен тракторӗсемпе ӗҫлеме пулӑшса тӑраҫҫӗ.

Машино-тракторные станции и совхозы своими тракторами помогают крестьянам-колхозникам.

Совет влаҫӗ вӑхӑтӗнче хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирте ялхуҫалӑхӗ мӗнле ҫӗнелсе пырать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хӗвелтухӑҫнелле кайнӑҫемӗн хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирсем тинӗссем патӗнчен инҫерех пулса тӑраҫҫӗ.

Чем дальше на восток, тем дальше от морей уходят черноземные степи.

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Час-часах ҫурҫӗр хӗвелтухӑҫ енчен вӗрекен сивӗ ҫилсем тулашаҫҫӗ, ҫил-тӑмансем ахӑраҫҫӗ, ялсене, ҫулсене юр хывса лартнӑ пирки поездсем чарӑна-чарӑна тӑраҫҫӗ.

Часто свирепствуют холодные северо-восточные ветры и снежные метели, которые заносят селения, дороги, останавливают в пути поезда.

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫав чугун ҫулсем Мускава, ун урлӑ Мускав ҫывӑхӗнчи промышленноҫлӑ центрсене Совет Союзӗн пит инҫетри районӗсемпе ҫыхӑнтарса тӑраҫҫӗ.

Они соединяют Москву, а через нее и ближайшие промышленные центры, с отдаленными районами Советского Союза.

Ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫав станцисем ялхуҫалӑхӗпе промышленность валли ток парса тӑраҫҫӗ.

Которые дают электрический ток сельскому хозяйству и промышленности.

Хутӑш вӑрмансен зонинче пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тайта хуҫалӑхне аталантарас ӗҫре юханшыв ҫулӗсемпе сывлӑшри ҫулсем тата Ҫурҫӗрти тинӗс ҫулӗ пысӑк вырӑн йышӑнса тӑраҫҫӗ.

Большое значение для развития хозяйства тайги имеют речные пути и Северный морской путь.

Тайгари ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӑрман ӗҫӗсем тата мамӑк ҫӑмлӑ тискер кайӑк тирӗ хатӗрлесси — тайгари халӑхӑн тӗп промыслисем пулаҫҫӗ, тайга зонинчи хуҫалӑхӑн тӗп отраслисем пулса тӑраҫҫӗ.

Лесные разработки и добыча пушнины — основные промыслы населения и основные отрасли хозяйства зоны тайги.

Тайгари ялхуҫалӑхӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Шыв ҫинче умлӑ-хыҫлах сулӑсем тӑраҫҫӗ.

На реке один за другим стоят плоты леса.

Ӗнер куҫса ҫӳренӗскер рабочи пулса тӑрать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем чарӑна-чарӑна тӑраҫҫӗ, аяккалла сиксе ӳкеҫҫӗ, малалла каясшӑн мар — кутӑнланаҫҫӗ.

Они останавливаются, бросаются в стороны, упрямятся, не идут.

Ӗнер куҫса ҫӳренӗскер рабочи пулса тӑрать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.