Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Шырав

Шырав ĕçĕ:

юмахсенче (тĕпĕ: юмах) сăмах форми çинчен тĕплĕнрех пăхма пултаратăр.
Юмахсенче сӗт кӳлли ҫинчен калаҫҫӗ-ҫке.

Куҫарса пулӑш

XXX сыпӑк // Василий Алентей. Алендей, Василий. Курӑксене тайса ҫил вӗрет: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1969. — 254 с.

Кун пек тӗслӗхсем пичетленсе тухнӑ юмахсенче питӗ нумай.

С подобными примерами небрежного обращения со словом сталкивались не раз при сравнении оригиналов с опубликованными текстами.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Ку ушкӑнри юмахсенче тата каччӑ арӑм тумалӑх хӗр шырама кайсассӑн тӗрлӗ нуша-тӗрӗслев витӗр тухни ҫинчен калакан мотив тӑтӑш тӗл пулать.

В сказках вышеназванной группы часто присутствует мотив преодоления разнообразных испытаний в ходе поисков невесты.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Ҫак юмахсенче чылай чухне 552 (чӗрчун йыснӑшсем), 400 (вӑрласа кайнӑ арӑмне упӑшки шырани), 554 (пархатарлӑ чӗрчунсем), 315 (шанчӑксӑр арӑм) сюжетсем тӗрлӗ йӗркепе контаминацие кӗреҫҫӗ.

В этих сказках в разных вариациях соединяются сюжеты 552 (животные-зятья), 400 (муж ищет исчезнувшую или похищенную жену), 554 (благородные звери), 315 *В (неверная жена).

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Ку ушкӑнри юмахсенче каллех мифологилле шухӑш тӗпренчӗкӗсене сӑнама пулать.

В сказках данной группы сохранились следы мифологического мировосприятия наших предков.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Ку юмахсенче те пиччӗшӗпе йӑмӑкӗ (е амӑшӗ) вӑрманти ҫуртра пӗрле пурӑнаҫҫӗ.

В них повествуется о том, как в лесном домике вместе живут мать с сыном или сестра с братом.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Ҫапла, 303 сюжетлӑ юмахсенче тӗлӗнтермӗш ача ытларах хӗсӗр арӑм пулӑ ҫинӗ хыҫҫӑн ҫуралать.

Таким образом, в чувашских богатырских сказках, условно отмеченных в указателе Н.П. Андреева номером 303, типичным для сюжета является случай зачатия и рождения необыкновенного ребенка после использования бесплодной женщиной рыбы в качестве блюда.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

В.Я. Пропп пулӑ сӑнарӗ юмахсенче мӗне ӑнлантарнине тата та тарӑнрах курать.

В.Я. Пропп семантику образа рыбы в сказках рассматривает глубже.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Унсӑр пуҫне 301 А, 301 *В сюжетсемпе пӗрлешекен юмахсенче аслӑ пиччӗшсем (е ҫул ҫинче тӗл пулса пӗрле пынӑ паттӑрсем) ҫӗр тӗпне Чике старик (пӑхӑр упа, шур упа) хыҫҫӑн анса кайнӑ паттӑра вӗрен татса ярса шӑтӑкран каялла хӑпартманни ҫинчен калакан мотив тӑтӑш тӗл пулать.

Кроме того, в сказках, сгруппированных сюжетами 301 А, 301 *В, часто встречается мотив предательства старших братьев (или спутниковбогатырей): именно они обрывают веревку, с помощью которой батыр должен выбраться наверх.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

«Ку сказанисем Вӑтам Азире пурӑнакан дунгансен фольклорне те витӗм кӳнӗ. Уйрӑмах ҫакӑ ниепле те ку тӗнчерен уйрӑлса каяйман, ҫавӑншӑн темӗн тума та хатӗр ватӑ старик (Телигуэй) ҫинчен калакан юмахсенче лайӑх упранса юлнӑ», — тесе ҫыраҫҫӗ дунган юмахӗсене тӗпчекенсем59 .

По мнению исследователей, эти сказания оказали влияние на фольклорные традиции среднеазиатских дунган. Особенно узнаваем вышеназванный персонаж в образе Телигуэя, бессмертного старика, готового на все ради освобождения от земных пут.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Юмахсенче тата паттӑра ӑс паракан старик сӑнарӗ те тӗл пулать, вӑл яланах ырӑ енчен палӑрать.

В сказках есть и противоположный Чиге-старику герой — добрый старик, помощник, наставник, делящийся полезной информацией.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Тен, ҫавӑнпах юмахсенче Чике старикпе паттӑр хушшинчи ҫапӑҫу (ҫӗленсемпе ҫапӑҫнипе танлаштарсассӑн) хӗрӳрех, йывӑртарах пулса иртет; нумай чухне тӗп герой вӑйлатмалли шыв ӗҫнипе ҫеҫ вӗлерме пултарать хӑйӗн курайман тӑшманне.

Этим, вероятно, объясняется то обстоятельство, что в сказках сражение богатыря с Чиге-стариком предстает еще более ожесточенным, чем со змеем: обессилевшему в неравной борьбе герою удается одержать верх только после того, как ему преподносят живительный напиток.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Умнерех палӑртнӑ 300 А сюжетлӑ юмахсенче кунашкал тӗслӗхсем пушшех те нумай, вӑл хайлавсенче те ҫапӑҫу «тӗссӗртерех» пулса иртет.

В группе сказок с сюжетом 300 А вышеописанные примеры многочисленны, в этих произведениях картина сражения тоже очень неопределенна.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Асамлӑ юмахсенче ҫӗр ҫинче, ҫӗр тӗпӗнче, пысӑк ҫӑлта, ҫӑлкуҫра е кӳлӗре шыва нумай пуҫлӑ аҫтаха тытса тӑни, халӑха шыв памасӑр аптӑратни — ҫакӑ вӑл пӗтӗмпех зооморфизм паллисем пулни пирки тӗрӗс асӑрханӑ.

Одюков правильно замечает, что в волшебных сказках и на земле, и в подземном царстве хозяином воды (колодца, источника или озера) становится змей (дракон), который держит в страхе население, лишая его воды, и это все можно считать отголосками зооморфизма.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

«Ӗлӗкхи чӑваш халӑх юмахӗсем ҫинчен» статьяра чӑваш юмахӗсене кам-кам пуҫтарни ҫинчен ҫырать, ҫак хайлавсен чӗлхе хӑйне евӗрлӗхне асӑрхать, «асамлӑ юмахсенче мифологилле элементсем (ҫӗленсемпе ҫапӑҫакан паттӑрсем, ҫӗр айӗнчи патшалӑх тата ытти ҫинчен каласа пани) сыхланса юлни» пирки калать.

В статье «О древних чувашских народных сказках» он описывает деятельность собирателей сказок, отмечает языковые особенности этих произведений, говорит о сохранении в волшебных сказках мифологических элементов (сражение богатыря со змеем, существование подземного мира) и др.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Авалхи юмахсенче те ҫул ҫинчен ҫырни час-часах тӗл пулать.

Куҫарса пулӑш

Ҫул сарнӑ ӑстасене чыс та мухтав! // Галина ТАЛЛЯ. http://kanashen.ru/2023/03/24/c%d1%83%d0 ... %b0%d0%b2/

Йӑхра-тӗпре пулса иртни Юмахсенче анчах йӗрленнӗ; Унта пит уҫҫӑн тӗрӗленнӗ Чӑн туйӑм-шухӑш, ӑванни.

Куҫарса пулӑш

III // Маркиан Удалов. «Тӑван Атӑл». — 2007. — 3№. — 95–117 с.; 4№. — 52–75 с.; 5№. — 40–72 с.

Планетӑсем хушшинче ҫул ҫӳрени ҫинчен калакан фантазиллӗ юмахсенче час-часах Ҫӗр ятне илтме пулать, вӑл тӗнче уҫлӑхӗнче мӗнле курӑнассине кӑтартакан ӳкерчӗксем те тӗл пулаҫҫӗ.

В фантастических рассказах о межпланетных путешествиях часто приходится видеть на рисунках Землю, какой она должна казаться из мирового пространства.

Уйӑха тӗпчесе сӑнани // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Анчах — авалхи юмахсенче мӗн пулнӑ-ха вара вырӑс ҫӗрӗ?

Но — в старых сказках чем была русская земля? —

ХХХIII сыпӑк // Петр Золотов. Мстиставлский С.Д. Курак — ҫурхи кайӑк: повесть. Вырӑсларан П. Золотов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1950. — 366 с.

— Авалхи юмахсенче.

— В старых сказках.

ХХХIII сыпӑк // Петр Золотов. Мстиставлский С.Д. Курак — ҫурхи кайӑк: повесть. Вырӑсларан П. Золотов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1950. — 366 с.

Страницăсем:

Меню

 

Статистика

...тĕплӗнрех