Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Чӑвашсем ҫапла, ҫӳҫ пӗр тикӗс юлтӑр, ҫӳҫ илемӗ пултӑр тесе пуҫ ҫине чӳлмек хурса ҫӳҫ касаҫҫӗ, куна вӗсем чылай ҫул каялла вырӑссенчен вӗреннӗ, тет.

Куҫарса пулӑш

Ҫул ҫинче // Юхма Мишши. Юхма М. Кӑвал ҫӗмрен: историлле роман. — Шупашкар: «Вучах» библиотеки, 1998. — 352 с.

Ҫывӑракан Ваҫҫукӑн ҫамки ҫинчи хӗрлӗ ҫӳҫ пайӑркисене ҫил вӗҫтерет, Мазинӑн лӑпкӑ та тулли пит-куҫне питҫӑмартисене, тути-ҫӑварне уҫӑ сывлӑш сӗртӗнсе кӑтӑклать, аялти полка ҫинче сарӑлса выртакан Петя Русаковӑн вӑрӑм куҫхаршине хумхатать, амӑшӗ ҫинчен шухӑшласа выртнӑ ҫӗртех ҫывӑрса кайнӑ Сашӑн кӑмӑллӑ питне ачашлать, Одинцовӑн сарӑ ҫӳҫне тӑрмалать, Малютинӑн шурӑхса кайнӑ пичӗ ҫине пӑхса илет, унтан ҫав ҫил, чарӑна пӗлмесӗр, куршӗри куппесене пырса кӗрет, Лида Зоринӑн ҫивӗтрен тухса кайнӑ ҫӳҫӗн пайӑркисене пӑтраштарать, Синицынӑн ыйхӑпа хӗрелсе кайнӑ пичӗ тӑрӑх юхать, аллисене пуҫ айне хурса выртнӑ Валя Степановӑн пӗчӗкҫӗ питне пырса перӗнет…

Он шевелил рыжий чуб спящего Васька; обвевал прохладой спокойное лицо Мазина с упрямой нижней губой и по-детски пухлыми щеками; трогал длинные ресницы Пети Русакова, разметавшегося на нижней полке; гладил доброе, озабоченное лицо Саши, заснувшего с мыслью о матери; трепал светлые волосы Одинцова и заглядывал в бледное лицо Малютина, а потом, шаловливо перебегая в соседнее купе, начинал трепать выбившиеся прядки волос в черных косичках Лиды Зориной, пробегал по разрумянившемуся во сне лицу Синицыной и по серьезному личику Вали Степановой, сложившей под щекой ладони…

40 сыпӑк // Василий Хударсем. Осеева В.А. Ваҫҫук Трубачевпа унӑн юлташӗсем. Повесть. 1-мӗш кӗнеке. Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1955. — 221 с.

Ҫӳҫе икӗ пая уйӑракан ҫинҫе йӗр тураса якатнӑ ҫӳҫ хушшипе пӗчӗк юханшыв пек чупать; ҫӳҫрен темле ачашлӑх шӑрши, ача чухнехине аса илтерекен уйрӑм шӑршӑ кӗрет.

Тонкий пробор бежал ручейком меж гладко причесанных волос, шел от нихособый запах чего-то нежного, отдающего далеким ранним детством.

7. Алеша сӑрчӗ ҫинче // Александр Яндаш. Николаева, Галина Евгеньевна. Ӗҫҫинче: роман; вырӑсларан И.Никифоров куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 524 с.

Хытӑ кӑтра ҫӳҫӗ сапаланса кайнӑ, ҫӳҫ пӗрчисем пуҫ тӳпинче пӑшатан пек кӑнтса тӑраҫҫӗ — Ефросиньйӑн пек ҫӳлелле кӑнтса тӑракан ҫӳҫе сахал тӗл пулма пулать.

Тугие кудряшки растрепались, торчали штопорами на макушке — Евфросиньины волосы обладали редкой способностью стоять вертикально.

5. Тырӑпа тимӗр // Александр Яндаш. Николаева, Галина Евгеньевна. Ӗҫҫинче: роман; вырӑсларан И.Никифоров куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 524 с.

Кун хыҫҫӑн вӑл хӑйӗн «уйрӑмах палӑрса тӑракан таланчӗпе» усӑ курса, ӳкерчӗк ҫинчи Хӑвалӑх ҫыннин шурӑ кӗпине темӗн тӗрлӗ фантазиллӗ тӗрӗсемпе илемлетсе пӗтернӗ, арпашса, ҫыпҫӑнса пӗтнӗ вӑрӑм ҫӳҫӗ ҫумне така тирӗнчен ҫӗленӗ ҫӗлӗкне те ҫӳҫ туса ӳкерсе кайнӑ, юлашкинчен, сасартӑк ытла та васкавлӑн килсе тухнӑ ҫӗкленӳпе хавхаланса, ҫак тӗлӗнмелле ҫӳҫе кантрапа е хӑюпа ҫыхнӑ пек тунӑ.

Затем, с «талантом, отличающим карандаш этого джентльмена», он украсил на рисунке свитку лозищанина несколькими фантастическими узорами, из его волос, буйных, нестриженых и слипшихся, сделал одно целое — вместе с бараньей шапкой и, наконец, всю эту странную прическу, по внезапному и слишком торопливому вдохновению, перевязал тесьмой или лентой.

XVII // Николай Иванов, Евстафий Владимиров. Короленко В.Г. Чӗлхесӗр: калав. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 108 с.

Ҫӳҫ касакан вӑрахчен парӑнман ҫӳҫпе тертленчӗ, ҫапах та шывпа тура-тура ҫӗнтерчӗ, Павел ҫӳҫӗ халь чиперех выртать.

Парикмахер долго и упорно трудился над непослушными вихрами, но вода и расческа победили, и волосы Павла прекрасно лежали.

Виҫҫӗмӗш сыпӑк // Максим Данилов-Чалдун. Островский, Николай Аслексеевич. Хурҫӑ мӗнле хӗрлӗ: [роман] / Н.А. Островский. — Шупашкар: Чӑваш государство издательстви, 1948. — 402 с.

26. Ҫӳҫне кастарсан, — ӑна вӑл кашни ҫулах кастарнӑ, мӗншӗн тесессӗн ҫӳҫӗ кансӗрленӗ ӑна, — унӑн пуҫӗнчи ҫӳҫ патша виҫипе икҫӗр сикль тайнӑ.

26. Когда он стриг голову свою, - а он стриг ее каждый год, потому что она отягощала его, - то волоса с головы его весили двести сиклей по весу царскому.

2 Пат 14 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

29. Арҫыннӑн е хӗрарӑмӑн пуҫӗнче е янахӗ ҫинче кӗсен пулсассӑн, 30. священник ӑна тӗрӗслесе пӑхӗ те, кӗсенӗ тир айне кайнӑ пулсассӑн, ун ҫинчи ҫӳҫӗ сарӑхса ҫинҫелнӗ пулсассӑн, священник ҫав ҫынсене таса мар тейӗ: ку — кӗсен чирӗ, ку — пуҫри е янах ҫинчи тилҫе чирӗ; 31. священник кӗсен суранне пӑхсассӑн, кӗсенӗ тир айне кайман, ун ҫинчи ҫӳҫӗ те хура мар пулсассӑн, священник ҫав кӗсенлӗ ҫынна ҫичӗ куна хупса лартӗ; 32. ҫиччӗмӗш кунне священник сурана тепӗр хут тӗрӗслесе пӑхӗ, эхер те кӗсенӗ сарӑлмасть пулсассӑн, ун ҫинче сарӑхнӑ ҫӳҫ те ҫук пулсассӑн, кӗсен тир айне кайман пулсассӑн, 33. чирлӗ ҫыннӑн ҫӳҫне-сухалне касса ямалла, анчах кӗсенлӗ вырӑна касас пулмасть, вара священникӑн кӗсенлӗ ҫынна тепӗр хут ҫичӗ куна хупса лартмалла; 34. ҫиччӗмӗш кунне священник кӗсен чирне тӗрӗслесе пӑхӗ, эхер те кӗсен ӳт-тир тӑрӑх сарӑлмасть пулсассӑн, тир айне те кайман пулсассӑн, священник ҫав ҫынна таса тейӗ: ҫав ҫын хӑйӗн тумтирне ҫуса тасаттӑр та, вӑл таса пулӗ.

29. Если у мужчины или у женщины будет язва на голове или на бороде, 30. и осмотрит священник язву, и она окажется углубленною в коже, и волос на ней желтоватый тонкий, то священник объявит их нечистыми: это паршивость, это проказа на голове или на бороде; 31. если же священник осмотрит язву паршивости и она не окажется углубленною в коже, и волос на ней не черный, то священник имеющего язву паршивости заключит на семь дней; 32. в седьмой день священник осмотрит язву, и если паршивость не распространяется, и нет на ней желтоватого волоса, и паршивость не окажется углубленною в коже, 33. то больного должно остричь, но паршивого места не остригать, и священник должен паршивого вторично заключить на семь дней; 34. в седьмой день священник осмотрит паршивость, и если паршивость не распространяется по коже и не окажется углубленною в коже, то священник объявит его чистым; пусть он омоет одежды свои, и будет чист.

Лев 13 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

Те мунчара тӑкӑскӑ, хытӑ шыв пулчӗ — ҫӳҫ те уҫӑлмасть, тата ҫӳҫ тунисем ыратаҫҫӗ.

Куҫарса пулӑш

9 // Юрий Скворцов. Скворцов, Ю. И. Ҫул юлташӗ: калавсемпе кӗске повеҫсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1975. — 184 с. — 128–184 с.

Эльвира, чӗтрекенскер, хуравлас вырӑнне тӳрленсе ларчӗ, куҫне уҫмасӑрах, ҫивӗтрен тухса пит ҫине усӑннӑ ҫӳҫ пайӑркине шӑлӗпе ҫыртрӗ те, ҫӳҫ пӗрчисем ҫатӑртатса татӑлчӗҫ.

Куҫарса пулӑш

Славик // Юрий Скворцов. Скворцов, Ю. И. Ҫул юлташӗ: калавсемпе кӗске повеҫсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1975. — 184 с. — 56–82 с.

Эльвира кӗпе ҫума тунӑ кӗпер ҫине алли-урине майлашнӑ та тутине хӗстернӗ ҫӳҫ йӗппи вӗҫӗнче хӗвел хӗмне фокусник пек вылятса, каҫӑрларах ларса, ҫӳҫ турать.

Куҫарса пулӑш

Славик // Юрий Скворцов. Скворцов, Ю. И. Ҫул юлташӗ: калавсемпе кӗске повеҫсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1975. — 184 с. — 56–82 с.

Тахӑш енчен пӑхса, Павӑл пуҫӗ ҫинче кӑвак ҫӳҫ пӗрчи асӑрхать те вӑл, алри ӗҫе пӑрахса, ывӑлӗ ҫумне пырса тӑрать, типӗ турат пек авӑнман пӳрнисемпе унӑн ҫӑра ҫӳҫне сӗртӗнет.

Куҫарса пулӑш

I // Лаврентий Таллеров. Таллеров Л.В. Сӑпка юрри: повеҫсем, калавсем тата очерксем. Чӑваш кӗнеке издательстви. Шупашкар, 1979 ҫ. — 400 с. — 338–356 с.

Темиҫе ҫӳҫ пӗрчи — йӗпкӗн хура ҫӳҫ пӗрчи хитре ҫамки ҫине ӳкнӗ.

Куҫарса пулӑш

Пӑкачав парнипе сучӗ // Юхма Мишши. Юхма М. Кӑвал ҫӗмрен: историлле роман. — Шупашкар: «Вучах» библиотеки, 1998. — 352 с.

Вӑл тутине тӑснӑ, ҫамки ҫине усӑннӑ ҫӳҫ пайӑркисене каялла шӑла-шӑла вырттарать, анчах ҫӳҫӗ ун аллине итлесшӗн мар, майланса выртмасть.

Куҫарса пулӑш

Виҫҫӗмӗш сыпӑк // Сергей Юшков. Юшков С. П. Кӗрен кӳлӗсем: повеҫпе калавсем — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1975. — 112 с. — 3–73 с.

Арҫын — пӗр ҫирӗм пиллӗксенче, йӑм-хура ҫӳҫне кӗскен кастарнӑ, чӗрӗп шӑрчӗ пекех ҫӳлелле ҫӗкленсе тӑракан ҫӳҫ пӗрчисем хӗвел ҫинче ытла та хӗлхемлӗн йӑлтӑртатаҫҫӗ.

Куҫарса пулӑш

Тӗлӗкри пек тӗлпулу // Елизавета Осипова. Осипова Е.Б. Ӑшӑ ҫумӑр: повеҫпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1986. — 128 с. — 113–121 с.

Ҫӳҫне вӑл кӗскен, арҫын ачасем пек кастарнӑ, ҫамки ҫине ылтӑн тӗслӗрех ҫӳҫ пайӑркисем усӑнса аннӑ.

Коротко, по-мальчишески подстриженную, с золотистой челкой на лбу.

Виҫҫӗмӗш сыпӑк // Аркадий Малов. Шляху С. Ваня юлташ: повесть. — Шупашкар, Чӑваш АССР Государство кӗнеке издательстви, 1958. — 210 с.

Хӑш-пӗр ҫынсем ухмах ҫӳҫ пӗрчисем ӑслӑ пуҫа пӑрахса тараҫҫӗ, текелесе шӳтлеҫҫӗ, эпӗ: ӑслӑ ҫӳҫ пӗрчисем ухмах пуҫран тараҫҫӗ, тетӗп.

Куҫарса пулӑш

Мучи // Анатолий Емельянов. Емельянов, А.В. Катӑлнӑ уйӑх: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1968. — 112 с. — 105–108 с.

Хура ҫӳҫне шӑпах варринчен уҫса якатнӑ, вӑрӑм ҫӳҫ тунисене кӗрен лентӑпа ҫыхнӑ.

Черные волосы были причесаны прямо посередине, длинные волосы были перевязаны розовой лентой.

Пӗр-пӗрне ӑнлансан // Александра Лазарева. Лазарева А. Чипер Анна. Калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 116 с. — 3–23 с.

Шараҫ пиҫиххи ҫинче ҫакӑнса ҫӳрекен ансӑр йывӑҫ турапа шурӑ сухалӗпе ҫӳҫне тураса илет, кӑвак куҫне хӗскелесе, тура ҫине пӑхать. ҫӳҫ пӗрчисем пулсан, вӗсене вӗрсе вӗҫтерсе ярать.

Куҫарса пулӑш

Шулли Иванӗ // Трубина Мархви. Трубина М. Ача чухнехи. Повесть. Калавсем. — Шупашкар, Чӑваш кӗнеке издательстви, 1981. — 288 с. — 3–192 с.

Ваҫҫа, Укҫине умне пырса, ӑна питӗнчен чышрӗ, ҫӳҫӗнчен ҫӑлса илчӗ, тӑпӑлнӑ ҫӳҫ пайӑркисене ҫӗре пӑрахрӗ, вӗсем ункӑланса ҫул айккинелле вӗл вӗҫсе ӳкрӗҫ.

Куҫарса пулӑш

Касак Ваҫҫи // Трубина Мархви. Трубина М. Ача чухнехи. Повесть. Калавсем. — Шупашкар, Чӑваш кӗнеке издательстви, 1981. — 288 с. — 3–192 с.