Шырав

Шырав ĕçĕ:

ненецсем (тĕпĕ: ) сăмах форми çинчен тĕплĕнрех пăхма пултаратăр.

Контурлӑ карта ҫинче ненецсем, саамсем, луораветлансем ӑҫта пурӑннине паллӑ тӑвӑр.
Обозначьте на контурной карте, где в тундре живут ненцы, лопари, луораветланы (чукчи), камчадалы.

Тундрӑри ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пур ҫӗрте те колхозсенчен килнӗ ненецсем нумай ҫӳреҫҫӗ.
Повсюду ходит много ненцев из колхозов.

Нарьян-Мар — ненецсен хули // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Кунта ненецсем хӑйсем тытнӑ мамӑк тирсене сутаҫҫӗ те тар, пӑшал тата тӗрлӗ продуктӑсемпе таварсем илеҫҫӗ.
Здесь ненцы продают пойманную ими пушнину и получают порох, ружье и различные продукты и товары.

Тирӗсене парсан, ненецсем чей ӗҫеҫҫӗ, хӑйсемпе тӳлесе татӑлассине кӗтеҫҫӗ.
Сдав пушнину, ненцы пьют чай и ждут расчета.

Ҫаратакан купецсем вырӑнне факторисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ненецсем ҫулла пурӑнакан вырӑнтан инҫех мар фактори пырса вырнаҫнӑ.
Недалеко от стойбища ненцев расположилась фактория.

Теприсем тата — «пӑланлӑ» луораветлансем — ненецсем пекех пӑлансем ӗрчетеҫҫӗ, хӑйсен пӑланӗсемпе тундра тӑрӑх куҫса ҫӳреҫҫӗ.
Другие — «оленные» луораветланы, — так же как и ненцы, занимаются оленеводством и кочуют со своими оленями по тундре.

Луораветлансем (чукчасем) // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫӑва тухсан, кашни ҫулах кунта ненецсем килеҫҫӗ.
Каждое лето сюда приходят ненцы.

Ненецсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Сивӗре те, ҫил-тӑманра та, тӗтре чухне те, поляр каҫӗ тӑнӑ чух тӗттӗмре те ненецсем вӗҫӗ-хӗррисӗр тундра тӳремлӗхӗ тӑрӑх, нимӗн сас-чӗве те илтӗнмен юрлӑ хирсем тӑрӑх пӗр вырӑнтан тепӗр вырӑна куҫса ҫӳреҫҫӗ.
В морозы, в метели, и туманы, во мраке полярной ночи кочуют ненцы по безмолвным снежным просторам, по бескрайней равнине тундры.

Хӗлле ненецсем кӑнтӑралла, вӑрмансем ҫывӑхнерех куҫаҫҫӗ, ҫулла — поляр тинӗсӗсен хӗррисем патнерех куҫаҫҫӗ.
Зимой ненцы переселяются на юг, ближе к лесам, летом — к берегам полярных морей.

Пӑлансем пӗр вырӑнта ягеле ҫисе пӗтерсен, ненецсем тепӗр ҫӗре куҫаҫҫӗ.
Съедят олени ягель — и ненцы перекочевывают на новые пастбища.

Ненецсем пӑлан тирӗсемпе витсе тунӑ чумсенче пурӑнаҫҫӗ.
Ненцы живут в чумах, покрытых оленьими шкурами.

Ненецсем пӑлан ӗрчетсе пурӑнаҫҫӗ.
Ненцы — оленеводы.

Тундрӑра ҫак халӑхсем пурӑнаҫҫӗ: ненецсем, саамсем (лопарьсем), луораветлансем (чукчасем), вырӑссем.
В тундре живут следующие народы: ненцы, саами (лопари), луораветланы (чукчи), русские.

Тундрӑри халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ненецсем кунӗ-кунӗпех кайӑк тытма ҫӳреҫҫӗ, пулӑ тытаҫҫӗ, вӗсене тӗтӗмлеҫҫӗ, типӗтеҫҫӗ — хӗлле валли запас хатӗрлеҫҫӗ.
Ненцы целые дни охотились за птицей, ловили рыбу, коптили, сушили — делали запасы на зиму.

Ҫулла тундра тӑрӑх сӳрени // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вара тундрӑран чухӑн ненецсем Новая Земля ҫине куҫма пуҫланӑ.
Стали тогда из тундры туда переселяться ненцы-бедняки.

Новая Земля ҫинче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

4. Каласа кӑтартӑр: ненецсем мӗнле пурӑнаҫҫӗ?
4. Расскажите, как живут ненцы:

Ненецсем епле пурӑнаҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

2. Ненецсем ӑҫта пурӑннине карта ҫинче кӑтартӑр.
2. Покажите на карте, где живут ненцы.

Пӑлансем пӗтӗм лишайнике ҫисе пӗтерсен ненецсем хӑйсен пурлӑхне нарта ҫине (ҫуна ҫине) тиенӗ те урӑх ҫӗре куҫнӑ.
Когда олени съедали весь лишайник, ненцы укладывали свое имущество на нарты и переходили на новые места.

Европӑри тундрӑра тата Азири тундрӑн хӗвеланӑҫ енче ненецсем пурӑнаҫҫӗ.
В европейской тундре и в западной части азиатской тундры живут ненцы.

Тундра // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫав вӑхӑтра хӑш-пӗр вак халӑхсем 1959 ҫулхи перепиҫ вӑхӑтӗнче тӑван чӗлхе вырӑнне харпӑр хӑй чӗлхине ҫакӑн чухлӗ кӑтартнӑ: агулсем 99,5%, рутулсем 99,9%, цахурсем 99%, тавасарансем 99,2% (кусем пурте Дагестанра пурӑнаҫҫӗ), белуджисем (Туркменире) 94,9%, ненецсем 85,7%, чукчасем 93,9%, коряксем 90,5%, нанайсем 8б,3%, эскимоссем 84%.
Куҫарса пулӑш

Чӑваш чӗлхи аталанӑвӗн хӑш-пӗр ыйтӑвӗсем // И. А. АНДРЕЕВ. «Тӑван Атӑл». — 1963, 6№ — 88–92 с.

Страницăсем:

Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Шырав

Шырав ĕçĕ:

Меню

Статистика