Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Ял ҫывӑхӗнче Куеда ландшафт заказникӗ (1993 ҫулхи нарӑсӑн 18-мӗшӗнче йӗркеленӗ) пур, ытларах енӗпе унта хурӑнпа ӑвӑс ӳсеҫҫӗ, ҫавӑн пекех вӗсем хушшинче ҫӑка, кӑштӑркка хурама, шӗвӗр ҫулҫӑллӑ вӗрене тата ытти ҫулҫӑллӑ йывӑҫсем тӗл пулаҫҫӗ, ҫавӑн пекех лӑсӑллӑ хыр тата чӑрӑш вӑрманӗсем пур.

Близ села находится Куединский ландшафтный заказник (образован 18 февраля 1993 года), представленный преимущественно берёзово-осиновыми породами с участием липы, вяза шершавого, клёна остролистого и других широколиственных культур, а также хвойными сосновыми и еловыми лесами.

Ошья // Семен Говоров. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1% ... 1%8C%D1%8F

Паркарах хурӑнпа ҫӑка хунавӗсем суйласа кӑкларӗ те Раман каялла уттарчӗ.

Куҫарса пулӑш

5 // Владимир Кузьмин. Владимир Кузьмин. Виҫӗ юман: повесть. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1986. — 144 с.

Мӑн ҫулран сулахаярах пӑрӑнса тӑсӑлакан вӑрманта шурӑ хурӑнпа симӗс хыр-чӑрӑш кӑна мар, сарӑ та хӗрлӗ ҫулҫӑсене тӑкса пӗтереймен вӗренепе каврӑҫ та, ҫӑкапа юман та илемӗпе самай палӑраҫҫӗ.

Куҫарса пулӑш

2 // Николай Максимов. Максимов Н.Н. Синкер. Роман. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1991. — 349 с.

Жданка питӗ илемлӗ айлӑмпа юхса иртет, ун тавра ҫарансемпе уйсем, хурӑнпа ӑвӑс катисем вырнаҫнӑ.

Жданка протекает в живописной долине, которую окружают луга, поля, берёзовые и осиновые рощи.

Жданка (Пахра юппи) // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D0% ... %BF%D0%B8)

Ҫавӑнпа ӗнтӗ хурӑнпа хыра питӗ асӑрханса тыткалас пулать.

Такое дерево особо гнать надо.

VI сыпӑк // Михаил Юрьев. Корольков Ю.М. Леня Голиков партизан: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 340 с.

Вӑл пуринчен ытла хурӑнпа, хыр йывӑҫҫисемпе сутӑ тӑватчӗ.

Так тот березой больше да елью промышлял.

VI сыпӑк // Михаил Юрьев. Корольков Ю.М. Леня Голиков партизан: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 340 с.

Ҫурхи аслатиллӗ ҫумӑр хыҫҫӑн вӑрманти тӗлӗнмелле ырӑ шӑршӑ, хурӑнпа фиалка, ҫӗршӗннӗ ҫулҫӑпа кӑтра кӑмпа, ҫӗмӗрт шӑршисем ытарайми илӗртӳллӗ; эпӗ кӳмере ларса пыма чӑтӑмлӑх ҫитереймерӗм, пускӑч ҫинчен сиксе антӑм та тӗмсем патне чупса кайрӑм, хам ҫине ҫумӑр тумламӗсем шӑпӑртатнине пӑхмасӑр, чечек ҫурнӑ ҫӗмӗртӗн йӗпе тураттисене хуҫатӑп та вӗсемпе питӗмрен ҫапатӑп, ырӑ шӑршӑпа киленетӗп.

Так обаятелен этот чудный запах леса после весенней грозы, запах березы, фиялки, прелого листа, сморчков, черемухи, что я не могу усидеть в бричке, соскакиваю с подножки, бегу к кустам и, несмотря на то, что меня осыпает дождевыми каплями, рву мокрые ветки распустившейся черемухи, бью себя ими по лицу и упиваюсь их чудным запахом.

II сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

Сасартӑк Микине хӑй те хурӑнпа пӗрле пӗлӗт тӑрӑх вӗҫнӗ пек туйӑнса кайрӗ.

И вдруг Микиню кажется, что он вместе с берёзой несётся куда-то по небу.

Тӗнче мӗн пысӑкӑш // Лина Агеносова. Ванаг, Юлий Петрович. Пӗчӗк Микинӗн пысӑк ӗҫӗсем: [калавсем] / Ю. П. Ванаг. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1959. — 32 с. — 7–8 с.

Урӑх пирӗн калаҫмаллисем тупӑнмарӗҫ, ҫавӑнпа эпир кантӑкран ҫеҫ таҫта ҫити сарӑлса выртакан чечеклӗ улӑх ҫине, инҫетрех те мар ларакан икӗ хурӑнпа пӗчӗк чӑрӑшсем ҫине, ҫырма леш енчи ешӗл хир ҫине пӑхма тытӑнтӑмӑр.

Мы исчерпали все темы для разговоров и просто смотрели в окно — на тихую, уходящую вдаль зеленую луговину, покрытую травами и цветами, на две березки и маленькие елочки, которые росли поблизости, на зеленевшие за оврагом поля.

1941-мӗш ҫул // Александр Галкин. Баруздин С.А. Пӗр ҫулпах: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1970. — 308 с.

Акӑ йывӑҫсем пӗр-пӗринпе пӑшӑлтатма пуҫлаҫҫӗ: шурӑ шупӑр тӑхӑннӑ хурӑн тепӗр шурӑ хурӑнпа инҫетрен калаҫса илет; ҫамрӑк ӑвӑс уҫланкӑ варрине симӗс ҫурта пек тухса тӑнӑ та хӑй пекех тӳрӗ ҫурта пек ҫамрӑк ӑвӑса турачӗпе сулса хӑй патне пыма йыхӑрать; пӗр ҫӗмӗрт йывӑҫӗ тепӗр ҫӗмӗрт йывӑҫне сарӑлнӑ папкаллӑ туратне тӑсса парать.

И вот начинают шептаться между собой деревья: берёза с другой берёзой белой издали перекликаются; осинка молодая вышла на поляну, как зелёная свечка, и зовёт к себе такую же зелёную свечку- осинку, помахивая веточкой; черёмуха черёмухе подает ветку с раскрытыми почками.

Йывӑҫсем калаҫни // Гаврил Молостовкин. Пришвин М.М. Ылтӑн ҫаран: калавсем. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1951. — 200 с. — 87–88 с.

Ҫынсем вӑрманти йывӑҫсем пекех; пӗр ботаник та кашни уйрӑм хурӑнпа аппаланас ҫук.

Люди, что деревья в лесу; ни один ботаник не станет заниматься каждою отдельною березой.

XVI // Феофан Савиров. Тургенев И.С. Ашшӗсемпе ывӑлӗсем: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1949. — 206 с.

Тин ҫеҫ ҫутӑла пуҫларӗ-ха, уҫланкӑри хурӑнпа ӑвӑс вӗтлӗхӗнче ҫӑра тӗтре явӑнать.

Рассвет только еще начинался, и по поляне плавал клочковатый туман, выползавший из кустов, за которыми лежало болото, поросшее хилым березняком и осинником.

Вунвиҫҫӗмӗш сыпӑк // Михаил Рубцов. Николай Бирюков. Чайка: роман; вырӑсларан Михаил Рубцов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1953. — 432 с.

Партизансем — пӗтӗм отрячӗпех уҫланкӑра, ҫил ҫинче ҫара турачӗсемпе силленсе ларакан виҫӗ хурӑнпа тӑрри кукӑрӑлнӑ хыр патӗнче кӗпӗрленсе тӑраҫҫӗ.

Партизаны — весь отряд — столпились посредине поляны, там, где качались на ветру три березы с голыми сучьями и сосна с покривленной вершиной.

Вунвиҫҫӗмӗш сыпӑк // Михаил Рубцов. Николай Бирюков. Чайка: роман; вырӑсларан Михаил Рубцов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1953. — 432 с.

Вӑл хӑйӗн кунтӑкне шурӑ кӑмпасем ҫеҫ хӑварчӗ, хурӑнпа ӑвӑс кӑмписене, яка кӑмпасене, тилӗ кӑмпине, мӑнтӑр кӑмпана аяккалла уйӑрса хучӗ.

У себя в кузовке он оставлял только белые грибы, подберезовики и подосиновики, а сыроежки, лисички, маслята откладывал в сторону.

22-мӗш сыпӑк // Валентин Урташ. Алексей Мусатов. Стожар. Валентин Урташ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1951

Ачисем пусма карлӑкӗсене хурӑнпа вӗрене турачӗсемпе капӑрлататчӗҫ-ха, хывӑнмалли ҫӗрте урайӗнче темӗн чухлӗ турат купаласа хунӑччӗ, чаплӑ лару пулмалли зала кӗнӗ ҫӗрте «25» тесе ҫырнӑ тем пысӑкӑш цифр силленсе тӑрать.

Ребята еще убирали лестницу ветками березы и клена. Груда веток лежала на полу в раздевалке, и огромная цифра «25» качалась над входом в зал, где было назначено торжественное заседание.

Иккӗмӗш сыпӑк // Валентин Урташ, Илпек Микулайӗ. Вениамин Каверин. Икӗ капитан. Валентин Урташпа Николай Илпек куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1951

Лутра хурӑнпа хӑва-ҫӳҫе ҫийӗн хӗлле ҫерҫирен вӗтӗрех сар кайӑксем вӗҫсе киленӗҫ кӳреҫҫӗ.

Куҫарса пулӑш

Воркутана вӑркӑнтӑм... // Ҫӗнтерӳ ҫулӗ. Ҫӗнтерӳ ҫулӗ, 2009,04,18

Икӗ хурӑнпа усӑ курса уявӑн йыхрав стендне хатӗрленӗ.

Куҫарса пулӑш

Кӗрлеври ял уявне мӗншӗн чӑвашла илемлетмен? // Аҫтахар Плотников. https://chuvash.org/content/3122-%D0%9A% ... B%D0%B5%D1

Енчен те вырӑс хӗрне хурӑнпа танлаштарни ӑна ырлани, мухтани пулать тӗк, чӑваш хӗрӗшӗн ун пек мар.

Куҫарса пулӑш

Словаре те кӑсӑклӑ роман пекех вулама пулать // Роза Власова. «Хыпар», 2017.04.26, 60№