Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Ку та патшана вӗлересшӗн, революци тӑвасшӑн, улпут-хуҫасене пӗтерсе, пӗтӗм влаҫа тата Россия пуянлӑхне тӗттӗм халӑх аллине парасшӑн.

Куҫарса пулӑш

Скульптор // Александр Клементьев. Клементьев А.К. Вунҫиччӗрисем: повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1981. — 216 с. — 189–193 с.

«Унӑн пиччӗшне те патшана вӗлерме тӑнӑшӑн ҫакса вӗлернӗ.

Куҫарса пулӑш

Скульптор // Александр Клементьев. Клементьев А.К. Вунҫиччӗрисем: повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1981. — 216 с. — 189–193 с.

Авалтарахри малтанхи тапхӑр пирки Нандарадж ятлӑ Калинга патшана вӗлерни ҫинчен асӑнакан Слонсен ҫӗр хӑвӑлӗнче ҫырса хӑварнинче пӗлме пулать.

О несколько более раннем времени можно узнать из надписи Пещеры Слонов,

Одиша // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9E%D0%B4%D ... 1%88%D0%B0

1001-мӗш ҫулта вӑл Эстергомра патшана ларнӑ.

В 1001-м он был коронован в Эстергоме.

Эстергом // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%AD%D1%81%D ... 0%BE%D0%BC

Сиккимӑн пӗрремӗш чогьялне (Юксомра) патшана лартнӑ трон.

Трон, на котором короновали первого чогьяла Сиккима (находится в Юксоме).

Сикким // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A1%D0%B8%D ... 0%B8%D0%BC

1700 ҫулта Сикким ҫине чогьял йӑмӑкӗ (унччен малтан ӑна патшана лартма килӗшмен) пулӑшса тӑракан Бутан тапӑннӑ.

В 1700 году на Сикким напал Бутан, пользовавшийся поддержкой сводной сестры чогьяла, притязания которой на трон были отвергнуты.

Сикким // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A1%D0%B8%D ... 0%B8%D0%BC

Регионӑн икӗ ҫурҫӗр патшалӑхӗ — тӗп хули Донголӑра вырнаҫнӑ Нобатипе Макурра (VIII ӗмӗр пуҫламӑшӗнче вӗсене пӗр патшана пӑхӑнмалла пӗрлештернӗ) тата кӑнтӑрти нуби патшалӑхӗ Альва тӗне йышӑннӑ хыҫҫӑнах монофизитсен ушкӑнне хушӑннӑ.

Два северных царства региона — Нобатия и Макурия, со столицей в городе Донгола (в начале VIII в. они были объединены под единым правителем) — и южное нубийское царство Альва вскоре после своего обращения присоединились к монофизитскому лагерю.

Нуби // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1% ... 0%B1%D0%B8

Апла пулин те Напата хӑйӗн пӗлтерӗшне ҫухатман, Мероэ хулинче пурӑннӑ тапхӑрта та патшасем унта патшана ларнӑ, кунта вӗсене пытарнӑ.

Однако, Напата определенно оставалась важным центром, цари короновались и погребались в ней даже в периоды, когда они жили в Мероэ.

Нуби // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1% ... 0%B1%D0%B8

Патшалӑх влаҫӗ чи вӑйлӑ сарӑлнӑ тапхӑр Каште хыҫҫӑн патшана ларнӑ Пианха вӑхӑтӗнче пулса иртнӗ, Пианха 20 ҫул тултарнӑ тӗле пӗтӗм Египета ҫӗнсе илнӗ, ҫапла май XXV династине пуҫласа янӑ.

Власть царства достигла наивысшей точки во время правления Пианхи, наследовавшего Каште, который завоевал весь Египет к 20-летнему возрасту, и положил начало XXV династии.

Нуби // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1% ... 0%B1%D0%B8

Патшалӑх хӑйӗн витӗмне анлӑрах та анлӑрах сарса пынӑ, Алара хыҫҫӑн патшана ларнӑ Кашта ертсе пынӑ вӑхӑтра кӑнтӑр Египетра, Элефантин тӑрӑхӗнче, ҫавӑн пекех Фивӑра та пуҫ пулса тӑнӑ.

Царство увеличивало сферу своего влияния, и во время правления Кашты, последователя Алары, доминировало в южном Египте, в области Элефантина и даже Фив.

Нуби // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1% ... 0%B1%D0%B8

Влаҫ халӑхпа ҫапӑҫма пӑрахмасть, — ӳсӗрме пуҫларӗ патшана курнӑ ҫын.

Куҫарса пулӑш

Тӑранайми вӑрҫӑсем // Николай Сорокин. Сорокин Н.М. Тӑлӑх арӑм минтерӗ. Савнисен романӗ. – Шупашкар: «Ҫӗнӗ Вӑхӑт», 2019. – 216 с.

Ҫак меслетпех Раҫҫей ӗҫне сутнишӗн Пӗрремӗш Петӗр патша ывӑлне Алексей Петровича, Аслӑ Екатерина упӑшкине Виҫҫӗмӗш Петӗр патшана, унӑн ывӑлне Павӑл патшана, Ватикан ертӳҫине Вуннӑмӗш Иоанн папӑна, Эфиопи патшине Хайле Селасие тата ыттисене вӗлернӗ пулать.

Куҫарса пулӑш

Канаш параканни // Николай Сорокин. Сорокин Н.М. Тӑлӑх арӑм минтерӗ. Савнисен романӗ. – Шупашкар: «Ҫӗнӗ Вӑхӑт», 2019. – 216 с.

Вӗри чунлӑ Морев Иван йӑхӗсем патшана хирӗҫ пуртӑ-чукмар, сенӗк-ҫава йӑтнӑ.

Куҫарса пулӑш

Чемее пырса кӗрсен // Георгий Янгай. «Капкӑн», 1970. — 1№ — 2-3 с.

Вара Йӑвана патшана лартнӑ.

И возвели на трон царя.

1. [Икӗ Йӑван] // ЧПГӐИ. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 47-57 с.

Темӗнле каласа кӑтартма май ҫук туйӑмпа вӑл ҫав вӑя государе ҫывӑх ҫынсемех ертсе пынине те ӑнланнӑ, анчах ун ҫинчен патшана каласа кӑтартмашкӑн аптранӑ, мӗншӗн тесен нимӗнле уҫӑ фактсем те пулман.

Куҫарса пулӑш

Сутӑнчӑк шӑпи // Юхма Мишши. Юхма М. Кӑвал ҫӗмрен: историлле роман. — Шупашкар: «Вучах» библиотеки, 1998. — 352 с.

Ҫакна пӗлсен ҫынсем патшана ҫӑкӑр-тӑварпа кӗтсе илнӗ.

Куҫарса пулӑш

Улатӑр // Юхма Мишши. Юхма М. Кӑвал ҫӗмрен: историлле роман. — Шупашкар: «Вучах» библиотеки, 1998. — 352 с.

Хура халӑха ирӗк паракан патшана кӗтсе илес тесе пурӑнтӑм.

Куҫарса пулӑш

Стенькке-утаман мӗлки // Юхма Мишши. Юхма М. Кӑвал ҫӗмрен: историлле роман. — Шупашкар: «Вучах» библиотеки, 1998. — 352 с.

— Вӑл хӑй, Чӗмпӗре илнӗ хыҫҫӑн, Мускава кайма, унти тискер патшана тытса ҫакма, ун вырӑнне чӑн-чӑн патшана, хура халӑха ирӗк паракан патшана лартма шутлатчӗ.

Куҫарса пулӑш

Стенькке-утаман мӗлки // Юхма Мишши. Юхма М. Кӑвал ҫӗмрен: историлле роман. — Шупашкар: «Вучах» библиотеки, 1998. — 352 с.

Ун чухне Стенькке ятлӑ хусах утаманӗ тискер патшана хирӗҫ кӗрешӗве ҫӗкленнӗ, хӑй патне хресченсене, ирӗклӗхе юратакан паттӑрсене чӗннӗ.

Куҫарса пулӑш

Стенькке-утаман мӗлки // Юхма Мишши. Юхма М. Кӑвал ҫӗмрен: историлле роман. — Шупашкар: «Вучах» библиотеки, 1998. — 352 с.

Вӗсем, патшана итлесе, хуларан тухса кайнӑ та ҫиччӗшӗ ҫичӗ ҫӗре саланса, халӑх хушшинче пурӑнма тытӑннӑ.

Куҫарса пулӑш

Эпрахиль юпи // Юхма Мишши. Юхма М. Кӑвал ҫӗмрен: историлле роман. — Шупашкар: «Вучах» библиотеки, 1998. — 352 с.