Шырав
Шырав ĕçĕ:
Халӗ ӗнтӗ Уйӑх — тӳпери кӗмӗл турилкке е Ҫӗре ҫутатакан хунар, тесе ӗнентерме хӑтланни пит кулӑшла пулнӑ пулӗччӗ.
Галилео Галилей тата унӑн тӗлӗнмелле ӗҫӗсем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.
Кирек хӑш уйӑхлӑ каҫ та хамӑрӑн тӳпери яланхи спутницӑна пӑхма пулать, ӑна сӑнамашкӑн та лайӑх, савӑнса пӑхатӑн.
Галилео Галилей тата унӑн тӗлӗнмелле ӗҫӗсем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.
Тӳпери ҫутӑсенчен Уйӑха сӑнасси пуринчен те ҫӑмӑлрах.
Галилео Галилей тата унӑн тӗлӗнмелле ӗҫӗсем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.
Ҫав трубапа Галилей чи малтан тӳпери ҫутӑсем ҫине пӑхнӑ.И первым направил зрительную трубу на небесные светила Галилей.
Галилео Галилей тата унӑн тӗлӗнмелле ӗҫӗсем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.
Меркурий, Венера тата ытти планетӑсем кӗленче тӳпери пӗчӗк ҫутӑ пӑнчӑсем мар иккен, вӗсен кашнин хӑйӗн тӳпи, хӑйсен ҫӗрӗ пур…
Поляксен аслӑ астрономӗ Коперник // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.
Тӳпери ҫӑлтӑрсен вырӑнне тупма авал пит ансат инструментсемпе усӑ курнӑ, сӑмахран каласан, икӗ йӗплӗ йывӑҫ транспортир пеккипе; унӑн пӗр йӗппине куҫарман, ӑна горизонт патнелле вырнаҫтарнӑ, тепӗрне ҫӑлтӑр еннелле куҫарса тӑма май пулнӑ.
Поляксен аслӑ астрономӗ Коперник // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.
Планетӑсемпе ҫӑлтӑрсене наукӑлла сӑнас тесен, вӗсен тӳпери вырӑнне, Ҫӗр чӑмӑрӗн картти ҫинче пӗр-пӗр хулан вырӑнне тупнӑ пек, тупмалла пулнӑ.
Поляксен аслӑ астрономӗ Коперник // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.
Коперник пурӑннӑ вӑхӑтра тӳпери япаласене пысӑклатса кӑтартакан приборсӑрах сӑнама тивнӗ: ун чух бинокль те шухӑшласа кӑларман.А когда жил Коперник, наблюдать небесные тела приходилось простым, невооруженным глазом.
Поляксен аслӑ астрономӗ Коперник // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.
Халӗ тӳпери кирек хӑш вырӑна та фотографипе ӳкерсе илме май пур, ӳкерчӗкӗ вара ҫав вырӑнта телескоп витӗр курӑнакан ҫӑлтӑрсене те, телескоп витӗр курӑнманнисене те кӑтартать.
Поляксен аслӑ астрономӗ Коперник // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.
Халӗ астрономсен пӑхмалли питӗ пысӑк трубасем — телескопсем пур, ҫав телескопсем витӗр тӳпери япаласене ҫӑмӑллӑнах сӑнаса пӗлме пулать.
Поляксен аслӑ астрономӗ Коперник // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.
Тӳпери пур япаласем те ҫутҫанталӑкӑн пушӑ уҫлӑхӗнче Ҫӗр тавра ҫаврӑнаҫҫӗ, тесе вӗрентнӗ вӑл.Он учил, что все небесные тела движутся вокруг Земли в пустом мировом пространстве.
Птолемей ҫут тӗнче ҫинчен вӗрентни // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.
Авалхи астрономсене пуринчен ытла акӑ мӗн тӗлӗнтернӗ: тӳпери пӗр-пӗр ҫӑлтӑр хӑй ҫулӗпе куҫсан-куҫсан хӑш чухне сасартӑк каялла ҫаврӑннӑ та шӑпах тепӗр еннелле куҫма тытӑннӑ.
Птолемей ҫут тӗнче ҫинчен вӗрентни // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.
Тӳпери ҫӑлтӑрсене выльӑх ӗрчетекенсемпе ҫӗр ӗҫлекенсем кӑна мар, тинӗссенче ишекенсемпе ҫул ҫӳрекенсем те сӑнанӑ, ӑҫталла каяссине вӗсем кӑнтӑрла Хӗвел ҫине, ҫӗрле ҫӑлтӑрсем ҫине пӑхса пӗлнӗ.
Умсӑмаx // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.
Тӳпери ҫӑлтӑрсем мӗнле куҫса ҫӳрени тӑрӑх вӗсем шыв хӑҫан тулса килессине ҫеҫ мар, Хӗвелпе Уйӑх хӑҫан тӗттӗмленессине те малтанах каласа пама пултарнӑ.
Умсӑмаx // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.
Мӗне кирлӗ пулнӑ-ха авалхи ҫынсемшӗн ҫӑлтӑрсем куҫса ҫӳрес саккунсене тата тӳпери ытти ҫутӑсене тӗпчесе пӗлни?
Умсӑмаx // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.
Тӳпери ҫутӑсем ҫинчен ӑслӑлӑх ӗлӗк-авалах вӗрентме тытӑннӑ, ӑна астрономи теҫҫӗ.Наука о небесных светилах возникла в древности и называется астрономией.
Умсӑмаx // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.
Тӳпери ҫӑлтӑрсем пӗрин хыҫҫӑн тепри сӳнеҫҫӗ, чи ҫуттисем кӑна юлаҫҫӗ, кӑшт тӑрсан, вӗсем те ҫухалаҫҫӗ.Звезды одна за другой исчезают с небосвода. Остаются лишь самые яркие. Но вот теряются и они.
Умсӑмаx // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.
Эсир пӑхатӑр — ҫав тарӑн та янкар тӳпе сирӗн шӑлӑрсене хӑй пекех тасан йӗртерет; тӳпери пӗлӗтсем пекех, вӗсемпе пӗрле сирӗн чунӑрта телейлӗ асаилӳсем пӗрин хыҫҫӑн тепри вӑрахӑн иртсе пыраҫҫӗ; сире хӑвӑра вара сирӗн курӑм, аяккаран та аяккарах кайса, хӑйпе пӗрле сире хӑвӑра та ҫав лӑпкӑ та «ҫутӑлса тӑракан тӗпсӗрлӗхе илсе кайнӑн туйӑнать, вара ҫав ҫӳллӗшрен, ҫав тарӑнӑшран уйӑрӑлма май килмен пек туйӑнать…
Илемлӗ Хӗҫри Касьян // Николай Степанов. Тургенев И. С. Сунарҫӑ ҫрса пынисем: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1949. — 172 с. — 92–112 с.
— Тӳпери кайӑксене персе ҫӳретӗр пулас?
Илемлӗ Хӗҫри Касьян // Николай Степанов. Тургенев И. С. Сунарҫӑ ҫрса пынисем: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1949. — 172 с. — 92–112 с.
Кӑвак тӳпери хӗвел хӑйӗн хӗрӳ пайӑркисене ҫӳлӗ те ҫара тусем ҫине, юханшывсен симӗс тапписем ҫине, Людвиковкӑри пӑспа ӗҫлекен лесопилкӑн ҫурт-йӗрӗсем ҫине тӑкать.
III // Василий Хударсем. Франко И.Я. Хӑй айӑплӑ: калав. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1950. — 28 с. — 3–23 с.