Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Шырав

Шырав ĕçĕ:

тусене (тĕпĕ: ту) сăмах форми çинчен тĕплĕнрех пăхма пултаратăр.
Куҫ тӑраниччен пӑхать Иван тӑван тавралӑха: ҫурҫӗр енчи вӑрманлӑ тусене, ҫырмари ват йӑмрасене, чӑнкӑ ҫырана, пӑрпа карӑнма пуҫланӑ ҫырмана…

Куҫарса пулӑш

Ҫул курки пушанса тӑмарӗ // Алексей Афанасьев. А. А. Афанасьев. Юманлӑх ҫулҫӑ тӑкмарӗ: роман. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1982. — 288 с.

Карта ҫинче ҫак тусене кӑтартӑр:

Покажите на карте горы:

Ҫӗр ҫийӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Карта ҫинче ҫаксене мӗнле паллӑсемпе кӑтартнине пӑхӑр: тинӗс шайӗнчен аяллӑрах айлӑмлӑхсене, ҫӳллӗреххисене, тӳпемсене, вӑтам ҫӳллӗшлӗ тусене, ҫӳллӗ тусене тата ӗмӗрхи юрпа, пӑрпа витӗнсе выртакан тусене епле кӑтартнине пӑхӑр.

Посмотрите по условным знакам, как обозначены на ней: низменности ниже и выше уровня моря, возвышенности, горы средней высоты, высокие горы, горы, покрытые вечным снегом и льдами.

Ҫӗр ҫийӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Физикӑлла карта ҫинче пур айлӑмлӑхсене, тӳпемсене тата тусене кӑтартӑр, вӗсене асра тытӑр.

Покажите на физической карте и запомните все указанные здесь низменности, возвышенности и горы.

ССР Союзӗн ҫӗр пичӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫынсем ҫыран хӗррисене епле куҫ кӑтартнӑ, ҫавӑн пек ӳкернӗ, юханшывсене, тусене, хуласене паллӑ тунӑ.

Люди на глаз зарисовывали очертания берегов, намечали реки, горы и города.

Ҫӗр чӑмӑрӗн картти // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

ССР Союзӗн физикӑлла картти ҫине пӑхӑр: айлӑмсене, тӳпемсене, вӑтам тусене, ҫӳллӗ тусене тата вӗсен юр выртакан тӑррисене мӗнле паллӑсемпе ӳкерсе кӑтартнӑ?

Посмотрите под физической картой СССР, какими условными знаками обозначены низменности, возвышенности, горы средней высоты, высокие горы и их снеговые вершины.

Ҫӗршыв ҫийне карта ҫине епле ӳкереҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Сарӑ тата ҫутӑ-сарӑ тӗслӗ ӳкернӗ ансӑр йӑрӑмсем карта ҫинче тусене пӗлтереҫҫӗ.

Узкие желтые и коричневые полоски на карте обозначают горы.

Ҫӗршыв ҫийне карта ҫине епле ӳкереҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Вӑл васкать, вӑл питӗ васкать, ҫапах та ҫав вӑхӑтрах юхан шыва та, тусене те, вӑрмана та пулӑшать…

Куҫарса пулӑш

18. Малалла, малалла! // Леонид Агаков. Чаковский А. Б. Инҫетри ҫӑлтӑр ҫути: повесть / А. Б. Чаковский ; вырӑсларан Леонид Агаков куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1966. — 275 с.

Эрне ӑнӑҫлӑ: вӑй кӗнине туятӑр, ҫывӑх ҫынсен пулӑшӑвне туятӑр – эсир тусене те тепӗр май ҫавӑрма пултаратӑр.

Неделя окажется удачной: вы почувствуете прилив сил, вдохновения, ощутите поддержку близких — и сможете горы свернуть!

50-мӗш эрнери гороскоп // Софья Савнеш. Чӑваш халӑх сайчӗ

Эсир каннӑ, вӑй-хал пухнӑ, халӗ тусене те тепӗр май ҫавӑрса хума хатӗр.

Отдохнувшая, зарядившаяся энергией, сейчас вы готовы хоть горы свернуть.

32-мӗш эрнери гороскоп // Софья Савнеш. Чӑваш халӑх сайчӗ

Ҫак вӑй халиччен никам кӗмен чӑтлӑхсенелле хӑюллӑн ӑнтӑлать-ыткӑнать, шывсен юхӑмне тӗпчесе палӑртать, наян пирӗншӗн паллӑ мар мӗн пур юхан шыв-кӳлле уҫать, тусене виҫет те шутласа тухать, флорӑна фаунӑна тӗпчет, Европа музейӗсене пуянран та пуян коллекцисемпе пуянлатать, тискер йӑхсен мӗн пур юррине те кӗввине нотӑсене куҫарать, вӗсен юмах-халапне, легендисене ҫыра-ҫыра илет, вӗсен йӑли-йӗркине, вӗрӳ-суру чӗлхине тишкерет, вӗсене ал ӗҫне, ремесласене вӗрентет, ҫӗрпе тӗрӗс усӑ курма хӑнӑхтарать.

Она отважно ринется в самые непроходимые дебри, исследует и установит течение рек, откроет все реки и озера, ныне неизвестные, измерит и сосчитает горы, изучит флору и фауну, наполнит европейские музеи богатейшими коллекциями, положит на ноты все песни и мотивы диких племен, запишет их сказки и легенды, изучит их обряды и обычаи, привьет им рукоделия и ремесла, научит правильной обработке земли.

XVI. Аслӑ ӗмӗт // Алексей Леонтьев. Грин А.С. Суйласа илнисем. Тӑваттӑмӗш том. — Шупашкар, 2012. — 428 с. — 165–317 с.

Унӑн ывӑлӗ, шкула пӑрахса, килтен тарса, тусем хушшине альпинистсен йышӗсене ертсе ҫӳрекен пулма каясшӑн (ҫав тусене ун амӑшӗ унччен те тивӗҫсӗр кӑмӑлланӑ теме ҫук).

Ее сын решил уехать, сбежать из дому, бросив школу, отправиться работать проводником — или как там у них это называется — в те самые горы, которые и в обычное время особого восторга у нее не вызывали.

Вунҫиччӗмӗш сыпӑк // Олимпиада Таллерова. Криштоф Е.Г. Ҫу уйӑхӗ — экзамен умӗнхи вӑхӑт: повесть. Вырӑсларан О. Таллерова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1973. — 144 с.

Нина пысӑк та чӑн-чӑн сӑрт-тусем ҫинчен калаҫрӗ, унта альпинистсем, хӑйсем калашле, «стенасем тӑваҫҫӗ»; стена пек чӑнкӑ тусене ҫӗнтерсе, разряд илеҫҫӗ е «спорт мастерне» те тухаҫҫӗ.

Нинка рассказывала мне о больших, настоящих горах, и которых альпинисты, как у них говорится, «делают стопку»; то есть штурмуют отвесную кручу и получают за это разряд или даже «мастера спорта».

Саккӑрмӗш сыпӑк // Олимпиада Таллерова. Криштоф Е.Г. Ҫу уйӑхӗ — экзамен умӗнхи вӑхӑт: повесть. Вырӑсларан О. Таллерова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1973. — 144 с.

Вӑл ӑна тӑван Фракийӗпе тусене, килнӗ ҫемйине асне илтерчӗ.

Оно напомнило ему родную Фракию, ее горы, отчий дом, семью!

III сыпӑк // Григорий Алентей. Джованьоли, Р. Спартак: роман / вырӑсларан Г.Алендей куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1950. — 332 с. — 11–314 с.

Манӑн ешӗл тусене, шыв юхӑмӗсене, самӑр чӗр чунсене, улӑпсене курас килет…

Я хочу видеть зелёные горы, потоки воды, облака, тучных зверей, великанов…

Ӑрӑм-сурӑм (тухату) // Алексей Леонтьев. Толстой А. Н. Гарин инженер гиперболоичӗ; Аэлита (Марс пӗтмӗшӗ): романсем; Алексей Леонтьев куҫарнӑ. — Шупашкар: Ҫӗнӗ Вӑхӑт, 2014. — 495 с. — 319–494 с.

Вӑл, пӗр вырӑнтан тепӗр вырӑна хӑвӑрт куҫса, тусене тӗтӗмлӗ шарфпа яваланӑн туйӑнать, ешӗл уҫланкӑсене хупласа хурать, чӗмсӗр, кичем чӑрӑшсен тӑррисенче чарӑнса тӑрать, юлашкинчен Каҫ тӑвӗн шурӑ ҫӗлӗкӗ тӗлне пулса ҫухалчӗ.

Быстро перемещаясь, оно опоясывало дымным шарфом горы, закрывало зеленые поляны, застревало на вершинах угрюмых елей и наконец слилось с белой шапкой Ночь-горы.

5 // Василий Алентей. Авдеенко А.С. Тисса хӗрринче: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 196 с.

Ҫак кӗнекере эпир чӑн-чӑн тусене курман вулакана тусем мӗнле япаласем пулни, мӗнрен тӑни, тусене ҫӗклесе тӑракан материксем мӗнле тата хӑҫан пулса кайни, вӗсене мӗнле вӑйсем туни, тусем мӗнле ишӗлни, пӗтни тата ҫӗнӗрен ӳсе-ӳсе ларни, хӑйсен тытӑмӗпе тата пулӑвӗпе вӗсем миҫе тӗрлӗ формӑллӑ пулни ҫинчен каласа патӑмӑр.

На страницах этой книжки мы познакомили читателя, который не видел настоящих гор, с тем, что они собой представляют, из чего построены, как и когда образовались материки, на которых возвышаются горы, какие силы их воздвигли, как горы разрушаются, уничтожаются и возрождаются и какие разнообразные формы по своему строению и происхождению они представляют.

Юлашкинчен калани // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.

Анчах ҫӗнӗрен ӳссе ларнӑ тусене те инҫет пуласлӑхра ҫавӑн пек шӑпа кӗтет: ишӗлтерекен вӑйсем вӗсене каллех якатӗҫ, ишсе пӗтерӗҫ, вӗсен вырӑнӗнче иккӗмӗш хут тӳремлӗх пулса тӑрӗ.

Но и возрождённым горам в далёком будущем предстоит та же судьба — они будут опять уничтожены, сглажены разрушительными силами, превращены вторично в равнину.

5. Тусем час-часах ҫӗнӗрен ӳссе лараҫҫӗ // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.

Ун пек тусене ишӗлтерекен вӑйсем тӳремлӗхе ҫити ишсе ҫитереймен, анчах чылаях лутралатнӑ.

Это — те горы, которые разрушительные силы ещё не успели превратить в почти равнины, но уже значительно понизили.

5. Тусем час-часах ҫӗнӗрен ӳссе лараҫҫӗ // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.

Ҫавӑн пек хытӑ якалнӑ ватӑрах тусем вырӑнӗнче е вӗсемпе юнашар анчахрах ӳссе ларнӑ тусене ҫӗнӗрен ӳссе ларнӑ тусем теме юрать.

На месте старых сильно изрезанных гор или только рядом с ними можно назвать вновь возродившиеся горы.

5. Тусем час-часах ҫӗнӗрен ӳссе лараҫҫӗ // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.

Страницăсем:

Меню

 

Статистика

...тĕплӗнрех