Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Иккӗмӗшӗ ⎼ ҫӗнӗ вырӑнта ҫут-ҫанталӑк тата экономика условийӗсем тӑван енрипе пӗр пекрех пулни (ҫавӑнпа малтанхи пекех йӗтӗн, кантӑр, ҫӑм т. ыт. те туса илме пултарнӑ, хӑнӑхнӑ ҫи-пуҫран та писме тивмен).

Куҫарса пулӑш

Тулай чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Ҫав вӑхӑтри ҫи-пуҫ ҫинчен Г. Т. Тимофеев ҫапла ҫырнӑ:

Куҫарса пулӑш

Анатри чӑвашсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Ҫав вӑхӑтри йӑла-йӗркесене сӑнаса ҫыракан Г. Т. Тимофеев хӑйӗн «Тӑхӑръял» кӗнекинче ҫӗнӗ витӗмсене те палӑртса илнӗ: «Чӑвашӑн арҫын кӗпине те кӗскех тунине юратмаҫҫӗ: «кут ан курӑнтӑр», теҫҫӗ.

Куҫарса пулӑш

Анатри чӑвашсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Эреш мӗне асилтернине пӑхса ят панӑ: «ут ҫамки», «пилеш ҫулҫи тӗрри», «ут», «пӑлан мӑйраки» т. ыт. те.

Куҫарса пулӑш

Анат енчи чӑвашсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

— тӗрлӗ йышши эрешсен, хӑюсен, шӑрҫан тата нухрат-тенкӗн килӗшӳллӗ пӗрлӗхӗ т. ыт. те.

Куҫарса пулӑш

Килӗшӳлӗхпе ӗлккенлӗх // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Ҫи-пуҫ ӑсталамалли хатӗрсене (ҫипне, пирне, тимӗрташне, хуртпуҫҫине т. ыт. те) чӑвашсем Турӑ парни тесе шутланӑ, вӗсен асамлӑ вӑйне ӗненнӗ.

Куҫарса пулӑш

Килӗшӳлӗхпе ӗлккенлӗх // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Тепӗр тесен, ӗҫ ҫи-пуҫӗ те уявлӑх е йӑлалӑх тумӗн пӗлтерӗшне йышӑнма пултарнӑ, мӗншӗн тесен кашни ӗҫӗн тенӗ пекех хӑйӗн йӑли-йӗрки тата унпа ҫураҫуллӑ тумтир пулнӑ (тӗслӗхрен, утта кайма, вырмана тухма, кӗтӳ яма т.ыт.те).

Куҫарса пулӑш

Килӗшӳлӗхпе ӗлккенлӗх // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Пиҫиххирен ҫакмалли япаласене (ут пуҫлӗ тата кайӑклӑ турасене, шӗлтӗртетекен ярапасене т. ыт. те) пӑлхарсем хӑйсемпе юнашар пурӑннӑ финсенчен илнӗ, кайран ҫав япаласене кӳршисенчен те ӑстарах тума пултарнӑ.

Куҫарса пулӑш

Несӗлӗпе ӳсӗмӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Вӗсем халӑх ӑсталӑхӗн палӑкӗсем: музейра упранакан е халӑхра сыхланса юлнӑ тум пӗрлӗхӗсем, илемлӗхпе палӑрса тӑракан тавраш-тевреш (пуҫ тумӗсем, капӑрсем т. ыт. те), ҫи-пуҫ е тӗрӗ пайӗсем.

Куҫарса пулӑш

Кӳртӗм // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

XIX-XX ӗмӗрсен чиккинче вара чӑваш сӑнне-тумне К.Т. Софонов чылай ҫаптарса юлнӑ.

Куҫарса пулӑш

Кӳртӗм // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

XX ӗмӗрӗн иккӗмӗш ҫурринче ку ӗҫе чӑваш ӑсчахӗсем (П.В. Денисов, Л.А. Иванов т. ыт. те) пуҫӑннӑ.

Куҫарса пулӑш

Кӳртӗм // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Революци хыҫҫӑнхи тапхӑрта пирӗн халӑх ҫи-пуҫне Т.М. Акимова (Саратов), Д.И. Архангельский (Ульяновск), Н.И. Гаген-Торн, Г.А. Никитинпа Т.А. Крюкова (Ленинград) тӗпченӗ.

Куҫарса пулӑш

Кӳртӗм // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

XVIII ӗмӗрӗн малтанхи ҫурринче чӑвашсен тумӗпе Ф.И. Страленберг, Т. Кенигсфельд, Г.Ф. Миллер тӗпчевҫӗсем паллашнӑ.

Куҫарса пулӑш

Кӳртӗм // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Унта ал ӗҫ ӳнерӗн темиҫе тӗсӗ палӑрать: тӗрленӗ тӗрӗ, тӗртнӗ эреш, шӑрҫа тӗрӗ, ахах-мерчен ӑсталӑхӗ т. ыт. те.

виды народного декоративно-прикладного искусства ⎼ вышивка, узорное ткачество, ювелирное дело, шитье бисером и т. д.

Хисеплӗ Вулаканӑмӑр! // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Чи анӑҫ енчи вырӑн — Бисянохан сӑмсахӗ (130°51′ х.т. д. ), чи тухӑҫ енчи — Тодогасаки сӑмсахӗ (142°4′ х.т. д.).

Самая западная точка — мыс Бисянохана (130°51′ в. д. ), самая восточная — мыс Тодогасаки (142°4′ в. д.).

Хонсю // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A5%D0%BE%D ... 1%81%D1%8E

«Аполлон-17» Уйӑх модулӗ 20,19080° ҫ. ш. 30,77168 х.т.д. координатсемпе, малтанах палӑртса хунӑ вырӑнтан 200 метрта анса ларнӑ.

Лунный модуль «Аполлона-17» совершил посадку в точке с координатами 20,19080° с. ш. 30,77168 в. д., в 200 м от заранее запланированного пункта.

Уйӑх ҫинче пулса курнӑ ҫынсен списокӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A3%D0%B9%D ... 0%BA%D3%97

«Аполлон-11» Уйӑх модулӗ экватор патӗнче тенӗ пекех, Лӑпкӑлӑх Тинӗсӗн кӑнтӑр-анӑҫ пайӗнче, 0° 41' 15» ҫ. ш. 23° 26' х.т.д. координатлӑ вырӑнта анса ларнӑ.

Лунный модуль «Аполлона-11» совершил посадку почти на экваторе, в юго-западной части Моря Спокойствия, в точке с координатами 0° 41' 15» с. ш. 23° 26' в. д.

Уйӑх ҫинче пулса курнӑ ҫынсен списокӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A3%D0%B9%D ... 0%BA%D3%97

Университетӑн аваллӑх музейне йӗркеленӗ, 1924 ҫулта нумизматика кабинечӗ (заведующийӗ — Т. Ломоури) уҫӑлнӑ.

Был создан университетский музей древностей, в 1924 году открылся нумизматический кабинет (заведующий — Т. Ломоури).

Тбилиси патшалӑх университечӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A2%D0%B1%D ... 1%87%D3%97

1922 ҫулта пӗрремӗш кӑларӑм вӗренсе тухнӑ — унта 28 ҫын (вӗсенчен 3 хӗрарӑм) пулнӑ — 15 историк, 6 философ, 3 литератор, 2 чӗлхеҫӗ, 1 экономист, пӗрремӗш вӗренсе тухакансен йышӗнче — Б. Агапов, С. Джанашиа, Т. Ломоури, А. Чикобава, В. Топурия, К. Бакрадзе, Ир.

В 1922 году состоялся первый выпуск — 28 человек (из них 3 женщины) — 15 историков, 6 философов, 3 литератора, 2 языковеда, 1 экономист, среди первых выпускников — Б. Агапов, С. Джанашия, Т. Ломоури, А. Чикобава, В. Топурия, К. Бакрадзе, Ир.

Тбилиси патшалӑх университечӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A2%D0%B1%D ... 1%87%D3%97

«Шупашкарти электроаппаратсем тӑвакан заводри коммунизмла бригада членӗн Т. Шемякина работницӑн портретне кӑтартрӗ.

Куҫарса пулӑш

Пирӗн хӗрарӑм-художниксем // Алексей Григорьев. «Тӑван Атӑл». — 1962, 3№ — 99–101 с.