Шырав

Шырав ĕçĕ:

ҫӑлтӑрсене (тĕпĕ: ҫӑлтӑр) сăмах форми çинчен тĕплĕнрех пăхма пултаратăр.

Тӗн кӗнекисенче ак мӗн каланӑ: ҫӑлтӑрсене Ҫӗр питне ҫутатса тӑма турӑ тунӑ, тенӗ.
В религиозных книгах говорится: звезды созданы богом, чтобы освещать Землю.

Ҫӑлтӑрлӑ тӳпе ӳкерчӗкӗ // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫӑлтӑрсене вӗреннӗ ҫӗрте фотографи мӗнле пысӑк вырӑн йышӑнса тӑни ҫинчен те каласа пама вӑхӑт ҫитрӗ.
Здесь пора рассказать о том огромном значении, которое имеет фотография при изучении звезд.

Каярахпа ахаль куҫпа курӑнакан пур ҫӑлтӑрсене те каталога кӗртнӗ.
Позднее в каталоги были внесены все звезды, которые можно видеть простым глазом.

Чӑннипе илсен, ку апла мар: тӳпен пӗр ҫурчӑмӑрӗнчи ахаль куҫпа курӑнакан ҫӑлтӑрсене тахҫанах шутласа кӑларнӑ, вӗсем пурӗ те виҫӗ пине яхӑн кӑна!
А на самом деле это не так; звезды, видимые простым глазом на одном полушарии неба, сосчитаны давным-давно, и всего-то их около трех тысяч!

Каҫхи тӳпе ҫине пӑхатӑн та шухӑшлатӑн: ун ҫинчи пӗтӗм ҫӑлтӑрсене шутласа тухма май ҫук, тетӗн.
Глядя на ночное небо, думаешь: невозможно сосчитать на нем все звезды.

Эпӗ сире ҫак кӗнекерех авалхи ҫынсем ҫӑлтӑрсене куҫса ҫӳремеҫҫӗ тесе шухӑшлани ҫинчен каласа панӑччӗ.
В этой книжке я уже рассказывал, что еще в древности люди назвали звезды неподвижными.

Ҫӑлтӑрсем пирӗнтен мӗн инҫӗшӗнче? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ученӑйсем каярахпа ҫак ӳкекен ҫӑлтӑрсене метеорсем тесе ят панӑ.
Позднее ученые назвали падающие звезды метеорами.

Метеорсем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Авалхи ҫынсем ҫӑлтӑрсене тап-таса тӳпене ҫакса янӑ йӑлтӑртатакан пӗчӗк хунарсем тесе шутланӑ.
В старину люди думали, что звезды — блестящие фонарики, подвешенные к хрустальному своду неба.

Кашни каҫах тӳпен пӗр лаптӑкне пӑхса, ҫӑлтӑрсене сӑнамалла пулать, карттӑ ҫине кашни ҫӑлтӑр ӑҫта вырнаҫнине кӑна тӗрӗс палӑртнӑ пултӑр.
Надо было каждую ночь смотреть на определенный участок неба и точно отмечать положение каждой звезды на карте.

Астероидсен тӑрӑхӗ // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫӑлтӑрсене телескоп витӗр сӑнама питӗ йывӑр.
Наблюдать небесные тела в телескоп очень трудно.

Марс // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫӗр ҫинче Хӗвел ҫутипе ҫуталакан сывлӑш пайӗ вӑйсӑр ҫӑлтӑрсене карса илет, ҫавӑнпа эпир вӗсене кӑнтӑрла кураймастпӑр.
На Земле частички воздуха, освещенные солнечными лучами, затмевают слабые лучи звезд, и потому мы их днем не видим.

Уйӑх ҫинче // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Коперник уйрӑм ҫӑлтӑрсене сахал тӗпченӗ.
Коперник уделил мало внимания отдаленным звездам,

Джордано Бруно // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Библи вӗрентнӗ тӑрӑх, Ҫӗр вӑл ҫут тӗнче варри, этем — Ҫӗр хуҫи: Хӗвеле, Уйӑха, ҫӑлтӑрсене этем валли турӑ тунӑ, тесе вӗрентнӗ…
Библия учила: Земля — центр Вселенной, а человек — повелитель Земли; Солнце, Луна и звезды созданы для человека…

Поляксен аслӑ астрономӗ Коперник // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Планетӑсемпе ҫӑлтӑрсене наукӑлла сӑнас тесен, вӗсен тӳпери вырӑнне, Ҫӗр чӑмӑрӗн картти ҫинче пӗр-пӗр хулан вырӑнне тупнӑ пек, тупмалла пулнӑ.
Чтобы вести научные наблюдения над планетами и звездами, надо уметь определять их положение на небесном своде, подобно тому, как определяется положение какого-нибудь города на карте земного шара.

Халӗ тӳпери кирек хӑш вырӑна та фотографипе ӳкерсе илме май пур, ӳкерчӗкӗ вара ҫав вырӑнта телескоп витӗр курӑнакан ҫӑлтӑрсене те, телескоп витӗр курӑнманнисене те кӑтартать.
Любой участок неба теперь можно сфотографировать, и снимок покажет все звезды, которые на этом участке видны в телескоп и даже такие, которые в телескоп не видны.

Хальхи вӑхӑтра планетӑсем тесе хӑйсен ҫутипе мар, Хӗвел ҫутипе ҫуталакан ҫӑлтӑрсене калаҫҫӗ.
Теперь планетами называют небесные тела, которые обращаются вокруг Солнца и светят не своим светом, а отражают солнечные лучи.

Птолемей ҫут тӗнче ҫинчен вӗрентни // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫавӑн пек уйрӑмлӑха пула авалхи грексем ун йышши ҫӑлтӑрсене «планетӑсем», урӑхла каласан, «вырӑнтан вырӑна ҫӳрекен ҫӑлтӑрсем» тенӗ.
За эту особенность древние греки прозвали их «планетами», то есть «блуждающими звездами».

Ҫав тӑххӑрмӗш пӗлӗт ҫинче пӗтӗм ҫӑлтӑрсене ҫавӑрттарма пултаракан мотор евӗрлӗ «пӗрремӗш двигатель» пур, тет.
своего рода мотор для движения всех остальных сфер; он назвал ее «первый двигатель».

Фаэтон халапӗ // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Тӳпери ҫӑлтӑрсене выльӑх ӗрчетекенсемпе ҫӗр ӗҫлекенсем кӑна мар, тинӗссенче ишекенсемпе ҫул ҫӳрекенсем те сӑнанӑ, ӑҫталла каяссине вӗсем кӑнтӑрла Хӗвел ҫине, ҫӗрле ҫӑлтӑрсем ҫине пӑхса пӗлнӗ.
За небесными светилами приходилось следить не только скотоводам и земледельцам. Мореходы и сухопутные путешественники находили дорогу днем по солнцу, а ночью — по звездам.

Умсӑмаx // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Леш енчи ҫыран хӗрринче буксирнӑй пароход хӑй урапин ҫунаттисемпе шыва йывӑррӑн ҫатлаттарса пырать, мачтӑсем ҫинчи виҫӗ ҫутӑ тӗттӗмре ҫӑлтӑрсене тӗкӗнсе шуса пыраҫҫӗ, вӑхӑчӗ-вӑхӑчӗпе вӗсене хупласа лартаҫҫӗ.
Под луговым берегом тяжко шлёпал плицами колёс буксирный пароход, три мачтовых огня плыли во тьме, касаясь звёзд и порою закрывая их.

Манӑн университетсем // Леонид Агаков. Горький М. Манӑн университетсем: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 138 с.

Страницăсем:

Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Шырав

Шырав ĕçĕ:

Меню

Статистика