Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Юлашки ҫулсем хушшинче тӗпчесе пӗлнисем тайгара ҫӗр айӗнче нумай пуянлӑх — ылтӑн, ҫӗркӑмрӑкӗ, тӑвар, графит, нефть пуррине палӑртрӗҫ.

Исследования последних лет показали, что в недрах тайги залегают большие богатства: золото, каменный уголь, соль, графит, нефть.

Тайган ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япалисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫӗнӗ ҫулсем тӑваҫҫӗ, ятарласа пӑр ҫулсем те тӑваҫҫӗ: нумай пӗрене тиенӗ йывӑр ҫунасем ҫав ҫулсем тӑрӑх ҫӑмӑллӑн шӑваҫҫӗ.

Проводятся новые дороги, устраиваются особые ледяные дороги, по которым легко скользят сани, нагруженные тяжелым грузом бревен.

Вӑрман хуҫалӑхӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӑл хуласене пурне те тенӗ пекех чугун ҫулсем е юханшывсем тӑрӑх лартса тухнӑ.

Почти все города расположены вдоль железных дорог или по рекам.

Тайгара пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫулсем ҫӗршывӑн, республикӑн, Пишпӳлек районӗн экономика пурнӑҫӗнче тӗп вырӑн йышӑнаҫҫӗ.

Куҫарса пулӑш

Пишпӳлек районӗн пуҫлӑхӗ Ҫул-йӗр хуҫалӑхӗнче ӗҫлекенсен кунӗпе саламлани // Ю.Г. ПАВЛОВ,А.М. ЗАРИПОВ. https://sutasul.ru/articles/uyavsem/2023 ... em-3478735

Ачасене тӗп ҫул-йӗр правилисене вӗренме, пирӗн ҫулсем ҫинче ҫул паллисем мӗнле вырнаҫнине, светофорсем мӗн тума кирлине, ҫул-йӗр юхӑмне хутшӑнакансем хӑйсене мӗнле тытмаллине тата ытти те тӗрлӗ мероприятисем пулӑшаҫҫӗ.

В этом помогают мероприятия, на которых ребята изучают основные правила ДД, узнают, какие дорожные знаки устанавливаются на наших дорогах, для чего нужны светофоры, как должны вести себя все участники дорожного движения, и многое другое.

ПДДна пӑхӑнмалли хӑнӑхусене аталантарнӑ // Ҫутӑ ҫул. https://sutasul.ru/articles/common_mater ... rn-3477540

Ҫулсем иртеҫҫӗ, аннене вӗренсе тухнисем манмаҫҫӗ: уявсемпе саламлаҫҫӗ, ун патне ҫыраҫҫӗ, шӑнкӑравлаҫҫӗ.

Проходят годы, а мамины ученики не забывают ее: поздравляют с праздниками, пишут и звонят ей.

Ман анне — учитель // Семен СЕРГЕЕВ. https://sutasul.ru/articles/v-rent/2023- ... el-3463259

Касса хӑртнӑ вӑрмансен тата ӗмӗрхи ҫеҫенхирсен вырӑнӗнче пысӑк хуласем, ялсем, темиҫе пин фабрика, завод пулса тӑнӑ, уйхирсем, садсем, парксем сарӑлса выртаҫҫӗ, пур еннелле те чугун ҫулсем тӑсӑлса каяҫҫӗ.

На месте вырубленных лесов и первобытных степей выросли огромные города и селения, тысячи заводов и фабрик, раскинулись поля, сады, парки, протянулись во всех направлениях железные дороги.

Ҫурҫӗр енчи вӑтам тӑрӑхра ҫӗршыв пуянлӑхӗпе епле усӑ кураҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Элеваторсем патне тӗрлӗ енчен тӳрӗ яка ҫулсем пыраҫҫӗ, вӑл ҫулсемпе лавсем, грузовиксем ҫӗнӗ тырӑ турттарса пыраҫҫӗ.

С разных сторон к элеваторам шли ровные прямые дороги, по которым двигались подводы и грузовики с новым урожаем.

Уй-хир варрипе // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Чугун ҫулсем тата нумайрах.

Еще гуще стала сеть железных дорог.

Поляр ункинчен тропик патне самолетпа кайни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Пур еннелле те чугун ҫулсем каяҫҫӗ, вӗсем тӑрах поездсем хӑвӑрт чупаҫҫӗ.

Во всех направлениях тянутся линии железных дорог, и по ним быстро бегут поезда.

Поляр ункинчен тропик патне самолетпа кайни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хуласенчен чугун ҫулсем тӑсӑлса каяҫҫӗ.

От городов тянутся линии железных дорог.

Поляр ункинчен тропик патне самолетпа кайни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хӑш-хӑш пушхирсем урлӑ ҫулсем тӑваҫҫӗ.

Через некоторые пустыни уже прокладывают дороги.

Пушхирте // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Африкӑра чугун ҫулсем тунӑ ҫӗрте, вӑрманта каучук кӑларнӑ ҫӗрте, плантацисенче вӑй ҫитейми ӗҫе ӗҫлесе, негрсем темиҫе вунӑ пин пӗтнӗ.

Десятки тысяч негров погибли в Африке на стройке железных дорог, на добыче каучука в лесу, от непосильного труда на своих угнетателей.

Тропик тӑрӑхӗнчи халӑхсен пурӑнӑҫӗ епле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Вӗсем шӑрӑх ҫӗрти халӑхсене плантацисенче, чугун ҫулсем тунӑ ҫӗрте, каучук кӑларнӑ ҫӗрте, йывӑр япаласене турттарнӑ ҫӗрте ирӗксӗр ӗҫлеттереҫҫӗ.

Они силой заставляют население жарких стран работать на плантациях, на постройках железных дорог, добывать каучук, переносить тяжести.

Тропик тӑрӑхӗнчи халӑхсен пурӑнӑҫӗ епле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Халь эпир инҫете те лайӑх, хӑвӑрт ҫӳрекен чугун ҫулсем ун чухне пулман.

Тогда не было еще железных дорог, по которым мы теперь легко и быстро переезжаем большие расстояния.

Авал ҫынсем ҫӗре мӗнле тесе шутланӑ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ун вырӑнне иккӗмӗш план ҫинче урӑх шывсем, урӑх хуласем, чугун ҫулсем, станцисем пур.

Но зато на втором плане поместились и другие реки, другие города, железные дороги, станции.

Планпа географи карттине танлаштарни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Никам пырса кӗмелле мар вырӑнсем тӑрӑх ҫулсем туса хучӗҫ.

По гиблым местам проложили дороги.

Шурти вутӑлӑх // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫӳрекен ҫулсем тавралла ҫавӑрӑнса каяҫҫӗ.

Проезжие дороги идут в обход.

Шурлӑх // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Тусем ҫинче ҫулсем сӗвек енсемпе пыраҫҫӗ, вӗсем кукӑр-макӑр; тусем хушшинчи ҫулсемпе йывӑр япаласем турттарма пит кансӗр.

Дороги в горах устраивают извилинами по пологим склонам; перевозка груза в горах требует больших усилий.

Ҫӗр ҫийӗпе тӗрлӗрен усӑ кураҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫулсем тӳрем вырӑнсенче тикӗс; вӗсемпе тӗрлӗ япаласем турттарма ҫӑмӑл.

Дороги на равнине ровные; по ним легко перевозить грузы.

Ҫӗр ҫийӗпе тӗрлӗрен усӑ кураҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.