Шырав
Шырав ĕçĕ:
— Йӗс-йӗс карта, йӗс карта, йӗс картара тимӗр карта, тимӗр картара хӗрлӗ вӑкӑр, мӗкӗрет, тулхӑрать, хӳрине тӑратать, — тесе, вӑл, хӗрелсе кайнӑскер, сӑмавара сӗтел варрине лартрӗ те ун ҫине ытараймасӑр пӑхса тӑчӗ, аллисене саркаласа, кулкаласа калаҫрӗ:
II // Лаврентий Таллеров. Таллеров Л.В. Сӑпка юрри: повеҫсем, калавсем тата очерксем. Чӑваш кӗнеке издательстви. Шупашкар, 1979 ҫ. — 400 с. — 5–93 с.
Сарай ҫывӑхӗнче урлӑ-пирлӗ сӑрланӑ, мӑйракаллӑ, тимӗрленӗ хыҫлӑ-кӳмеллӗ ҫунасем кӳлнӗ, шерепеллӗ, йӗс тӳмеллӗ, йӗс ункӑллӑ кутлӑх тӑхӑнтартнӑ тӑватӑ ӑйӑр тӑпӑртатса, пуҫне уха-уха тӑрать.
Хӑлхасӑр, куҫсӑр вӑрманта // Василий Сипет. Сипет В. Хӑлхасӑр, куҫсӑр вӑрманта: повесть. — Шупашкар, «Пегас» издательство ҫурчӗ, 2017. — 196 с.
«Йӗс пӳртре йӗс этем.
Ультӳҫ инке // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 1-мӗш кӗнеке. Таната. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1994. — 359 с.
Виҫҫӗмӗш коробки ӑшӗнче пысӑк йӗс булавкӑсем курӑнса карӗҫ, вӗсем те урамран пуҫтарнӑскерсем унтан атӑ таканӗсем: якалнисем, татӑлса кайнисем, лайӑххисем те, пушмак-туфли тӑхисем, йӗс алӑк хӑлӑпӗ, катӑлса кайнӑ шӑмӑ туя аврийӗ, хӗрсен пуҫтурийӗ, «Тӗлӗкпе юмӑҫ кӗнеки» тата ҫавӑн пек йышши ытти япала та темӗн чухлех.
I. // Феодосия Ишетер. Горький М. Ҫынсем патӗнче: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 256 с.
Каснӑ-лартнӑ Шура сасси пек: йӗс шӑнкӑрав тӗнкӗлтетӗвӗ те, Чӗрхва ҫырминчи кӑвак чулсене шутласа чупакан тӑп-тӑрӑ шыв шӑнкӑртатӑвӗ те, ҫепӗҫ ҫил пӑшӑлтатӑвӗ те, ҫамрӑк хурӑн ҫулҫипе алӑ ҫупса кӑларнӑ чӑштӑртату та, ирхи чечек ҫинчен ӳкекен тумлам-сывлӑмӑн вӑйсӑрлӑхӗпе йӑлтӑртатӑвӗ те пур унта, юрлаканӑн сассинче.
Тусӑм, эсӗ тусна аса ил… // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 207–214 с.
Кайран, уйӑха яхӑн ҫатӑр сивӗ тӑнӑ хыҫҫӑн, Хӗл Мучине такам сасартӑк ура хурать те такӑнтарать; ҫанталӑк хӑвӑрт ҫемҫелет; юр куҫ умӗнчех хуралма, путма тытӑнать; тепрер уйӑхран, ҫумӑр шывӗ пӗвене татса янӑ евӗр, вӑрмана ҫурхи хаваслӑх капланса пырса кӗрет; сасси уҫӑлнӑ кӑсӑясем, туратсем ҫине ҫака-ҫака янӑ йӗс шӑнкӑравсем евӗр, тинь-тинь тӑваҫҫӗ чарӑнма пӗлмесӗр; вӗсем, ӗшенкелеме пуҫланӑ ҫӗре ҫу сӗрнӗн йӑлтӑртатакан шӑнкӑрчсем, картунти пушӑ вӗллесене йышӑнма ӗлкӗрнӗскерсем, шӑхӑракан, ихӗрекен, чӗвӗлтетекен ансамбль йӗркелеҫҫӗ…
Лапшу Ҫтаппанӗн халапӗ мар // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 85–186 с.
Услантӑр мучи, табак енчӗкне кӗсйинчен ытла та вӑраххӑн кӑларса, ӑна васкамасӑр умне салтса хурать, кӗсйисене хыпашласа ларсан-ларсан, малтанлӑха яхӑнне тупӑнман ҫулуне пур-пӗрех шыраса тупать; чӗлӗме шаккаса тасатнӑ чух мӗн-мӑн кирлине малтанах пӗлсе тӑракан шӗвӗрсем аслашшӗне мӑк пӗрчисем сӗнеҫҫӗ; Услантӑр мучи чӗлӗмне тасатнӑ хушӑра чӑтӑмсӑр ачасем иккӗн-виҫҫӗн те енчӗкрен илнӗ табака чӗптӗмӗн-чӗптӗмӗн тытса тӑраҫҫӗ, чӗлӗмӗн пушаннӑ хырӑмне кашнин хӑвӑртрах тултарас килет; хырӑмне тултарнипех ҫырлахмасть тата, мур илесшӗ, йӳҫӗ тӗтӗм ашшӗ — чунне хыптармалла унӑнне, чӗлӗмӗнне; пуҫлать вара мучи аллинчи ҫулу чӑлтӑр-чалтӑр хӗм сирпӗтме; Услантӑр мучин йӗс шлепкеллӗ чӗлӗмӗ йӑсӑрланма пуҫличчен тул ҫутӑлса каяссӑнах туйӑнать, анчах та урамра тин ҫеҫ тӗттӗмленсе ҫитнӗ иккен-ха; ҫил-тӑман Пушкин сӑввинчи пекех улать, хӑйне юмах итлеме кӗртменшӗн нӑйкӑшать:
Иккӗмӗш сыпӑк // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 3–36 с.
Хыҫал енче сарлака хӳре ҫакӑнса тӑнӑ ⎼ йӗс кӗпҫесен ярӑмӗ хура шерепепе вӗҫленнӗ.
Ӑремпур чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.
Ӑна йӗс кӗпҫесем тирсе тунӑ, вӗҫне вӑрӑм ҫӳҫе ярса капӑрлатнӑ.
Сарӑ ту чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.
Мӑййа тӑрӑх икшер-виҫшер рет шултра тенкӗ ҫакса тухнӑ, вӗсен ҫумне кӗмӗле йӗс вӑчӑра, шӑрҫа ярӑмӗсем, кӳп-тӗрмесем, хӑюсем тытӑнтарнӑ.
Вирьял чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.
Пиҫиххи йӗри-тавра тӗрӗллӗ яркӑчсем, усалран сыхланмалли сӑран енчӗксем, ҫӑра уҫҫисем, лаша пуҫӗллӗ йӗс турасем ҫакнӑ.
Килӗшӳлӗхпе ӗлккенлӗх // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.
Ҫапах та ал ӑстисем XX ӗмӗрчченех йӗс кӗпҫесем ӑсталанӑ, ҫутанккасем хатӗрленӗ, пуҫ тумӗпе ум ҫаккисем валли тимӗрташ шӑкӑр-макӑр шӑратса майлаштарнӑ.
Несӗлӗпе ӳсӗмӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.
Виркӗслӗ, тӑрӑхла ҫаврака тата тумлам евӗрлӗ тӳмесем, йӗс ҫутанккасем, пиҫиххи тӑхисем ⎼ ҫав вӑхӑтри тумӑн курӑмлӑ пайрӑмӗсем.
Несӗлӗпе ӳсӗмӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.
1866 ҫулта Джордж Макгилл йӗс листасене ҫыпӑҫтарма май паракан меслет валли патент илнӗ, вӑл хальхи степлерӑн чи малтанхи варианчӗ пулнӗ.
Степлер // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A1%D1%82%D ... 0%B5%D1%80
Мӑйӗ ҫинчи йӗс хӗресне йӑлтӑртаттарса, чиперех уҫса кӗртрӗ-ха.
XXXIV сыпӑк // Василий Алентей. Алендей, Василий. Курӑксене тайса ҫил вӗрет: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1969. — 254 с.
Уйсенче лаптӑкӑн-лаптӑкӑн сарӑ хӑмӑл — хӗвел ури ӳкнӗ пекех — йӗс тӗслӗн ҫутӑлать.
12 // Юрий Скворцов. Скворцов, Ю. И. Ҫул юлташӗ: калавсемпе кӗске повеҫсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1975. — 184 с. — 128–184 с.
Вӑл ҫӗрех перӗнсе тӑракан йӗс тӗслӗ ҫӑра ҫӳҫӗн хӑрах енчи сӗвемне сирсе, хӑрах куҫӗпе килкарта алӑкӗ еннелле пӑхса илчӗ те ура ҫине сиксе тӑчӗ.
3 // Юрий Скворцов. Скворцов, Ю. И. Ҫул юлташӗ: калавсемпе кӗске повеҫсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1975. — 184 с. — 83–127 с.
— Мӗн хак ыйтатӑн? — йӗс труба пек мӗкӗрчӗ карттусли, курас пеккине курса пӗтерсен.
III // Лаврентий Таллеров. Таллеров Л.В. Сӑпка юрри: повеҫсем, калавсем тата очерксем. Чӑваш кӗнеке издательстви. Шупашкар, 1979 ҫ. — 400 с. — 306–337 с.
«Киле таврӑнсан, сӑран витнӗ хӑмӑт, йӗс тӳмеллӗ йӗвен, шерепеллӗ чӗн тилхепе туянӑп сан валли», — тесе, мӑкӑр-мӑкӑр калаҫрӗ.
VII // Лаврентий Таллеров. Таллеров Л.В. Сӑпка юрри: повеҫсем, калавсем тата очерксем. Чӑваш кӗнеке издательстви. Шупашкар, 1979 ҫ. — 400 с. — 254–305 с.
Ҫаврӑнса ҫӳрерӗ-ҫӳрерӗ те кӑмака хыҫнелле пӑрӑнчӗ, унтан йӗс чейник йӑтса тухрӗ.
III // Лаврентий Таллеров. Таллеров Л.В. Сӑпка юрри: повеҫсем, калавсем тата очерксем. Чӑваш кӗнеке издательстви. Шупашкар, 1979 ҫ. — 400 с. — 254–305 с.