Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Тайта хуҫалӑхне аталантарас ӗҫре юханшыв ҫулӗсемпе сывлӑшри ҫулсем тата Ҫурҫӗрти тинӗс ҫулӗ пысӑк вырӑн йышӑнса тӑраҫҫӗ.

Большое значение для развития хозяйства тайги имеют речные пути и Северный морской путь.

Тайгари ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫурҫӗрти ҫу кӗске, утине вӑрӑм та хаяр хӗл каҫмалӑх хатӗрлесе хурас пулать.

Северное лето — коротко, а сена надо заготовить на продолжительную и суровую зиму.

Выльӑх ӗрчетсе тата ҫӗр ӗҫлесе пурӑнакан якутсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

1930 ҫулхи раштавра «Ҫурҫӗрти пӗчӗк халӑхсем пурӑнакан районсенче наци пӗрлешӗвӗсене йӗркелесси ҫинчен» постановлени йышӑннӑ.

В декабре 1930 года было принято постановление «Об организации национальных объединений в районах расселения малых народностей Севера».

Анадырь историйӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0% ... 0%B9%D3%97

Кировск хулине тата ҫурҫӗрти чи паллӑ порта — Мурманска паллӑ тӑвӑр.

Обозначьте Кировск и важнейший северный порт Мурманск.

Тундрӑри ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океан хӗррипеле пӗтӗм Совет Союзӗ тӑршшӗпех тундра тӑрӑхӗ тӑсӑлса выртать.

По берегам Северного Ледовитого океана вдоль всего Советского Союза полосой расстилается тундра.

2. Тундра зони // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Малалла ҫанталӑк мӗнле пулассине тӗрӗс каласа парас тесен, пирӗн Ҫурҫӗрти поляр зонинче ҫанталӑк мӗнле улшӑннине тата Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океанра пӑрсем епле куҫса ҫӳренине пӗлес пулать.

Чтобы предсказывать погоду у нас, надо знать, как изменяется погода в северной полярной зоне, как движутся льды в Северном Ледовитом океане.

Ҫурҫӗрти поляр облаҫӗ пирӗн ҫанталӑка улшӑнтарни // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океанра пӑрсем мӗн чухлӗ нумайрах капланса тӑраҫҫӗ, пирӗн патӑмӑрта ҫавӑн чухлӗ сивӗрех пулать.

Чем больше скапливается льдов в Ледовитом океане, тем холоднее становится у нас.

Ҫурҫӗрти поляр облаҫӗ пирӗн ҫанталӑка улшӑнтарни // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫурҫӗрти поляр облаҫӗ вӑл — пирӗн пата сивӗ ҫилсем кӳрсе тӑракан темӗн пысӑкӑш пӑр нӳхрепӗ пек пулса тӑрать.

Северная полярная область — это огромный холодильник, откуда приносятся к нам холодные ветры.

Ҫурҫӗрти поляр облаҫӗ пирӗн ҫанталӑка улшӑнтарни // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Наука тӗпчевӗсем тӑрӑх, Ҫурҫӗрти поляр облаҫӗнчи ҫанталӑк пирӗн ҫанталӑка хытӑ улшӑнтарса тӑни лайӑхах палӑрнӑ.

Научные исследования доказали, что погода северной полярной области сильно влияет на нашу погоду.

Ҫурҫӗрти поляр облаҫӗ пирӗн ҫанталӑка улшӑнтарни // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пилӗк километр тӑршшӗ хурҫӑ троспа Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океан тарӑнӑшне виҫе-виҫе пӑхнӑ, шывӑн тӗрлӗ сийӗнчи температурине сӑнанӑ, тинӗс тӗпӗнчен пробӑсем илнӗ.

Через отверстие во льду зимовщики опускали 5-километровый трос, измеряли глубину океана, определяли температуру различных слоев воды, брали пробы с морского дна.

«Ҫурсӗр полюсӗ» поляр станцийӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

«Челюскин» Ҫурҫӗрти тинӗс ҫулне сӑнама экспедици илсе кайнӑ.

Он вез экспедицию для изучения Северного морского пути.

«Челюскин» похочӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫурҫӗр енчи тинӗспе Аслӑ ҫул хывас тесе, тата пирӗн поляр зонине пӗтӗмпех хамӑр алла ҫавӑрса илме май тӑвас тесе, темӗн чухлӗ совет ҫыннисем, моряксемпе тӗпчевҫӗсем Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океанри хаяр ҫанталӑкпа кӗрешеҫҫӗ.

У тех сотен советских работников, моряков и исследователей, которые бьются с суровой природой Ледовитого океана за Великий северный путь, за освоение нашей полярной зоны.

Ҫурҫӗрти тинӗс ҫулӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫавӑнпа та ҫурҫӗрти поляр тинӗсӗсене сӑнаса тӗпчесе пӗлес тӗлӗшпе ҫаплах ӗҫлеҫҫӗ.

А поэтому исследования северных полярных морей продолжаются.

Ҫурҫӗрти тинӗс ҫулӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫавӑн пек чухне Ҫурҫӗрти тинӗс ҫулӗ ҫинче темиҫе ҫӗрте вӑйлӑ ледоколсем тӑратаҫҫӗ.

При этом в нескольких местах по Северному морскому пути расставляются мощные дежурные ледоколы.

Ҫурҫӗрти тинӗс ҫулӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Халӗ ӗнтӗ темиҫе совет экспедицийӗ те Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океан тӑрӑх хамӑр Союзӑн ҫурҫӗрти ҫыран хӗррисемпе кайса, пӗр ҫу хушшинчех тухнӑ.

Уже не одна советская экспедиция прошла Ледовитый океан у северных берегов нашего Союза в одно лето.

Ҫурҫӗрти тинӗс ҫулӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Совет правительстви ҫакӑн пек задача лартрӗ: ҫав тинӗссене лайӑххӑн сӑнаса пӗлес те ССР Союзӗн пӗтӗм ҫурҫӗрти ҫыранӗсем тӑршшӗпех тинӗспе ним шикленмесӗр ҫӳремелли ҫул тӑвас, терӗ.

Советское правительство поставило задачу хорошо исследовать эти моря и проложить безопасный морской путь вдоль всего северного побережья СССР.

Ҫурҫӗрти тинӗс ҫулӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Анчах ҫурҫӗрти поляр тинӗсӗсемпе ҫӳресси хӗн тата хӑрушӑ.

Но трудно и опасно плавание по северным полярным морям.

Ҫурҫӗрти тинӗс ҫулӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫав тинӗссем урлӑ ҫуллахи вӑхӑтра Совет Союзӗн ҫурҫӗрти тинӗс хӗрринчи ҫӗрӗсене, таҫти инҫетри вырӑна та ҫитме пулать, тата ютҫӗршывсене те кайма пулать.

Через эти моря в летнее время можно добраться до любого отдаленного пункта северного побережья Союза, а также и в другие страны.

Ҫурҫӗрти тинӗс ҫулӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Совет Союзӗн ҫурҫӗрти пайне нумай тӗлте пысӑк юханшывсем каса-каса кайнӑ, вӗсем хӑйсен шывӗсене ҫурҫӗрти поляр тинӗсӗсене юхтарса кӗртеҫҫӗ.

Большие многоводные реки прорезают во многих местах всю северную часть Союза и несут свои воды в северные полярные моря.

Ҫурҫӗрти тинӗс ҫулӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Кола ҫурутравӗн ҫурҫӗрти ҫыран хӗрринче пулӑҫӑ ҫурчӗсем, пулӑ базисем ӑҫта кирлӗ унта сапаланса лараҫҫӗ.

На северном берегу Кольского полуострова в разных местах разбросаны рыбачьи становища, рыбные базы.

Пулӑ промыслисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.