Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Шывӑн икӗ хӗррипе тем тӗрлӗ курӑк та ӳсет: ҫутӑ тӗспе ялтӑртатакан ҫӳлелле карӑннӑ чӗкеҫ курӑкӗ, хӗҫ курӑкӗ, лили, ломонос, имҫам курӑкӗпе сунчӑк евӗрлӗ курӑк, алоэ, упасарри, ырӑ шӑршӑллӑ тӗмсем.

Вдоль реки поднимались два ряда зарослей; в них, блистая яркими красками, теснились ласточник, шпажник, лилии, ломонос, бальзаминовые и зонтичные растения, алоэ, древовидные папоротники, благоухающие кустарники.

Вунҫиччӗмӗш сыпӑк // Роза Митрушкина. Жюль Верн. Вунпилӗк ҫулхи капитан. Роман. Куҫараканӗ Митрушкина Р. М. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1984 ҫул, 304 с.

Типӗ ҫак чӗртавара пӗр виҫепе илсе хутӑштармалла: хура ҫирӗк йӗкелӗ, шӑпӑр курӑкӗн /алтей лекарственный/ тымарӗ, кушак курӑкӗн /валериана/ тымарӗ, пылак тымар /корень солодки/, анӑс курӑкӗн /девясил/ тымарӗ, календула чечекӗ, лачака тип курӑкӗ /сушеница топяная/, шур тӑрӑллӑ хыт курӑк /тысячелистник/, йӗтӗн вӑрри, хура ҫырла /черника/.

Возьмите в одинаковых пропорциях сушенного сырья: шишки черной ольхи, корня алтея лекарственного, корня валерианы, корня солодки, корня девясила, цветки календулы, сушеницы топяной, тысячелистниа, семян льна, черники и перемешайте.

Ҫирӗк йӗкелне типӗтеҫҫӗ // Сывлӑх. «Сывлӑх», 2016.05.25. 20№

Авалтан пыракан йӑлана хисеп туса, Укахви амӑшӗ паян ҫапах та, ирлесе, мӑн вӑрмантан тӗрлӗ курӑк татса килчӗ: пӳсӗр курӑкӗ, ниш курӑкӗ, чикен курӑкӗ, упа мӑйри…

Куҫарса пулӑш

7 // Юрий Скворцов. Скворцов, Ю. И. Ҫул юлташӗ: калавсемпе кӗске повеҫсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1975. — 184 с. — 128–184 с.

Сӑмах май, тӗслӗхрен, чӗре курӑкӗ этемшӗн лайӑх курӑк, шӑнӑр куракӗ те лайӑх; вӗсем ҫинчен калаҫма та ҫылӑх мар: таса курӑксем — турӑ курӑкӗсем.

Вот хоть череда, например, трава добрая для человека; вот подорожник тоже; об них и говорить не зазорно: чистые травки — Божий.

Илемлӗ Хӗҫри Касьян // Николай Степанов. Тургенев И. С. Сунарҫӑ ҫрса пынисем: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1949. — 172 с. — 92–112 с.

Ҫӳлӗ курӑк ӑшӗнче хӑйне майлӑ, кӑшт ҫеҫ илтӗнекен пурнӑҫ пур: акӑ, курӑка авса, симӗс нӑрӑ упаленсе кайрӗ, темскер — калта пулас — ҫӑрарах курӑк ӑшнелле чӑмрӗ, ҫав вырӑнта вара курӑк хум пек хускалса илчӗ.

В высокой траве шла какая-то своя, еле слышная жизнь: прополз зеленый жучок, сгибая травинку, что-то — должно быть, ящерица — юркнуло в заросль погуще, и на этом месте в зелени словно маленькая волна плеснула.

33 // Леонид Агаков. Вигдорова Ф.А. Пурнӑҫ ҫулӗ: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 484 с.

Вите стенисем ҫинче ҫӳлте тӗрлӗ-тӗрлӗ ҫулҫӑллӑ типӗтнӗ курӑксем ҫакӑнса тӑнӑ: ҫырути — лаша мурӗнчен, ҫӗленкуҫ курӑкӗ — хура ҫӗлен сӑхнинчен, хура хупах — ут ури пӑсӑлнинчен, кӳлӗ хӗррисенче ҫӳҫесем кутӗнче ӳсекен шур курӑк — лашасем халтан кайнинчен, тата ытти чир-чӗрсенчен сыватмалли тӗслӗрен-тӗслӗ курӑксем те темӗн чухлех.

Высоко на стенках конюшни висели сушеные пучки разнолистной травы: яровик — от запала, змеиное око — от укуса гадюки, чернолист — от порчи ног, неприметная белая травка, растущая в левадах у корней верб, — от надрыва, и много других неведомых трав от разных лошадиных недугов и хвори.

14 // Илле Тукташ. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Илле Тукташ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955.

«Кирек хӑш этем те — курӑк, унӑн пӗтӗм илемӗ — хирти чечек пек. 7. Ҫӳлхуҫа ун ҫине вӗрет те — хӑрать курӑк, тӑкӑнать чечекӗ: халӑх та ҫаплах — курӑк ҫеҫ. 8. Курӑк хӑрать, чечек тӑкӑнать, Туррӑмӑр сӑмахӗ вара ӗмӗрех тӑрать».

Всякая плоть - трава, и вся красота ее - как цвет полевой. 7. Засыхает трава, увядает цвет, когда дунет на него дуновение Господа: так и народ - трава. 8. Трава засыхает, цвет увядает, а слово Бога нашего пребудет вечно.

Ис 40 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

Ҫуркуннехи пекех, ҫеҫенхирте халӗ те темен чухлӗ курӑк ларать, анчах халӗ ӗнтӗ урӑх йышши курӑксем ӳсеҫҫӗ, чечексем сахалланаҫҫӗ, кӑлкан тата типчак курӑкӗ тапса тухать.

Степь все так же покрыта роскошным ковром, как и весной, но ковер уже другой. Меньше стало цветов, пышно разрослись ковыль и типчак —

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Курӑк ӑшӗнче кӑвак шӑнкӑрав курӑкӗсем, хӗрлӗ супӑнь курӑкӗсем, клеверсем хитрен курӑнса лараҫҫӗ.

Синеют колокольчики, краснеет гвоздика, клевер.

Хутӑш вӑрманта // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хӑй тӑнӑ тӗлтех (кунта ытларах лаптак курӑк, лаптак хӑмӑш, чакан, кӳрен, шыв хупаххи, лачака курӑкӗ, мӑн хӑях ашкӑрать иккен, калта калчи те курӑнкалать) икӗ енчи ҫыранӗ те пирчевлӗ, лӑсӑн-лӑсӑн усӑнса тӑракан курӑк тымарӗсемлӗскер, тӑнтӑн пек туйӑнчӗ.

Куҫарса пулӑш

Хӑлхасӑр, куҫсӑр вӑрманта // Василий Сипет. Сипет В. Хӑлхасӑр, куҫсӑр вӑрманта: повесть. — Шупашкар, «Пегас» издательство ҫурчӗ, 2017. — 196 с.

Мӗнпур чӑпар тавралӑха хӗвел хӑйӗн юлашки ҫуттипе ҫап-ҫуттӑн ялкӑштарса илчӗ те, вара вӑл пӗчӗккӗнех тӗксӗмленме тытӑнчӗ; курӑксем тӑрӑх пӗчӗккӗнех мӗлке шурӗ, вӗсем тӗксӗмленсех пычӗҫ; курӑк ҫинчи тӗтре ҫӑраланнӑҫемӗн ҫӑраланчӗ, кашни чечек, кашни курӑк тутлӑ шӑршӑ кӑларма тытӑнчӗ, ку тутлӑ шӑршӑ вара пӗтӗм ҫеҫенхире сарӑлчӗ.

Все пестрое пространство ее охватывалось последним ярким отблеском солнца и постепенно темнело, так что видно было, как тень перебегала по нем, и она становилась темнозеленою; испарения подымались гуще, каждый цветок, каждая травка испускала амбру, и вся степь курилась благовонием.

II // Куҫма Турхан. Гоголь Н.В. Тарас Бульба: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 126 с.

Ҫинҫе те ҫӳллӗ курӑк хушшинчен сенкер, кӑвак, симӗс-кӑвак чечек пуҫӗсем тухса тӑраҫҫӗ; cap чечек хӑйӗн кӗтеслӗ тӑррипе ҫӳлелле кармашать; унта та кунта зонт евӗрлӗ шурӑ чавка-пуҫ курӑкӗ курӑнать, ҫак ҫӑра курӑкпа пӗрлех кунта таҫтан килсе лекнӗ тулӑ пучахӗ тӗшӗпе тулса пырать.

Сквозь тонкие, высокие стебли травы сквозили голубые, синие и лиловые волошки; желтый дров выскакивал вверх своею пирамидальною верхушкою; белая кашка зонтикообразными шапками пестрела на поверхности; занесенный бог знает откуда колос пшеницы наливался в гуще.

II // Куҫма Турхан. Гоголь Н.В. Тарас Бульба: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 126 с.

Хӗрелсерех кайнӑ курӑк ҫумӑрпа лапчӑнса ларнӑ ҫӗр ҫумне тайӑнса тӑракан курӑк тунисем тапранмаҫҫӗ, анчах вӗсем ҫине ҫутӑ пайӑрка ӳксессӗнех курӑксем хуллен чӗтренсе илни палӑрать, тен вӑл пурӑнӑҫӑн юлашки вӑйӗ пулать пулӗ.

Порыжевшая трава примята дождями, склонённые к земле стебли неподвижны, но когда на них падает светлый луч заметен лёгкий трепет в травах, быть может, последнее усилие жизни.

VII. // Феодосия Ишетер. Горький М. Ҫынсем патӗнче: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 256 с.

Ҫав курӑк ытти ҫӗрти пек сарӑ курӑк мар, ытларах шурӑ тӗслӗ пулнӑ, ҫав курӑкран вара этем ҫӳрекен сукмак ӑҫта выртнине инҫетренех курса пӗлме май пулнӑ.

По этой — не желтого цвета, как всюду было теперь, ранней весной, а скорее цвета белого — траве можно было далеко впереди себя понять, где проходит тропа человеческая.

VIII // Гаврил Молостовкин. Пришвин М.М. Ылтӑн ҫаран: калавсем. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1951. — 200 с. — 133–188 с.

Хумсем ҫав чулсем ҫине шӑршлӑ тинӗс курӑкӗн — кӗрен те ылтӑн тӗслӗ е симӗс курӑкӑн лӑймакине кӑларса ывӑтнӑ; хӗвел ҫинче тата вӗри чул ҫинче выртнипе курӑк типсе куштӑркаса кайнӑ, тӑварлӑ сывлӑш йодӑн тӑкӑскӑ шӑршипе тулнӑ.

Прибой набросал на камни волокна пахучей морской травы — рыжей, золотистой и зеленой; трава вянет на солнце и горячих камнях, соленый воздух насыщен терпким запахом йода.

Итали ҫинчен хунӑ юмахсем // Александр Алга. Максим Горький. Сочиненисем. Чӑваш АССР государство издательстви, 1953. — 166–190 стр.

24. Чӑнах та: кирек хӑш этем те — курӑк пек, унӑн кирек епле чапӗ те — курӑк чечекӗ пек: курӑкӗ шанать те — тӑкӑнать чечекӗ.

24. Ибо всякая плоть - как трава, и всякая слава человеческая - как цвет на траве: засохла трава, и цвет ее опал;

1 Пет 1 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

Курӑкӗсем тата, ун кӑмӑлне туйса-и, манран ҫӳллӗ ӳсетчӗҫ, вӗллесем ҫӳллӗ курӑк хушшинче курӑнми пулатчӗҫ.

Куҫарса пулӑш

Атте утарӗ // Юрий Исаев. Исаев Ю.Н. Ҫӗнӗ касӑн шухӑ яшӗсем: калавсем, асаилӳ, тӗрленчӗксем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2023. — 149 с. — 110–116 с.

Кашни ача тӗрлӗ курӑк татса килет те пӗрин ҫав курӑк ячӗсене каласа тухмалла пулать.

Куҫарса пулӑш

Протоценоз // Михаил Сунтал. Сунтал Михаил. Ҫӑтмах. Фантастикӑллӑ повесть. Шупашкар, 2009. — 120 с.

Ӑшӑ тытакан юр айӗнче курӑк тымарӗсем, улмисем, суханӑнни пек пуҫӗсем тата ҫеҫенхирти курӑксен вӑррисем канлӗн выртаҫҫӗ.

Под снеговым одеялом покоились корни, клубни, луковицы и семена степных трав.

Ҫеҫенхирте // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Халь нумай ҫул ӳсекен курӑк ҫинче ҫӳретеҫҫӗ, кӑнтӑрла та, каҫхине те сип-симӗс клеверпа сӳсен курӑк хутӑшӗ параҫҫӗ.

Куҫарса пулӑш

Аля-Алевтина // Лаврентий Таллеров. Таллеров Л.В. Сӑпка юрри: повеҫсем, калавсем тата очерксем. Чӑваш кӗнеке издательстви. Шупашкар, 1979 ҫ. — 400 с. — 386–391 с.