Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Струвепе пӗр вӑхӑтрах тата ун хыҫҫӑн та ытти ученӑйсем нумай ҫӑлтӑрсен инҫӗшне виҫе-виҫе пӗлнӗ.

Одновременно со Струве и позднее ученые нашли расстояние до многих звезд.

Ҫӑлтӑрсем пирӗнтен мӗн инҫӗшӗнче? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫӑлтӑрсен тӗнчи ракета чӳречинчен питӗ илемлӗн курӑнать.

Вид звездного мира из окна ракеты чудесен.

Ҫӗртен уйӑх патне ҫитиччен // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Анчах ҫӑлтӑрсен температури ҫурта ҫулӑмӗпе электричество ҫутин температурисенчен темиҫе хут хӗрӳрех, вӑйлӑрах.

Но температура большинства звезд намного выше, чем температура пламени свечи или нити электрической лампочки.

Мӗн вӑл ҫӑлтӑр, мӗн вӑл планета? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Тӳпери ҫӑлтӑрсен вырӑнне тупма авал пит ансат инструментсемпе усӑ курнӑ, сӑмахран каласан, икӗ йӗплӗ йывӑҫ транспортир пеккипе; унӑн пӗр йӗппине куҫарман, ӑна горизонт патнелле вырнаҫтарнӑ, тепӗрне ҫӑлтӑр еннелле куҫарса тӑма май пулнӑ.

Для определения положения звезд на небе в старину употреблялись инструменты очень простые, вроде больших деревянных транспортиров с двумя стрелками; одна из них, неподвижная, направлялась на горизонт, а другая, подвижная, — на звезду.

Поляксен аслӑ астрономӗ Коперник // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Каҫхи тӗттӗмлӗхӗ — манран мӗн тери инҫетре, ҫӗр патне ҫав тери ҫывӑх ҫӑлтӑрсен ҫуттисем шӑтарса тӑраҫҫӗ.

Ночная мгла пронизана блеском звёзд, тем более близких земле, чем дальше они от меня.

Манӑн университетсем // Леонид Агаков. Горький М. Манӑн университетсем: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 138 с.

Шултра ҫӑлтӑрсен ҫуттинче вилнӗ пек шӑпланса выртакан хула курӑннӑ.

В звёздном неясном свете лежал замерший город.

Ҫирӗм иккӗмӗш сыпӑк // Иван Васильев. Рысс Е. Хӗрача ашшӗне шырать: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1949. — 140 с.

Пӗлӗт ҫуталса пынипе ҫӑлтӑрсен ҫути вӑйсӑрланчӗ, вӗсем пӗр курӑнса, пӗр куҫран ҫӗтсе каяҫҫӗ.

звезды то мигали слабым светом, то исчезали.

Бежин ҫаранӗ // Ярукка Сантри. Тургенев И. С. Сунарҫӑ ҫрса пынисем: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1949. — 172 с. — 71–91 с.

Аран ҫутатакан ҫӑлтӑрсен ҫуттинче тӑраннӑ лашасем пуҫӗсене усса выртнине куратӑп…

Лошади, сколько я мог различить, при чуть брезжущем, слабо льющемся свете звезд, тоже лежали, понурив головы…

Бежин ҫаранӗ // Ярукка Сантри. Тургенев И. С. Сунарҫӑ ҫрса пынисем: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1949. — 172 с. — 71–91 с.

Унтан, ҫул ҫинчен пӑрӑнса хӑйсен вырӑнне таврӑнчӗҫ те, пӗлӗтри ҫӑлтӑрсен ҫутинче урапасен ҫуррийӗ хӑйсен вырӑнӗнче ҫуккине, козаксенчен нумай ҫын ҫуккине курса, пурте чӗререн хуйхӑрма тытӑнчӗҫ, хӑйсен шухӑ пуҫӗсене ҫӗрелле усса ирӗксӗрех пурте шухӑша кайрӗҫ.

А когда сошли и воротились по своим местам, когда увидали при высветивших ясно звездах, что половины телег уже не было на месте, что многих, многих нет, невесело стало у всякого на сердце, и все задумались против воли, утупивши в землю гульливые свои головы.

VIII // Куҫма Турхан. Гоголь Н.В. Тарас Бульба: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 126 с.

Манӑн кӑмӑл ҫемҫелсе кайрӗ, мӗншӗн тесен йӗри-тавра — хаваслӑ кулӑччӗ, тин ҫеҫ, пурте пӗрле, ҫамрӑксем те, ваттисем те, юр ҫинчен, ҫил ҫинчен, ҫӑлтӑрсен каҫхи вӗҫевӗ ҫинчен юрларӗҫ…

Я размяк, потому что было празднично и только что мы все вместе, и старые и молодые, спели про снег, и ветер, и звезд ночной полет…

Вунулттӑмӗш сыпӑк // Олимпиада Таллерова. Криштоф Е.Г. Ҫу уйӑхӗ — экзамен умӗнхи вӑхӑт: повесть. Вырӑсларан О. Таллерова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1973. — 144 с.

Каҫ, мана хапӑлласа, ман пата сирень тӗмӗсене, вӗсен шӑршипе ялтӑравне ҫеҫ мар, ҫӑлтӑрсен пайӑрӑн сӑрхӑнакан ҫутине те, кайӑк хурсен сассине те, вӗҫсӗрлӗхри пиншер Галактикӑсене те ҫывхартса тӑчӗ.

А ночь подвигала ко мне вплотную не только сирень с ее запахами и бликами, но и резкое свечение звезд, и крик гусей, и округлость Вселенной.

Вунвиҫҫӗмӗш сыпӑк // Олимпиада Таллерова. Криштоф Е.Г. Ҫу уйӑхӗ — экзамен умӗнхи вӑхӑт: повесть. Вырӑсларан О. Таллерова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1973. — 144 с.

Ҫӑлтӑрсен тӗксем ҫутипе усӑ курса, вӗсем ҫурт пӑтне айккинчен ҫаврӑнса пычӗҫ, чарӑнса тӑрса, шӑппӑн канашлама пуҫларӗҫ.

При тусклом свете звезд смельчаки обогнули дом стороной и, не дойдя нескольких шагов, остановились и стали тихо совещаться.

XXII // Геннадий Пласкин. Чжоу Ли-бо. Ҫил-тӑвӑл: роман; Г. Пласкин куҫарнӑ; В. Рудманӑн умсӑмахӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1958. — 429 с. — 13–429 с.

Алӑк уҫӑлчӗ те, ҫӑлтӑрсен тӗксӗм ҫутинче, вӑл У Цзя-фунӑн имшеркке пӗвне уйӑрса илчӗ.

Калитка приоткрылась, и в бледном свете звезд Хань Лао-лю различил щупленькую фигурку У Цзя-фу.

XVI // Геннадий Пласкин. Чжоу Ли-бо. Ҫил-тӑвӑл: роман; Г. Пласкин куҫарнӑ; В. Рудманӑн умсӑмахӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1958. — 429 с. — 13–429 с.

Ҫӑлтӑрсен ҫутинче йӑлтӑртатакан штыксен хӗмӗ пӗлӗт ҫинчен ӳкекен тӗксӗм ҫутӑ пайӑркисем пек курӑнса тӑчӗ.

Штыки винтовок поблескивали при свете звезд и издали были похожи на брызги тусклого света, падающего с неба.

VI // Геннадий Пласкин. Чжоу Ли-бо. Ҫил-тӑвӑл: роман; Г. Пласкин куҫарнӑ; В. Рудманӑн умсӑмахӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1958. — 429 с. — 13–429 с.

Ҫӑлтӑрсен шанчӑксӑр ҫутинче пурте шӑп.

Все было тихо под призрачным светом звезд.

II // Геннадий Пласкин. Чжоу Ли-бо. Ҫил-тӑвӑл: роман; Г. Пласкин куҫарнӑ; В. Рудманӑн умсӑмахӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1958. — 429 с. — 13–429 с.

— Ҫав ҫӑлтӑрсен ӑшӗнче ҫутӑ ҫунать, каҫ пулсан курӑн акӑ, — терӗ мат инке.

И тётя сказала, что в этих звёздах свет зажигают и я вечером увижу.

Башньӑсем // М. Тимофеева. Житков Б. С. Эпӗ курса ҫӳрени: япаласем ҫинчен ҫырнӑ калавсем; М. Тимофеева куҫарнӑ; ӳнерҫӗсем Ф. Осиповпа П. Сизов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 212 с.

Пӗчӗк хӑлхисенчен сапфир ҫӑлтӑрсен ӑшне кӗртсе лартнӑ шултра ахах пӗрчисем ҫакӑнса тӑраҫҫӗ; мӑйӗ тавра сапфир ҫӑлтӑрпа илемлетнӗ ахах пӗрчисем явӑнаҫҫӗ.

В маленькие уши были вдеты две крупные жемчужины со сверкающими подвесками из сапфиров в форме звездочек; шею обвивало жемчужное ожерелье, с которого спускалась большая сапфировая звезда.

II сыпӑк // Григорий Алентей. Джованьоли, Р. Спартак: роман / вырӑсларан Г.Алендей куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1950. — 332 с. — 11–314 с.

Кайӑк ҫӑлтӑрсен хыҫӗнче, тӳпере юлнӑ хӗрарӑм пирки юрлать, тата — тӗмеске айӗнче, хӗрес айӗнче выртакан хӗрарӑм ҫинчен те, тата — тӳпелӗхсене вӗҫсе ҫаврӑннӑ, пӗркеленчӗк питлӗ ватӑ ӗмӗтҫӗ ҫинчен; акӑ вӑл каллех — пӗччен, пӗр-пӗчченҫӗ.

Птица пела о той, кто осталась в небе, за звёздами, и о той, кто лежит под холмиком, под крестом, и о седом и морщинистом старом мечтателе, облетевшем небеса и разбившемся, — вот он снова — один, одинок.

Ҫӗр // Алексей Леонтьев. Толстой А. Н. Гарин инженер гиперболоичӗ; Аэлита (Марс пӗтмӗшӗ): романсем; Алексей Леонтьев куҫарнӑ. — Шупашкар: Ҫӗнӗ Вӑхӑт, 2014. — 495 с. — 319–494 с.

Ҫӑлтӑрсен ӳкерчӗкӗ — тискер, ют.

Рисунок звёзд — дикий и незнакомый.

Тарни // Алексей Леонтьев. Толстой А. Н. Гарин инженер гиперболоичӗ; Аэлита (Марс пӗтмӗшӗ): романсем; Алексей Леонтьев куҫарнӑ. — Шупашкар: Ҫӗнӗ Вӑхӑт, 2014. — 495 с. — 319–494 с.

Чи кирли, кисретекенни халӗ — вӑл каллех «Ҫӑлтӑрсен ҫутинчен ҫуралнине» курать.

Главное, потрясающее будет то, что сейчас он снова увидит «рождённую из света звёзд».

Хао // Алексей Леонтьев. Толстой А. Н. Гарин инженер гиперболоичӗ; Аэлита (Марс пӗтмӗшӗ): романсем; Алексей Леонтьев куҫарнӑ. — Шупашкар: Ҫӗнӗ Вӑхӑт, 2014. — 495 с. — 319–494 с.