Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Шырав

Шырав ĕçĕ:

Тӗп сăмах пирĕн базăра пур.
Тӗп (тĕпĕ: тӗп) сăмах форми çинчен тĕплĕнрех пăхма пултаратăр.
Заказ республикӑн тӗп хулинче вырнаҫнӑ тӗп предприятирен килет.

Заказ спускается из головного предприятия, которое находится в столице республики.

Вӑр-вар ӗҫлеҫҫӗ // Владимир СМОЛОВ. https://sutasul.ru/articles/ekonomika/20 ... le-3380278

Унӑн площадкисенче лаша спорт ӑмӑртӑвӗсем (утлӑ ӑмӑрту ҫӗнтерекенӗ тӗп приз - автомобиль илӗ!), тӗрлӗ наци спорчӗпе ӑмӑртни, ухӑпа ҫуран тата утпа пынӑ чух пересси, тӗрлӗ ӑратлӑ лашасен выставки, кӑмӑс фестивалӗпе паллӑ артистсемпе коллективсем хутшӑннипе каҫхи концертсем иртӗҫ.

На его площадках пройдут конноспортивные состязания (победитель конных скачек получит главный приз - автомобиль!), состязания по различным национальным видам спорта, любители стрельбы из лука смогут испытать себя в меткости верхом на коне и спешившись. Здесь же можно будет воочию увидеть лошадей различных пород, побывать на фестивале кумыса и на праздничном вечернем концерте, на котором выступят популярные артисты, певцы и коллективы республики.

Баймак районӗнче Тӗнчери "Башкорт аты" II фестиваль иртӗ // Ҫутӑ ҫул. https://sutasul.ru/news/kultura/2023-08- ... rt-3380754

Кӑҫал кунта тӗп территорире ӗҫ вӗҫленнӗ.

В текущем году здесь завершены работы на основной территории.

Пушкӑртри пысӑк райцентрӗсенчен пӗринче парка хӑтлӑлатаҫҫӗ // Ҫутӑ ҫул. https://sutasul.ru/articles/natsi-proekc ... ta-3380795

Чӑваш Енӗн тӗп хулинче тӗрлӗ кану тӳремӗсем пулӗҫ.

Куҫарса пулӑш

Кӑҫал Ҫамрӑксен ҫурчӗн прописки пулӗ // Влаҫ органӗсен порталӗ. https://chuv.cap.ru/news/2023/08/07/kaca ... opiski-pul

Ҫитес ҫултан пуҫласа республикӑн тӗп хулинчи общество транспорчӗшӗн Транспорт министерстви яваплӑ пулӗ.

Куҫарса пулӑш

Шупашкарта транспорт реформине хатӗрленеҫҫӗ // Таисия Ташней. https://chuvash.org/news/35599.html

Тӗп шухӑшӗ вара ҫакнашкал: ашшӗ-амӑшне хисеплекен, тӑван халӑхне юратакан, шеллев чунлӑ та сӑпай, тӳрӗ кӑмӑллӑ ҫын ҫеҫ тӑшмана ҫӗнтерме, ырӑ пурнӑҫ курма пултарать.

А основная идея их такова: только тот, кто почитает родителей, любит свой народ, умеет сострадать ближнему, отзывчив и благороден, кто беспощаден к врагу, только такой человек может быть достойным лучшей жизни.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Апла пулин те хӑйсен малтанхи тӗп шухӑшне, ытарлӑ илемлӗхне вӗсем паян кунччен те ҫухатман.

Тем не менее они до настоящего времени не утратили своей сути и художественной прелести.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Тӗп сюжет аталанӑвне кура текстсене (унччен «Чӑваш халӑх сӑмахлӑхӗ» ярӑмпах тухнӑ «Янавар юмахӗсем» тата «Нараста юмахӗсем» кӗнекесенчи евӗрех) сюжетлӑ-вариантлӑ «йӑвасене» пӗрлештерсе тухнӑ, «йӑвасем» ӑшӗнче текстсене хронологи йӗркипе вырнаҫтарнӑ.

С учетом основной сюжетной линии (как и в томах «Сказки о животных» и «Волшебные сказки», опубликованных в серии «Чувашское народное творчество») тексты объединены в сюжетно-вариантные гнезда, внутри каждого гнезда тексты располагаются в хронологическом порядке.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

7. Ҫапла вара, «Паттӑр юмахӗсем» кӗнекен тытӑмӗ ҫакнашкал пайсенчен тӑрать: «Умсӑмах», «Текстсем», «Кӗскетнӗ ятсем», «Ӑнлантарусем», «Сайра тӗл пулакан сӑмахсен ӑнлантарӑвӗ», «Тӗп сӑмахсен кӑтартмӑшӗ», «Библиографи».

7. Таким образом, структуру сборника «Богатырские сказки» составляют следующие части: «Предисловие», «Тексты», «Условные сокращения», «Комментарии», «Словник», «Указатель ключевых слов», «Библиография».

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Тӗп геройсем ҫӗленпе ҫапӑҫмаҫҫӗ, йывӑрлӑхсем витӗр асамлӑ япаласем пулӑшнипе ҫӗнтерсе тухаҫҫӗ.

Однако по типу они больше подходят к волшебным сказкам (главные герои не сражаются со змеем, в испытаниях им помогают волшебные предметы)

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Юмахӗсенче ҫав чӑн малтанхи — аннене, амана пӗтӗмлетсе тӑракан карчӑк (е хӗрсен) сӑнарӗ те тӗл пулать, вӑл тӗп героя инҫетре йывӑрлӑхра пулӑшакан япала-хатӗр кӳрсе ҫул кӑтартса ярать («Тӗнчери мӗнпур чечексенчен пуҫтарса тунӑ кӗпе»).

Изначальный облик Бабы-Яги и есть мать-прародительница. Со временем образ подвергся трансформации, начал приобретать отрицательные черты. Двойственность свойств старухи как раз говорит о древности этого образа. Она выступает и как противник, и как помощник. Этот персонаж (иногда это девушка), как правило, выручает героя в трудной ситуации, передав ему чудесный предмет, показывающий дорогу («Рубашка, сшитая из всех цветков мира»).

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Лӑпӑр (вупӑр) карчӑк — матриархат тапхӑрӗнченех упранса ҫитнӗ сӑнар — тӗп амана, аннене калӑпласа тӑнӑ, анчах патриархаллӑ йӗрке аталаннӑҫемӗн тӳнтерле сӑнар пулса кайнӑ.

Данный образ восходит к эпохе матриархата, когда право считаться взрослым присваивалось исходя не из возраста, а из личных достижений, и решала это женщина — глава рода.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Ҫакна кура тӗп герой вӗсене касса пӑрахать, кӗлеткисене ҫунтарса ярать, хӑй вара урӑх патшалӑха кайса пурӑнать.

После того как такое повторилось не раз, герой убивает мать (сестру), разрубленное тело ее сжигает, а сам навсегда покидает это место.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Кунта анлӑ сарӑлнӑ мотив тӗл пулать: паттӑр хӑйне вӗлерме шутланӑ усала тӗп тусан килтен тухса кайнӑ чухне икӗ катка (лутка, витре) лартса хӑварать: пӗри — пушӑ, тепри — кӑмрӑк тултарнӑскер.

Здесь типичный мотив такой: богатырь убивает злого духа, пытавшегося покончить с ним, а перед уходом из дома велит матери (младшей сестре) поступать таким образом —

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

«Пултран» юмахра та тӗп герой юман тымарринчен ҫатӑрласа выртать.

В тексте «Пулдран» батыр крепко держится за корни дуба.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Д. Месарош ҫырса илнӗ «Яшкалӑх паттӑр» юмахра вӑл пушшех курӑмлӑ: тӗп герой «вон ик хона йоманран» ҫыхӑнса выртать.

К примеру, в сказке «Яшкалых-батыр», записанной Д. Месарошем, главный герой лежит привязанный к дубу с двенадцатью отростками.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Тен, ҫавӑнпах юмахсенче Чике старикпе паттӑр хушшинчи ҫапӑҫу (ҫӗленсемпе ҫапӑҫнипе танлаштарсассӑн) хӗрӳрех, йывӑртарах пулса иртет; нумай чухне тӗп герой вӑйлатмалли шыв ӗҫнипе ҫеҫ вӗлерме пултарать хӑйӗн курайман тӑшманне.

Этим, вероятно, объясняется то обстоятельство, что в сказках сражение богатыря с Чиге-стариком предстает еще более ожесточенным, чем со змеем: обессилевшему в неравной борьбе герою удается одержать верх только после того, как ему преподносят живительный напиток.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Юмахҫӑ ку тӗлте тӗп герой халтан кайса юн юхтарса кӗрешнине тӗплӗн сӑнлас вырӑнне пуплев еккине хӑвӑртлатать, ҫиелтен ҫеҫ каласа иртет, уншӑн хирӗҫ тӑру кӑсӑклах та мар пек.

Часто акцент на детальном изображении эпизода поединка вовсе не делается — нет описания ни напряженных моментов битвы, ни поведения борющихся. При этом кажется, что повествователь-сказочник намеренно ускоряет ход событий, не придавая значения конфликту:

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

«Анчах саламаликшӑн хӑйне май сюжетпа композици меслечӗсем характерлӑ. Паттӑр юмахӗсенче аҫтаха (ҫӗлен) тӗп героя хирӗҫ активлӑ кӗрешет, ҫапӑҫу виҫӗ хутчен пулса иртет, юмахҫӑ тытӑҫӑвӑн кашни самантне тӗплӗн ӳкерет. Саламаликра вара ҫапӑҫу пӗр хутчен ҫеҫ пулса иртет, вӑл кӗске, кашни самантне сӑнлани ҫук. Тӗп герой ҫӗлене нимӗнле вӑй хумасӑр, ҫӑмӑллӑн ҫӗнтерет, тӑшман ӑна хирӗҫ тӑмасть те пек», — тесе ҫырать Н.И. Егоров.

Но, по мнению Н.И. Егорова, в саламалике как сюжет, так и композиционные решения весьма своеобразны. Ученый отмечает характерные особенности богатырских сказок: змей энергичен и решителен в своих действиях; поединок происходит трижды (в саламалике же один раз), каждый момент сражения передается подробно (в саламалике описание боя краткое, создается ощущение, что победа дается герою без особых усилий).

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Тӗп тема унта та, кунта та пӗр пекрех: авланма вӑхӑт ҫитнӗ йӗкӗт арӑм тумалӑх хӗр шырать.

Главный мотив в обоих видах устной народной словесности — стремление жениха любой ценой добыть невесту.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Страницăсем:

Меню

 

Статистика

...тĕплӗнрех