Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Ҫав темӗн чухлӗ пуянлӑхпа совет влаҫӗ вӑхӑтӗнче ҫеҫ тӗрӗс усӑ курма пуҫларӗҫ.

Но правильное использование этих огромных богатств началось лишь в советское время.

Урал тӑвӗсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тусем ӑшӗнче темӗн чухлӗ пуянлӑх выртать.

В недрах гор имеются огромные богатства:

Кавказри хуҫалӑх строительстви // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пӑрлӑх ҫинче шӑтӑк-ҫурӑк тата путса анса каймалли тарӑн шӑтӑксем темӗн чухлех, унта-кунтах сенкер пӑр юписем ҫӳлелле карӑнса тӑраҫҫӗ.

Весь ледник был испещрен многочисленными трещинами и провалами, на нем громоздились голубые столбы.

Кавказ тӑвӗсем хушшинче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пирӗн урасем айӗнче темӗн аслӑш пӑрлӑх уйӗ курӑнса выртать.

А под ногами виднелось громадное ледниковое поле.

Кавказ тӑвӗсем хушшинче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пӑр тата таврари юрлӑ ту тӑррисем хӗвел ҫуттипе темӗн пекех йӑлтӑртатса тӑраҫҫӗ, йӗри-тавра куҫа шартармалла ҫап-ҫутӑ, ҫавӑнпа та пирӗн ирӗксӗрех тӗксӗм куҫлӑхсем тӑхӑнмалла пулчӗ.

Лед и окружающие снеговые вершины горели на солнце так ослепительно, вокруг было разлито такое море света, что мы принуждены были надеть дымчатые очки.

Кавказ тӑвӗсем хушшинче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пӑрлӑх ҫинче унта-кунта пысӑк чулсемпе вак чулсем выртаҫҫӗ; темӗн чухлӗ пӗчӗк шывсем шӑнкӑртатса юхаҫҫӗ те тарӑн ҫурӑксем ӑшнелле кӗрлесе анса каяҫҫӗ.

На поверхности ледника, усеянной большими и мелкими камнями, журчали бесчисленные ручейки и с шумом скрывались в глубоких трещинах.

Кавказ тӑвӗсем хушшинче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пӗр темӗн пысӑкӑш чул, ту ҫинчен йӑванса аннӑ чухне, чулсӑрт ванчӑкӗсем ҫумне пырса тӑрӑннӑ та, ҫавӑн айӗнче пысӑк шӑтӑк пулса тӑнӑ.

Огромный камень, задержанный при падении с гор другими обломками скал, служил ему и стенами и потолком.

Кавказ тӑвӗсем хушшинче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Акӑ ӗнтӗ темӗн пысӑкӑш чулсем тата чулсӑртсем курӑнма пуҫларӗҫ.

Но вот начали появляться огромные камни и скалы.

Кавказ тӑвӗсем хушшинче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пуҫ тӗлӗнче ҫӳлте темӗн ҫӳллӗш чулсӑртсем тӑраҫҫӗ.

Над головами на огромную высоту поднимались скалы.

Кавказ тӑвӗсем хушшинче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫавнашкал тарӑн ту хушӑкӗсен тӗпӗпе час-часах шывсем темӗн пек кӗрлесе юхса выртаҫҫӗ.

По дну таких ущелий часто мчатся бешеные потоки.

9. Тусем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Совхозсенче темӗн тӗслӗ машинӑсемпе те усӑ кураҫҫӗ.

В совхозах применяются самые разнообразные машины.

Чей плантацийӗнче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тусем хушшипе юхан-шывсем кӗрлесе пит хытӑ юхса анаҫҫӗ, хӑйсемпе пӗрле чулсене купипе тата темӗн чухлӗ хӑйӑр, юшкӑн юхтарса каяҫҫӗ.

Бешеными потоками мчатся реки среди гор, увлекая с собой груды камней, песка и ила.

Ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Темӗн чухлӗ рабочи ҫырла пуҫтарать.

Десятки рабочих заняты сбором.

Крымӑн кӑнтӑрти хӗрринчи иҫӗм ҫырли пахчисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫавӑн пирки те кунта темӗн пысӑкӑш тухӑҫлӑ ҫӗр лаптӑкӗсем ҫине хаклӑ ҫӗрмамӑкне акма пушанчӗҫ.

Огромные пространства плодородных земель освободились здесь благодаря этому для посева ценного хлопка.

Пушӑ хирсен зонинче хуҫалӑх епле аталанать тата халӑх пурӑнӑҫӗ мӗнле лайӑхланса пырать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Шыв ҫук пирки пушӑ хирсен зонинче темӗн чухлӗ тухӑҫлӑ ҫӗр ахалех сая кайса выртать.

Много плодородных земель пропадало в зоне пустынь даром из-за отсутствия воды.

Пушӑ хирсен зонинче хуҫалӑх епле аталанать тата халӑх пурӑнӑҫӗ мӗнле лайӑхланса пырать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫав вӑрҫӑсем вӑхӑтӗнче темӗн пек лайӑх хуласем пӗте-пӗте ларнӑ, хӑйӑр айне пулнӑ.

Вовремя этих войн гибли и заносились песками целые цветущие города.

Октябрьти социализмлӑ Аслӑ революциччен пушӑ хирсен зонинчи халӑх мӗнле пурӑннӑ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Анчах хӑш чухне ҫил-тӑвӑл тухнипе темӗн чухлӗ сурӑх пӗтни те пулать.

Но бывают случаи, когда от бурана гибнут сотни овец.

Туркмен аулӗнче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хӑйӑр сӑрчӗ ҫумӗпе ҫаврӑнса тухнӑ чух эпир сасартӑк аякра темӗн йӑшӑлтатса пынине куртӑмӑр.

Огибая песчаный холм, мы вдруг издали заметили какое-то движение.

Туркмен аулӗнче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хӗрсе кайнӑ хӑйӑр пите, алӑсене пыра-пыра ҫапӑнса темӗн пекех ыраттарать, куҫа, хӑлхасем ӑшне кӗрсе тулать, ӳт-тире кӗҫӗттерме тытӑнать.

Раскаленный песок сек немилосердно лицо и руки, набивался в глаза, в уши и вызывал зуд в коже.

Пушӑ хирпе // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Темӗн анлӑш сарӑлса выртакан типӗ ҫеҫенхирсен ытларах пайӗ ССР Союзӗн культурӑллӑ центрӗсенчен пачах татӑлса тӑнӑ.

Большая часть необъятных просторов сухих степей была совершенно отрезана от культурных центров СССР.

Типӗ ҫеҫенхирсенчи ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.