Чӑваш чӗлхи корпусӗ

В.А. Минеева шкул ачисемпе, студентсемпе, ӳнерҫӗсемпе ӗҫлет: М.С. Спиридонов художникӑн хваттер-музейӗнчи чӑваш тумӗсен пуххипе паллаштарать, тӗрӗ тӗртме вӗрентет.

Куҫарса пулӑш

Паянхи капӑр тум // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Ку тӗлӗшпе пултаруллӑ тӗпчевҫӗ-ӳнерҫӗ М.С. Спиридонов нумай вӑй хунӑ.

Куҫарса пулӑш

Паянхи капӑр тум // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

XIX ӗмӗр варринче С.М. Михайлов-Янтуш этнограф ҫакна палӑртса хӑварнӑ:

Куҫарса пулӑш

Вирьял чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

XVIII ӗмӗрӗн иккӗмӗш ҫурринче П.С. Паллас чӑваш хӗрарӑмӗсем тӗрленӗ эрешсене уйрӑмах палӑртнӑ.

Куҫарса пулӑш

Несӗлӗпе ӳсӗмӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

XIX ӗмӗрте чӑваш тумне Хусан авторӗсем А.А. Фукспа В.А. Сбоев тата хамӑр халӑхран тухнӑ пӗрремӗш этнограф С.М. Михайлов сӑнласа панӑ.

Куҫарса пулӑш

Кӳртӗм // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

1768-1769 ҫулсенче Атӑл тӑрӑхӗнче пулса курнӑ П.С. Паллас, И.Г. Георги, И.И. Лепехин ҫулҫӳревҫӗ-ӑсчахсем те кӗнекисенче ҫи-пуҫ пирки ҫырса хӑварнӑ.

Куҫарса пулӑш

Кӳртӗм // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Кун пирки, «Башкортостан» мотострелковӑй полк составне контрактпа кӗнӗ Свердловск облаҫӗнче пурӑнакан «Письма с фронта Башкирский полк» телеграм-канал пӗлтернӗ.

Об этом заявил телеграм-каналу «Письма с фронта Башкирский полк» житель Свердловской области, вступивший по контракту в состав мотострелкового полка «Башкортостан».

Свердловск облаҫӗнчи боец Пушкӑрт воинӗсене шанчӑклӑ юлташсем тенӗ // Ҫутӑ ҫул. https://sutasul.ru/articles/common_mater ... en-3657235

1977 ҫулта яла тепӗр хут Истори, чӗлхе тата литература институчӗн этнографи экспедицийӗ килсе кайнӑ (С. Н. Шитова ертсе пынипе), ун чухне вӗсем кил-ҫурт таврашӗнчи япаласене, савӑн-сапа, наци тумӗн япалисене пухнӑ, ҫуртсен архитектура элеменчӗсене (эрешленӗ чӳрече харшакӗсемпе пӳрт ҫамкисене) ӳкернӗ.

В 1977 деревню посетила этнографическая экспедиция Института истории, языка и литературы (рук. С. Н. Шитова), в ходе которой были собраны предметы деревенского интерьера, домашней утвари, национальной одежды, сфотографированы архитектурные элементы (резные наличники и фронтоны) домов.

Лемез-Тамак // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9B%D0%B5%D ... 0%B0%D0%BA

Ҫак пӗлтерӗшлӗ ҫул-йӗре Пишпӳлекри 1-мӗш вӑтам шкулта С.С. Аглетдинова нумай ҫул ертсе пырать.

Данное важное направление обучения в нашей школе уже много лет возглавляет Аглетдинова С.С.

Хӑйӑрлӑ анимаципе игротерапи ҫынсене уйрӑмах интереслентернӗ // Ҫутӑ ҫул. https://sutasul.ru/articles/v-rent/2024- ... rn-3643106

1895 ҫулта С. П. Тыртов вице-адмирал ертсе пынӑ Пӗрлешӳллӗ эскадра манёврӗсемпе вӗрентӗвӗсене хутшӑннӑ.

В 1895 году принимал участие в манёврах и учениях Соединённой эскадры под командованием вице-адмирала С.П. Тыртова.

Кореец (канонер кимми) // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9A%D0%BE%D ... %BC%D0%B8)

1933 ҫулта факультет тытӑмне каялла тавӑрнӑ, университетра факультетсем уҫӑлнӑ: физикӑпа математика (деканӗ — Н. И. Мусхелешвили), ҫутҫанталӑк ӑслӑхӗсен, историпе литература (деканӗ — С. Хундадзе), экономика (деканӗ — А. Брегадзе), совет строительствипе право (деканӗ — И. И. Сургуладзе) тата ӗҫлӗх.

В 1933 году была восстановлена факультетская структура, в университете были открыты факультеты: физико-математический (декан — Н. И. Мусхелешвили), естественных наук, историко-литературный (декан — С. Хундадзе), экономический (декан — А. Брегадзе), советского строительства и права (декан — И. Сургуладзе), рабочий.

Тбилиси патшалӑх университечӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A2%D0%B1%D ... 1%87%D3%97

1922 ҫулта пӗрремӗш кӑларӑм вӗренсе тухнӑ — унта 28 ҫын (вӗсенчен 3 хӗрарӑм) пулнӑ — 15 историк, 6 философ, 3 литератор, 2 чӗлхеҫӗ, 1 экономист, пӗрремӗш вӗренсе тухакансен йышӗнче — Б. Агапов, С. Джанашиа, Т. Ломоури, А. Чикобава, В. Топурия, К. Бакрадзе, Ир.

В 1922 году состоялся первый выпуск — 28 человек (из них 3 женщины) — 15 историков, 6 философов, 3 литератора, 2 языковеда, 1 экономист, среди первых выпускников — Б. Агапов, С. Джанашия, Т. Ломоури, А. Чикобава, В. Топурия, К. Бакрадзе, Ир.

Тбилиси патшалӑх университечӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A2%D0%B1%D ... 1%87%D3%97

Ун хыҫҫӑн медицина факультетне йӗркелеме май килнӗ, ку ӗҫре А. Н. Натишвили пысӑк вырӑн йышӑннӑ, физиологи кафедрине И. С. Бериташвили ертсе пыма тытӑннӑ.

В организованном затем медицинском факультете большую роль сыграл А. Н. Натишвили, кафедру физиологии возглавил И. С. Бериташвили.

Тбилиси патшалӑх университечӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A2%D0%B1%D ... 1%87%D3%97

Университет валли Цхнет урамӗнчи дворянсен гимназийӗ унччен йышӑннӑ ҫурта (1906, архитектоӗ — С. Клдиашвили) уйӑрнӑ, ӑна хӑпартма пуҫланӑ чухнех кунта наци университетне тума ӗмӗтленнӗ пулнӑ.

Под университет было занято здание бывшей дворянской гимназии на Цхнетской улице (1906, архитектор С. Клдиашвили), изначально строившееся с мечтой открыть здесь национальный университет.

Тбилиси патшалӑх университечӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A2%D0%B1%D ... 1%87%D3%97

Мускавран А. Размадзе доцента (математика), Питӗртен — С. Авалиани доцента (истори) чӗнсе илнӗ, вӗсемсӗр пуҫне Ш. Нуцубидзе (истори), Г. Ахвледиани (чӗлхе пӗлӗвӗ), А. Шанидзе (филологи) ҫумсем пулса тӑнӑ, Е. Такайшвилипе (археологи), Ю. Абуладзе (перс чӗлхи) — ӑслӑх ертӳҫисен вырӑнне йышӑннӑ, Европа чӗлхисене Е. Орбелиани (хрантсус), В. Гамбашидзе (акӑлчан), И. Кипшидзе (нимӗҫ) вӗрентнӗ, Грузире пурӑннӑ Артур Лейст нимӗҫ ҫыравҫине те вӗрентӳ ӗҫне явӑҫтарма шутланӑ.

Из Москвы был приглашён доцент А. Размадзе (математика), из Петербурга — доцент С. Авалиани (история), кроме них заместителями стали Ш. Нуцубидзе (история), Г. Ахвледиани (языкознание), А. Шанидзе (филология), научными руководителями — Е. Такайшвили (археология), Ю. Абуладзе (персидский язык), европейские языки преподавали Е. Орбелиани (французский), В. Гамбашидзе (английский), И. Кипшидзе (немецкий), предполагалось привлечь к преподаванию жившего в Грузии немецкого писателя Артура Лейста.

Тбилиси патшалӑх университечӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A2%D0%B1%D ... 1%87%D3%97

Чӑваш халӑх художникӗ М. С. Спиридонов кил-йышӗнче ҫуралса ӳснӗскер, вӑл пӗчӗклех ӳкерме пуҫланӑ, ашшӗнчен вӗренсе пынӑ.

Куҫарса пулӑш

Пирӗн хӗрарӑм-художниксем // Алексей Григорьев. «Тӑван Атӑл». — 1962, 3№ — 99–101 с.

Чӑвашсен живопиҫ ӗҫне пуҫарса яракансен вара Петроградри Художество Академийӗнчен 1918 ҫулта вӗренсе тухнӑ М. С. Спиридоновпа Н. К. Сверчков тата ытти хӑш-пӗр ҫынсем пулнӑ.

Куҫарса пулӑш

Пирӗн хӗрарӑм-художниксем // Алексей Григорьев. «Тӑван Атӑл». — 1962, 3№ — 99–101 с.

Ахальтен мар ӗнтӗ А. С. Пушкин хӑйӗн юлашки сӑввисенчен пӗринче халӑх унӑн ырӑ туйӑмӗсене лирӑпа хускатса вӑратнӑшӑн ӑна манмасса шанса ҫырнӑ («И долго буду тем любезен я народу, что чувства добрые я лирой пробуждал» тенӗ вӑл).

Куҫарса пулӑш

Поэзи пулсан… // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 3№ — 92–98 с.

Радиопа телевидени редакцийӗсем колхозсемпе совхозсем ял хуҫалӑх продукчӗсем туса илессине ӳстермелли резервсемпе усӑ курни, ҫичӗ ҫуллӑхӑн тӑваттӑмӗш ҫулӗнчи ҫуракине тӗплен хатӗрленсе ирттерни, курӑк акмалли уйлӑ системӑна сивлени тата тыр-пул акмалли ҫӗр лаптӑкӗн структурине улӑштарса лайӑхлатни, пирӗн колхозниксем Н, С. Хрущев ял хуҫалӑхӗнче ӗҫлекенсен Мускаври канашлӑвӗнче панӑ кӑтартусене тата мартри Пленум решенийӗсене пурнӑҫлама тытӑнни ҫинчен передачӑсем йӗркеленӗ.

Куҫарса пулӑш

Хӑватлӑ вӑй // В. Е. Сорокин. «Тӑван Атӑл». — 1962, 3№ — 85–91 с.

Пӗр-пӗринпе социализмла ӑмӑртса ӗҫлекен виҫӗ колхоз — Украинӑри Винница облаҫӗнчи, Армян ССРӗнчи Калинин районӗнчи Н. С. Хрущев ячӗпе хисепленекен тата Кольцовкӑри В. И. Ленин ячӗпе хисепленекен колхоз председателӗсен В. М. Кавун, Г. М. Авдалян тата С. К. Коротков юлташсен перекличкине ӗҫ ҫыннисем юратса итлерӗҫ.

Куҫарса пулӑш

Хӑватлӑ вӑй // В. Е. Сорокин. «Тӑван Атӑл». — 1962, 3№ — 85–91 с.