Шырав
Шырав ĕçĕ:
Хӗвел системинчи япаласем хушшинче Ҫӗрпе веществон кирек епле пайӗ хушшинче пӗр вӑях тивсе тӑрать; ҫавӑнпа та Ньютон веществон кирек хӑш пайӗсем хушшинче те туртӑм вӑйӗсем тухса тӑраҫҫӗ, тесе пӗтӗмлетсе каланӑ.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫав движени законӗсемех спутниксемшӗн те вырӑнлӑ пулса тӑнине пула, планетӑпа спутник хушшинче, пӗтӗмлетсе каласан, пӗлӗт ҫинчи икӗ япала хушшинче ҫав япаласене иккӗшне те тивсе тӑракан, вӗсен массисене тӳрӗ пропорциллӗ, вӗсен центрӗсем хушшин квадрачӗпе хирӗҫле пропорциллӗ вӑйсем пур.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ывӑтса янӑ япалан траекторийӗ акӑ мӗншӗн кукӑр линиллӗ пулчӗ: хӑвӑртлӑх илнӗ япалана вӑй, хӑвӑртлӑхпа пӗр-пӗр кӗтес туса, тивсе тӑнӑ.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫапла вара, пӗр-пӗринпе шайлашса тӑракан вӑйсем тесе япалана пӗрле тивсе унӑн хӑвӑртлӑхне улӑштарман вӑйсене калаҫҫӗ.
1. Пӗр-пӗринпе шайлашса тӑракан вӑйсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Халиччен эпир япаласем пӗр-пӗрне тивсе тӑни япаласен движенине улӑштарнӑ случайсене, урӑхла каласан, вӑй япалана хӑвӑртлатнӑ случайсене пӑхса тухрӑмӑр.
1. Пӗр-пӗринпе шайлашса тӑракан вӑйсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
13. Япалана тивсе тунӑ ӗҫпе япала туяннӑ кинетикӑлла энерги пӗр-пӗринпе мӗнле шайлашса тӑраҫҫӗ?
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
5. Вӑй, хускалмасӑр тӑракан 500 кг массӑллӑ япалана тивсе, пӗртикӗс хӑвӑртланакан движенипе 4 сех. хушшинче 64 м инҫӗше куҫарать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Халӗ ӗнтӗ механикӑлла ӗҫ мӗннине урӑх сӑмахсемпе ӑнлантарма пулать: япалан тепӗр япалана тивсе тупакан механикӑлла ӗҫе ҫав пӗрремӗш япала иккӗмӗшне тивнӗ чухне кинетикӑлла энергийӗ улшӑнни пулса тӑрать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Малта кӑтартнӑ тӗслӗхсенче пуринче те япаласем хӑйсем куҫса пынӑ пирки ытти япаласене тивсе ӗҫ тӑваҫҫӗ.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япалан ҫак качестви ытти япалана тивсе ӗҫ тунӑ чухне палӑрать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япала ӗҫ тунисене пӑхса тухса, эпир ҫакна куратпӑр: урӑх япалана тивсе ӗҫтӑвакан япалан хӑйӗн те механикӑлла состоянийӗ улшӑнать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ун пек чухне вӑл вӑй хӑйне куҫса пыма кансӗрлекен (сопротивлени пулса тӑракан) япаласене тивсе ӗҫ тӑвать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Эпир пӑхакан япалана тивсе, ӗҫе тепӗр япала тӑвать; ҫавӑнпа куҫаракан вӑй япалана тивнипе пулакан ӗҫ положительнӑй пулать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫапла ӗнтӗ, ҫутҫанталӑкра пӗртикӗс улшӑнакан движени курмассерен эпир вӑл улшӑнман вӑй пирки пулса пырать, тесе калатпӑр; пирӗн умра эпир пӗлсе тӑракан улшӑнман вӑй пулсан, эпир, тепӗр майлӑ, ку вӑй япалана, вӑл куҫма пултарнӑ еннелле тивсе, пӗртикӗс улшӑнса куҫса пыракан тӑвӗ, тесе калама пултаратпӑр.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
12. m = 120 г массӑллӑ хӑвӑртлӑхпа пӗртикӗс куҫса пынӑ япалана хирӗҫ май тивсе, ӑна 1 мин. та 20 секундӑран чарнӑ вӑй мӗн пысӑкӑш?
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Халь ӗнтӗ тивсе тӑни (действи) вӑхӑчӗ нумая пырать; вӑй импульсӗ, движени хисепӗ, ҫапла вара, хӑвӑртлӑх та, нульрен урӑхла пулаҫҫӗ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
F вӑй нумай t вӑхӑт хушши тивсе тӑрсан, произведени нульрен урӑхла пулать, mv те, апла вара v те нульрен урӑхла пулаҫҫӗ, ҫавӑнпа кире пуканӗ куҫма тытӑнать те.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Галилейччен япала ӑна тулашӗнчи пӗр-пӗр куҫаракан сӑлтав пӗр чарӑнми тивсе тӑрсан анчах куҫса пырать тесе вӗрентни пуҫ пулса тӑнӑ; Галилейпе пӗр вӑхӑтра пурӑннӑ ученӑйсем те хӑшӗ-пӗри инерци тенӗ ӑнланӑва часах хӑнӑхса ҫитеймен.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫур ҫӗрте кил-хуҫалӑхра вут-ҫулӑм тивсе илесси пирки никам та шутлама пултарайман.
Пушарта хӗрарӑм вилнӗ // Элӗк районӗ. https://alikov.cap.ru/news/2021/08/13/pu ... hrarm-viln
Ыйткаласа ҫӳрекен пӗр сӑмахне те ҫӗре ӳкермесӗр итлесе ларнипе, Анук хуйхи ун чӗрине те тивсе, вӑл макӑрмалла е ассӑн та пулин сывламалла темеллеччӗ.
VIII // Никифор Мранька. Мранька Н.Ф. Ӗмӗр сакки сарлака. Роман. 2-мӗш том. Виҫҫӗмӗш кӑларӑм. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1989. — 592 с.