Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Чӑваш халӑхӗ, хӑйӗн авалхи йӑх-несӗлӗ халалласа хӑварнӑ ҫӗрсенчен XIII — XV ӗмӗрсенче ирӗксӗр хӑпса тухнӑскер, малтанхи вырӑнсене каялла килме май тупнӑ ⎼ вӗсене тепӗр хут чӗм кӗртнӗ, ҫӗр-ҫӗр ҫӗнӗ ял чӗртнӗ.

Куҫарса пулӑш

Саккам чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Анчах та XIII⎼XIV ӗмӗрсенче инкек ҫине синкек килнӗ.

Куҫарса пулӑш

Несӗлӗпе ӳсӗмӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

XIII ӗмӗр тӗлне Атӑлҫи Пӑлхар патшалӑхӗ тӗреклӗ те вӑйлӑ аталаннӑ ҫӗршыв пулнӑ.

Куҫарса пулӑш

Несӗлӗпе ӳсӗмӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

XIII — XIV тата XV ӗмӗр пуҫламӑшӗнче йӳркӗн йӑх-эшкерсем киле-киле тустарнипе чӑвашсем Атӑлӑн сулахай енчен хальхи Чӑваш ҫӗрне куҫса килнӗ.

Куҫарса пулӑш

Несӗлӗпе ӳсӗмӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

XII—XIII ӗмӗрсенче Гельголанд Данин пулнӑ, кайран Шлезвиг нимӗҫ герцоглӑхне куҫнӑ, вӑл хӑй вара темиҫе ӗмӗртен Дани патшалӑхне пӑхӑнма тытӑннӑ.

В XII—XIII веках Гельголанд принадлежал Дании, а затем отошел немецкому герцогству Шлезвиг, которое, в свою очередь, через несколько веков само оказалось под контролем датской короны.

Гельголанд // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%93%D0%B5%D ... 0%BD%D0%B4

X—XIII ӗмӗрсенче пӗлтерӗшлӗ католицизм вырӑнӗ пулса питӗ хӑвӑрт аталаннӑ, кайран чылай вӑхӑтлӑха аталану чарӑнса ларнӑ.

Быстро развивался в X—XIII веках как важный католический центр, затем на долгое время пришёл в упадок.

Орхус // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9E%D1%80%D ... 1%83%D1%81

XIII—XIV ӗмӗрсенче хулана темиҫе хун тӑшмансем тапӑннӑ: XIII ӗмӗр варринче — монголсем, 1304 ҫулта — III Вацлав чех патшин ҫарӗсем.

В XIII—XIV веках город пережил несколько нашествий: в середине XIII века - монголов, в 1304 году - армии чешского короля Вацлава III.

Эстергом // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%AD%D1%81%D ... 0%BE%D0%BC

X ӗмӗр варринчен пуҫласа XIII ӗмӗрӗн варриччен Эстергом ҫӗршывӑн экономика, политика тата тӗн пурнӑҫӗн центрӗ, унӑн тӗп хули шайӗнчех пулнӑ.

С X по середину XIII века Эстергом был центром экономической, политической и религиозной жизни страны, её фактической столицей.

Эстергом // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%AD%D1%81%D ... 0%BE%D0%BC

XIII—XIV ӗмӗрсенче штатӑн ҫурҫӗр пайӗ хӑватлӑ Дели султанлӑхӗн аллинче пулнӑ пулин те, малалли тапхӑрта кунта феодаллӑ пайлану вӑхӑчӗ иртнӗ.

В дальнейшем наступил период феодальной раздробленности, хотя северная часть штата находилась в XIII—XIV веках под властью могущественного Делийского султаната.

Мадхья-Прадеш // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0% ... 0%B5%D1%88

XIII ӗмӗрте, Гронинген пысӑк суту-илӳ центрӗ пулса тӑрсан, унта пурӑнакансем хула хӳмисене туса лартнӑ, ҫапла май вӗсем унӑн вӑйланса пыракан пӗлтерӗшне палӑртнӑ.

В XIII веке, когда Гронинген стал крупным торговым центром, его жители построили городские стены, подчёркивающие его усиливающееся в тот период значение.

Гронинген // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1% ... 0%B5%D0%BD

Самуэль де Шамплен ҫӗнӗ хулана XIII Людовик патша ячӗпе «Людовик» ят парасшӑн пулнӑ.

Самуэль де Шамплен хотел дать новому городу имя «Людовика», в честь короля Людовика XIII.

Квебек // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0% ... 0%B5%D0%BA

XIII съезд йышӑннипе В. И. Ленинӑн алҫырӑвӗсене, унӑн пурнӑҫӗпе, ӗҫӗ-кӗрешӗвӗпе ҫыхӑннӑ документсемпе материалсене Ленин институтне пухса йӗркелеме палӑртнӑ.

Куҫарса пулӑш

Йывӑр та телейлӗ пурнӑҫ // Вера Дридзо. «Тӑван Атӑл». — 1969, 2(136)№ — 4-8 с.

Чылай вӑхӑт хушши провинци территорийӗ Римпа Византине пӑхӑнса тӑнӑ, XI ӗмӗр вӗҫӗнче ӑна майӗпен Сельджукидсен патшалӑхӗ ҫумне пӗрлештерме тытӑннӑ, турккӑсен патшалӑхне Чорумӑн пур ҫӗрӗ те XIII ӗмӗр пуҫламӑшӗнче кӗрсе пӗтнӗ.

Долгое время территория провинции принадлежала Риму и Византии, в конце XI века началось плавное её присоединение к государству Сельджукидов, окончательно Чорум стал принадлежать туркам в начале XIII века.

Чорум // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0% ... 1%83%D0%BC

Вӑл XIII созыври Ленинград Совечӗн депутачӗ пулнӑ.

Он был депутатом Ленинградского городского совета XIII созыва.

Николай Никитин // Николай Степанов. Никитин, Николай Николаевич. Ҫурҫӗр шурӑмпуҫӗ: роман; вырӑсларан Н.Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1954. — 484 с. — 3–4 с.

Хӑш-пӗр учёнӑйсем вӑл XIII ӗмӗртех йӗркеленнӗ тесе ҫирӗплетеҫҫӗ.

Некоторые учёные утверждают, что он основан раньше — еще в XIII веке.

Юратнӑ хула // Ара Мишши. Ара Мишши. Пӗрремӗш утӑмсем: калавсем/ Ара Мишши. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 38 с. — 18,20,22 с.

Рахметовсем XIII ӗмӗртенпе паллӑ пулнӑ, урӑхла каласан, Рахметовсен йӑхӗ пирӗн патӑрта ҫеҫ мар, Европӑра та чи авалхи йӑхсен шутӗнче тӑнӑ.

Рахметов был из фамилии, известной с XIII века, то есть одной из древнейших не только у нас, а и в целой Европе.

XXIX // Николай Сандров, Владимир Садай. Чернышевский, Николай Гаврилович. Мӗн тумалла?: роман; вырӑсларан Николай Сандров, Владимир Садай куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1957. — 495 с.

Тӑлмачсем: Мирун Еник (I–VI, XXIX сыпӑксем), Владимир Садай (VII–XII сыпӑксем), Александр Яндаш (XIII–XXVIII сыпӑксем).

Переводчики: Мирун Еник (I–VI, XXIX главы), Владимир Садай (VII–XII главы), Александр Яндаш (XIII–XXVIII главы).

Уҫнӑ ҫерем. 2-мӗш кӗнеке // Мирун Еник, Владимир Садай, Александр Яндаш. Михаил Шолохов. Уҫнӑ ҫерем: роман. Иккӗмӗш кӗнеке. Мирун Еник, Владимир Садай, Александр Яндаш куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1963.

Чӑваш халӑхӗ пӑлхарсен ҫӗр ӗҫӗпе пурӑнакан хресченӗсенчен чӑмӑртаннӑ пулсан, ҫав вӑхӑт XIII—XV ӗмӗрсемпе тӳр килни иккӗленӳсӗр.

Куҫарса пулӑш

Кӗлӗ тата пил сӑмахӗсем // Виталий Родионов. Пилсемпе кӗлӗсем // Шупашкар: Чӑваш кенеке издательстви, 2005. — 5-11 с.

Ахӑртнех, ҫак араб сӑмахӗ чӑн чӑвашла формӑна вӑтам ӗмӗрсенчех (XIII—XIV) хӗссе кӑларнӑ.

Видимо, это арабское слово настоящую форму в чувашском языке вытеснила еще в средние века (XIII—XIV).

Кӗлӗ тата пил сӑмахӗсем // Виталий Родионов. Пилсемпе кӗлӗсем // Шупашкар: Чӑваш кенеке издательстви, 2005. — 5-11 с.