Çĕннисем
Ҫапла, ывӑҫ тупанӗ ҫине шар хурса, ӑна мускул вӑйӗпе ӑҫталла та пулин сиктерсен, шар ывӑҫ тупанӗ ҫине пусни тата ывӑҫ тупанӗ шар ҫине реакци туни пӗртанах пулса юлаҫҫӗ.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Опора тата вӑл тытса тӑракан япала мӗнле те пулин виҫҫӗмӗш вӑй тивнипе куҫма тытӑнсан та, действи тӑвакан вӑйпа опора реакцин пӗртанлӑхӗ ҫав-ҫавах юлать.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑнпа та япалана вӑй тивет пулин те, вӑл равновесире тӑма пултарать.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак икӗ вӑя, пӗр япалана тивекенскерсене, пӗр-пӗринпе хушма пулать, вара вӗсен равнодействующийӗ нульпе пӗртан пулать.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Апла пулсан, шара е мӗнле те пулин урӑх япалана икӗ пӗртан тата пӗр-пӗрне хирӗҫле вӑй лекнӗ пулать: пӗри — япалан йывӑрӑшӗ, тепри — опора реакцийӗ.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫапла ӗнтӗ, сӗтел ҫинче шар е мӗнле те пулин урӑх япала выртать пулсан, ҫак шар е урӑх япала сӗтел ҫине ҫак япалан йывӑрӑшӗ пысӑкӑш вӑйпа пусать; ҫавӑнпа пӗр вӑхӑтрах япалана та сӗтел ҫакӑнпа пӗртан вӑйпах, анчах тепӗр майлӑ тӗртсе тӑрать.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Кашни динамометр теприн ҫине пӗртан вӑйпах тивет.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Динамометрсем кирек епле системӑллӑ тата кирек епле пысӑкӑш пулсан та, вӗсем пӗртанах кӑтартаҫҫӗ.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Опора реакцийӗ действи тӑвакан вӑйпа пӗртаннине ӗненес тесе, пӗр динамометр ункинчен тепӗр динамометр ҫекӗлне ҫаклатса, иккӗмӗш динамометрне туртӑпӑр.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Апла пулсан, сӗтел ҫине пирӗн мускул вӑйӗ пусать ҫеҫ мар, ҫавӑнпа пӗр вӑхӑтрах пирӗн алӑ ҫине те сӗтел пирӗн алла хирӗҫле май пусать.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак сисӗм ӗнтӗ пирӗн алӑ ҫумне вӑй хунине кӑтартса парать.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пуснӑ чухне эпир паллӑ сисӗме туятпӑр; хытӑрах пуссан вара алӑ ыратма та пуҫлать.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Опора реакцийӗ пуррине эпир сӗтел ҫине алӑпа пусса ӗненме пултаратпӑр.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Опора пулакан япала хӑй ҫумне ҫирӗплетсе лартнӑ япалана тивекен вӑя опора реакцийӗ теҫҫӗ.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫирӗплетсе лартнӑ япала хӑйне тивекен вӑя пула тепӗр япалана, хӑйӗн опори пулса тӑраканскере, тивет пулсан, вара ҫак тепӗр япали, механикӑн виҫҫӗмӗш законӗ тӑрӑх, пӗрремӗш япалана пысӑкӑшӗ тӗлӗшпе пӗртан, анчах хирӗҫле майлӑ вӑйпа тивет.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Вӑй енӗ опора точки, тӗнӗлӗ е лаптӑкӗ урлӑ каять пулсан, япала ҫине йывӑрӑш вӑйӗ, е мӗнле те пулин урӑхла вӑй тивет пулсан та, япала лӑпкӑ тӑрать.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
78. Опора реакцийӗ.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑнпа та колоннӑсен, тӗрлӗ подставкӑсен тӗпӗсене, ҫак япаласен ытти пайӗсемпе танлаштарсан, йывӑртарах материалран тата япалинчен хӑйӗнчен самай сарлакарах тӑваҫҫӗ.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫакӑнтан ӗнтӗ станоксене, приборсене е пурӑнӑҫра кирлӗ тӗрлӗ япаласене ҫирӗп тӑмалла тумашкӑн ҫакӑн пек практикӑлла вывод тухса тӑрать: опора лаптӑкӗ мӗн чухлӗ пысӑк тата вӗсен йывӑрӑш центрӗ мӗн чухлӗ аялта, вӗсем ҫавӑн чухлӗ ҫирӗпрех тӑраҫҫӗ.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Анчах япала тайӑлса хӑйӗн чи ҫӳллӗ положенинчен иртсен, япала йывӑрӑшӗ ӑна равновеси положенине каялла тавӑрма пултараймасть, мӗншӗн тесен ҫакна тумашкӑн япалан йывӑрӑш центрне чи ҫӳллӗ положени урлӑ каҫармалла пулнӑ пулӗччӗ; ҫак вӑхӑтрах унӑн йывӑрӑшӗ йывӑрӑш центрне ҫаплах аялалла антарса пырать те, япала вара ӳкет.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.