Шырав
Шырав ĕçĕ:
— Йысна, завода куҫса каясах тетӗр пулсан, мансӑрах кайӑр, — ялан пӗр сӑмах, ҫаплах пӗр сӑмах Хветуран, калас сӑмахне калама ниепле те хӑяймасть-ха Хветура.
IV // Лаврентий Таллеров. Таллеров Л.В. Сӑпка юрри: повеҫсем, калавсем тата очерксем. Чӑваш кӗнеке издательстви. Шупашкар, 1979 ҫ. — 400 с. — 254–305 с.
Ҫаплах тупайманччӗ-ха вӑл ӑна лӑплантарма пултаракан сӑмах, кирлӗ сӑмах, вырӑнлӑ сӑмах.
III // Лаврентий Таллеров. Таллеров Л.В. Сӑпка юрри: повеҫсем, калавсем тата очерксем. Чӑваш кӗнеке издательстви. Шупашкар, 1979 ҫ. — 400 с. — 254–305 с.
— Сӑмах, паллах, столовӑйсем пирки ҫеҫ пымасть, — пуҫларӑм та эпӗ, кун пирки хӑйсемех калаччӑр-ха калас сӑмахӗсем пур пулсан, пулмаллах-ха калас сӑмахӗсем тесе, шухӑша кайнӑн шӑплантӑм.
XXIX // Лаврентий Таллеров. Таллеров Л.В. Сӑпка юрри: повеҫсем, калавсем тата очерксем. Чӑваш кӗнеке издательстви. Шупашкар, 1979 ҫ. — 400 с. — 94–253 с.
Ҫавӑн пирки тӑван ял ҫыннисемпе юмахлама тытӑнатӑн та — сӑмах вакласшӑнах мар, туртӑнкаласа ик-виҫ сӑмах персе хуни ҫеҫ: йывӑҫӗ вӑл, имӗш, ӗлӗк те пит кашласах ларман-ха пирӗн енче, ун вырӑнне тырри лайӑх пулать пирӗн, улми йӑтӑнать, тавах ҫӗре, ӳпкевлӗ сӑмах калама ҫылӑх ун пирки…
II // Лаврентий Таллеров. Таллеров Л.В. Сӑпка юрри: повеҫсем, калавсем тата очерксем. Чӑваш кӗнеке издательстви. Шупашкар, 1979 ҫ. — 400 с. — 5–93 с.
Шкул хапхи умӗнче ҫамрӑксем пӗтӗҫрӗҫ те пӗр-пӗрне сывпуллашу каҫӗнче мӗн каламасӑр юлнине юркаларӗҫ, сӑмах айне пулнӑ сӑмахӗсене «сӑмах пачӗҫ», тӑрламасӑр юлнӑ кӑтӑкла шӳчӗсене тӑрларӗҫ, хӑшӗ-пӗри ыттисемпе хӑйӗн адресӗпе ылмашӑнчӗ, япшар чӗлхеллисем пӗр-пӗрне яланах асра тытса пурӑнма, «ҫавра» датӑсенче каллех пухӑнса уявлама чӗнсе тӗрӗлтетрӗҫ.
Хӑлхасӑр, куҫсӑр вӑрманта // Василий Сипет. Сипет В. Хӑлхасӑр, куҫсӑр вӑрманта: повесть. — Шупашкар, «Пегас» издательство ҫурчӗ, 2017. — 196 с.
Кӗтерук тырӑ выракан хут пӗлмен хӗрарӑмсем умӗнче вӗсемшӗн ӑнланма йывӑр сӑмахсемпе хӑпартланса, хӑлаҫланса калаҫни; Ваҫли, унччен ниҫтах та халӑх ҫинче сӑмах тухса каламанскер, судра хӑйне хӑй пит хӑюллӑ тыткалани, ваккатсенчен кая мар ӑста сӑмах калама пултарни вулакансене ирӗксӗрех иккӗлентерет.
«Ӗмер сакки сарлака» роман пирки // Михаил Сироткин. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 89-97 с.
Ку вӑл ман сӑмах мар, мӗн пур княҫсен сӑмахӗ, пӗтӗм Хусан халӑхӗн сӑмахӗ.
5. Кавар // Куҫма Турхан. Турхан К.С. Сӗве Атӑла юхса кӗрет: истори романӗ. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1994. — 607 с. — 9–606 с.
Ҫак сӑмахсене вуласан тӗнче хуралса килчӗ; сӑмах, пӗр сӑмах кӑна пӗтӗмпех ӑнлантарса парайӗччӗ.Когда я прочел эти слова, мир стал темнеть, и слово, одно слово могло бы объяснить все.
XXII сыпӑк // Алексей Леонтьев. Грин А.С. Суйласа илнисем. Пиллӗкмӗш том. — Шупашкар, 2012. — 432 с. — 7–227 с.
Калаҫу кӗҫех госпитальте ӑна хирӗҫ пыракан каварсем ҫине куҫрӗ, эпӗ Филатра манпа мӗн пулса иртни ҫинчен ҫырса пӗлтерме сӑмах патӑм; анчах ахаль ҫак сӑмахсенче «Хумсем ҫинче чупакан» сӑмахсем вӗҫӗмсӗр талпӑнса тӑраҫҫӗ, чӑн та, эпир вӗсене пачах та каламарӑмӑр.
IX сыпӑк // Алексей Леонтьев. Грин А.С. Суйласа илнисем. Пиллӗкмӗш том. — Шупашкар, 2012. — 432 с. — 7–227 с.
Сулланкаласа — Ланфиер сӑмах ҫыххи хыҫҫӑн сӑмах ҫыххи кӑларать, тӗтреллӗ те васкавсӑр сассипе сӑмахсем, курӑнми чарӑну паллисемпе тӗрӗс уйӑрнӑскерсем, сывлӑшра ирӗлеҫҫӗ, — ӑста чӗлӗмҫӗ табак пӗлӗтне ҫапла маттуррӑн ункӑласа тӗтрелентерет.
IV // Алексей Леонтьев. Грин А.С. Суйласа илнисем. Тӑваттӑмӗш том. — Шупашкар, 2012. — 428 с. — 319–383 с.
Ман шутпа, Лапута текен сӑмах вӑл лапаутед текен сӑмах пулать: лап тени хӗвел шевлисем тинӗс ҫийӗнче вылянине, аутед сӑмах ҫунат тенине пӗлтерет.
Иккӗмӗш сыпӑк // Урхи Наумӗ, Куҫма Чулкаҫ. Свифт, Даниэль. Лемюэль Гулливер ҫулҫӳренисем; вырӑсларан Н. Урхипе К. Чулкаҫ куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1954. — 368 с.
«Эп мӗн калатӑп-и? калатӑп: кун пек ывӑл ҫуратакан ашшӗ телейлӗ; ӳпкелешсе калани ытлашши ӑслӑ сӑмахах мар-ха вӑл, ӑслӑ сӑмах ҫакӑ пулса тӑрать: сӑмах, инкек курнӑ ҫынтан кулмасӑр, ун кӑмӑлне ҫӗклеме пултартӑр, шыв ӗҫсе сывлӑш ҫавӑрнӑ урхамаха шпорсем вӑйлӑн хускатса янӑ пек вӑй-хӑват патӑр.
VII // Куҫма Турхан. Гоголь Н.В. Тарас Бульба: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 126 с.
Мӗнех вара: сӑмах пани ӗҫне туни мар-ҫке, мана сӑмах ҫумне кӑкарман, сӑмахӑм хамран килет.Чего там: от слова не сбудется — не я при слове, а слово при мне.
XII сыпӑк // Петр Золотов. Мстиставлский С.Д. Курак — ҫурхи кайӑк: повесть. Вырӑсларан П. Золотов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1950. — 366 с.
Унта халӑхӗ те тӗрлӗрен, ют ҫӗршыв чикки те ҫывӑх, — пӗр сӑмахпа каласан, халӑх хушшинче пӑтратма май та пур, унта пролетари тенӗ сӑмах, паллах, вырӑс сӑмахӗ мар, социал-демократ тени те ҫавӑн пекех.
IX сыпӑк // Петр Золотов. Мстиставлский С.Д. Курак — ҫурхи кайӑк: повесть. Вырӑсларан П. Золотов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1950. — 366 с.
Ку сӑмах ӑна паллӑ пулнӑ: Анфиса — мӑнаккӑшӗ унӑн ыйтӑвӗсем ҫине час-часах ҫак сӑмахпа ответленӗ, ку сӑмах — вӑй ҫинчен, турӑ вӑйӗ пек хӑват ҫинчен пӗлтерет пулӗ, тесе ӑнланнӑ вӑл.
III // Митта Ваҫлейӗ. Горький М. Фома Гордеев: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.
Ҫулталӑк та ҫитмен-ха, анчах ҫав сӑмах аллӑ пин телейсӗр, малашнехи пурнӑҫсӑр, пӗр шанӑҫсӑр тӑрса юлнӑ, йывӑр пурнӑҫра тискерленнипе ҫын тивӗҫлӗхне ҫухатнӑ чурасене ҫӗкленӗ; ҫав сӑмах вӗсене тӗнчери чи малта тӑракан салтаксем пулса тӑма пулӑшнӑ, вӗсен чунне хастарлӑх кӗртнӗ, хӑйсене хӗрхенмесӗр ҫапӑҫма вӑй панӑ, ҫын сӑнарне тавӑрса панӑ; Спартак ҫав сӑмахӑн тӗлӗнмелле пысӑк вӑйӗ хӑйне мӗн таран ҫӗклени ҫинчен те шухӑшларӗ: ӑна, чухӑн, путсӗр гладиатора, хӑватлӑ ҫарӑн хастарлӑ та хӑрушӑ ҫулпуҫӗ туса хучӗ, ӑна ытти кирек мӗнле шухӑшсене те ҫӗнтерме пулӑшрӗ, Валерипе ҫыхӑнтаракан таса юратӑва ҫӗнтерме вӑй пачӗ.
XIV сыпӑк // Григорий Алентей. Джованьоли, Р. Спартак: роман / вырӑсларан Г.Алендей куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1950. — 332 с. — 11–314 с.
Чун вӑл — простой ҫынсен халлапӗсенче вунӑ сӑмах хушшинче пӗрре тӗл пулакан сӑмах, пилӗк пуслӑх укҫа пекех пит ҫӳрекен сӑмах.Душа — десятое слово в речах простых людей, слово ходовое, как пятак.
XI. // Феодосия Ишетер. Горький М. Ҫынсем патӗнче: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 256 с.
Кларк хӑйӗн йӑлӑну сӑмахне шанчӑклӑн, васкавлӑн калать, хитре сӑмахсемпе, малтанах хатӗрленӗ сӑмах ҫаврӑнӑшӗсемпе ҫаптарать.
16 // Василий Алентей. Авдеенко А.С. Тисса хӗрринче: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 196 с.
Санӑн сӑмах майӑн кӑшт-кашт сӑмах хушма ҫеҫ юрать, ҫав сӑмах ӑна хӑй калаҫӑвне малалла тӑсма пулӑштӑр…»Тебе разрешаются только такие реплики, которые бы побуждали твоего собеседника продолжать рассказ…»
10 // Василий Алентей. Авдеенко А.С. Тисса хӗрринче: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 196 с.
Чи малтанах эпӗ хамӑн мӗнпур ӗҫӗм-хӗлӗмре тата хӑтланусенче «noble» пулма ӗмӗтлентӗм (эпӗ: ырӑ йӑхран тухнӑ ҫын тесе мар, noble тесе калатӑп, мӗншӗн тесен француз сӑмахӗ урӑх пӗлтерӗшлӗ, ҫакна нимӗҫсем ӑнкарнӑ, вӗсем noble сӑмаха йышӑнса, ӑна ehrlich сӑмах ӑнланӑвӗпе пӑтраштармарӗҫ), унтан вӗри чӗреллӗ пулма тата, юлашкинчен, хам унчченех ӗмӗтленнӗ пек, ытларах comme il faut пулма шутларӑм.
XXX сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.