Чӑваш чӗлхи корпусӗ

А.К. Салмин ӗҫӗсене танлаштаруллӑ-историллӗ меслетпе тишкерни уйӑрса тӑрать, ҫавӑнпах чӑваш паттӑр юмахӗсене ытти тӗрӗк халӑхӗн сӑмахлӑхӗнчи паттӑр юмахӗсемпе тата тӗрӗксен паттӑрлӑх эпосӗпе ҫума-ҫум лартса пӑхнине пӗрре мар куратпӑр.

Работы этого исследователя отличает использование сравнительноисторического подхода, в них нередко наблюдаем сопоставление чувашских богатырских сказок с такими же произведениями ряда тюркских народов и тюркским богатырским эпосом.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Ҫапла вара, чӑваш юмахла прозине, вӑл шутра паттӑр юмахӗсене те, тӗпчемен тесе калама ҫук, анчах чӑваш юмахӗсене пичетлесе кӑларнӑ чухнехи пекех — пӑхса тухнӑ ӗҫсенче паттӑр юмахӗсене харкам ушкӑна уйӑрса ятарласа тишкермен, ҫула май, нараста (асамлӑ) юмахӗсемпе пӗрле пӑхнӑ.

Таким образом, не будет преувеличением сказать, что чувашские народные сказки изучены достаточно, значительное внимание уделено исследователями волшебным сказкам, а вкупе с ними и богатырским. Тем не менее надо признать, что сведения о богатырских сказках до определенного периода были очень фрагментарны, в качестве самостоятельной разновидности чувашской сказочной прозы они не подвергались анализу.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

1949 ҫулта Н.Ф. Даниловӑн «Чӑваш халӑх юмахӗсем» пуххи пичетленсе тухнӑ (67 текстран 5-шӗ — паттӑр юмахӗсем); тепӗр вунӑ ҫултан унӑнах «Чӑваш юмах-халапӗсем» кӗнеки вулакан умне тухать (ку пухӑра 97 текст, вӗсенчен 4-шӗ паттӑр юмахӗ).

Следует отметить сборник «Чувашские народные сказки», изданный в 1949 г. составителем Н.Ф. Даниловым (в нем всего 67 сказок, из них 5 богатырских). Спустя десятилетие им же выпущен новый сборник «Чувашские народные сказки и предания» (в нем 97 текстов, из которых 4 богатырские сказки).

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Акӑ мӗншӗн ӗнтӗ пирӗн пӗтӗм паттӑр Ҫар, пирӗн пӗтӗм паттӑр Тинӗс-Ҫар Флочӗ, пирӗн мӗнпур летчиксем-соколсем, пирӗн ҫӗршыври мӗнпур халӑхсем, Европӑри, Америкӑри тата Азири чи лайӑх ҫынсем пурте, юлашкинчен, Германири чи лайӑх ҫынсем пурте — Германи фашисчӗсен ултавлӑ ӗҫӗсене питлеҫҫӗ тата Совет Правительстви ҫине кӑмӑллӑн пӑхаҫҫӗ, Совет Правительствин ӗҫӗсене ырлаҫҫӗ тата ҫакна курса тӑраҫҫӗ: пирӗн ӗҫ — тӗрӗс ӗҫ, тӑшмана ҫӗмӗрсе тӑкатпӑр, эпир ҫӗнтерме тивӗҫ.

Вот почему вся наша доблестная армия, весь наш доблестный военно-морской флот, все наши летчики-соколы, все народы нашей страны, все лучшие люди Европы, Америки и Азии, наконец, все лучшие люди Германии клеймят вероломные действия германских фашистов и сочувственно относятся к Советскому правительству, одобряют поведение Советского правительства и видят, что наше дело правое, что враг будет разбит, что мы должны победить.

Оборонӑн государственный комитечӗн председателӗ И. В. Сталин юлташ радио тӑрӑх тухса каланӑ сӑмах // Илемлӗ литература. Илемлӗ литература, 1941, 7-мӗш кӗнеке. — 5–11 с.

Юман паттӑр, е Ламан паттӑр, те.

Куҫарса пулӑш

Ҫул ҫинче // Юхма Мишши. Юхма М. Кӑвал ҫӗмрен: историлле роман. — Шупашкар: «Вучах» библиотеки, 1998. — 352 с.

Республика Пуҫлӑхӗ Патшалӑх Канашне тухнӑ кӑҫалхи Ҫыру ҫӗршывшӑн пӗлтерӗшлӗ ҫар операцийӗ пынӑ тапхӑрпа ҫыхӑннӑран Олег Алексеевич унта пуҫ хунӑ паттӑр ентешсене асра тытса пӗр самант шӑп тӑнинчен пуҫларӗ: «Вӗсенчен кашнийӗ чӑн паттӑр», — терӗ вӑл.

Куҫарса пулӑш

Тӗллевсем пысӑк, ҫӗнӗлӗхсем кӑмӑла ҫӗклеҫҫ // А. ИВАНОВ. http://avangard-21.ru/gazeta/44267-t-lle ... la-c-klecc

Микула Атӑл таврашӗнчи халӑхсене асӑнчӗ, вӗсен юррисенче пурӑнакан паттӑра аса илчӗ те, унӑн хӑйӗн те ҫав паттӑр пек пулас килчӗ.

Куҫарса пулӑш

I // Никифор Мранька. Мранька Н.Ф. Ӗмӗр сакки сарлака. Роман. 1-мӗш том. Виҫҫӗмӗш кӑларӑм. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1989. — 592 с.

Ахматека, паттӑртан та паттӑр ҫынна, Атӑл леш енне хӑвартӑм.

Куҫарса пулӑш

10. Тахҫанхи туссем патӗнче // Куҫма Турхан. Турхан К. С. Сӗве Атӑла юхса кӗрет: Истори романӗ. Иккӗмӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1994. — 559 с.

«Владимир ырӑ кӑмӑллӑ, хаваслӑ, хастар, хӑюллӑ пулнӑ, яланах ыттисене пулӑшма хатӗррипе, кӑмӑл ҫирӗплӗхӗпе палӑрса тӑнӑ. Вӑл пуриншӗн те ырӑ тӗслӗх, чӑн-чӑн паттӑр. Паттӑрсен ячӗсем вара манӑҫмаҫҫӗ», — тет Чупай шкулӗн директорӗ Л.Никифорова.

Куҫарса пулӑш

Паттӑрсен ячӗсем манӑҫмаҫҫӗ // И.ДАНИЛОВА. http://gazeta1931.ru/gazeta/9944-patt-rs ... -man-cmacc

— Ҫупути паттӑр, пирӗн Тӗнчене Чӗтреттерекен сӑмахне итлесе малалла вырӑс ҫӗрӗсем енне кӗрсе каймалла, — анчах та Пӑлхар ҫӗрӗ мӗнле паттӑрсем ҫуратнине куртӑмӑр.

Куҫарса пулӑш

Пӑлхар ҫар ҫынни пӗтни // Андрей Чэн. Анрей Чэн. Пӑлхар ҫар ҫынни. Шупашкар: «Ҫӗнӗ вӑхӑт», 2020 — 100 с.

— Ҫупути паттӑр, хатӗрлӗр асамлӑ кӑвайт, пӑлхар паттӑрне мангулсем ҫар йӑлисемпе ҫавӑн ҫине хурӑр.

Куҫарса пулӑш

Пӑлхар ҫар ҫынни пӗтни // Андрей Чэн. Анрей Чэн. Пӑлхар ҫар ҫынни. Шупашкар: «Ҫӗнӗ вӑхӑт», 2020 — 100 с.

Паттӑр ҫын паттӑр ҫынах ҫав — Карамышпа кушак шӑшипе вылянӑ евӗр вылярӗ.

Куҫарса пулӑш

15. Инҫе ҫул // Куҫма Турхан. Турхан К.С. Сӗве Атӑла юхса кӗрет: истори романӗ. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1994. — 607 с. — 9–606 с.

— Хаклӑран та хаклӑ тата паттӑртан та паттӑр Тукай мӑрса! — терӗ вӑл конюший ҫӳрен юпах тихана ташлаттарса килсе ҫитсен.

Куҫарса пулӑш

13. Сӗрен хыҫҫӑн // Куҫма Турхан. Турхан К.С. Сӗве Атӑла юхса кӗрет: истори романӗ. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1994. — 607 с. — 9–606 с.

— Сана паттӑр та паттӑр тесе мухтаҫҫӗ.

Куҫарса пулӑш

13. Сӗрен хыҫҫӑн // Куҫма Турхан. Турхан К.С. Сӗве Атӑла юхса кӗрет: истори романӗ. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1994. — 607 с. — 9–606 с.

Пӗр вилнӗ паттӑр вырӑнне вуншар та ҫӗршер паттӑр туха-туха тӑнӑ.

На смену одному погибшему борцу приходили десятки и сотни других.

Джордано Бруно // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Хӑвӑрӑн паттӑр ывӑлӑр ҫинчен аса илсе пурӑнма Сире ӑна Совет Союзӗн Геройӗ ятне пани ҫинчен пӗлтерекен грамотӑна ярса паратӑп, вӑл тунӑ паттӑр ӗҫе пирӗн халӑх ӗмӗр-ӗмӗрех асӑнса пурӑнӗ.

Посылаю Вам грамоту Президиума Верховного Совета СССР о присвоении Вашему сыну звания Героя Советского Союза для хранения, как память о сыне-герое, подвиг которого никогда не забудется нашим народом.

Юлашкинчен калани // Михаил Юрьев. Корольков Ю.М. Леня Голиков партизан: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 340 с.

Паттӑр ҫыннӑн, тепӗр паттӑр ҫыннӑн рыцарьла маттурлӑхне вӑл кирек кам пулсан та хисеплемелле-ҫке-ха.

которую храбрый должен уважать в ком бы то ни было.

IX // Куҫма Турхан. Гоголь Н.В. Тарас Бульба: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 126 с.

Тарас курчӗ: козаксен речӗсем салхулланчӗҫ, паттӑр ҫынсене пуҫа усни килӗшмест пулин те, козаксем пӗчӗккӗнех тунсӑхлама пуҫларӗҫ; анчах вӑл шарламарӗ: вӑл кӗтме шутларӗ, юлташӗсемпе сывпуллашнӑ хыҫҫӑн тунсӑхласа та пӑхчӑр, терӗ; ҫав вӑхӑтрах вӑл шӑплӑхра вӗсене пурне те сасартӑк козакла кӑшкӑрса хускатма хатӗрленчӗ, ытти халӑхсемпе танлаштарсан пӗчӗк ҫырмасем ҫумӗнчи тинӗс пулса тӑракан славян халӑхӗ, паттӑр та сарлака кӑмӑллӑ халӑх, мӗнле ҫӗкленсе кайма пултарнине пӗлсе, вӗсене чунпа унчченхинчен те ытларах хастарлатас терӗ.

Тарас видел, как смутны стали козацкие ряды и как уныние, неприличное храброму, стало тихо обнимать козацкие головы, но молчал: он хотел дать время всему, чтобы пообыклись они и к унынью, наведенному прощаньем с товарищами, а между тем в тишине готовился разом и вдруг разбудить их всех, гикнувши по-казацки, чтобы вновь и с большею силой, чем прежде, воротилась бодрость каждому в душу, на что способна одна только славянская порода — широкая, могучая порода перед другими, что море перед мелководными реками.

VIII // Куҫма Турхан. Гоголь Н.В. Тарас Бульба: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 126 с.

Ҫакӑн пекех Украина та хӑйне хӳтӗлеме ҫуратнӑ паттӑртан та паттӑр ачисенчен пӗрне кураяс ҫук.

Украйне не видать тоже храбрейшего из своих детей, взявшихся защищать ее.

VI // Куҫма Турхан. Гоголь Н.В. Тарас Бульба: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 126 с.

Паттӑр кӗлеткере паттӑр хӑват.

В богатырском теле жил богатырский дух.

Тусем хушшинчи сукмаксемпе // Илле Тукташ. Ковпак С.А. Путивльрен Карпата ҫитиччен: повесть. Вырӑсларан И. Тукташ куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 128 с.