Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Союз ҫӗршывӗн окраинисенче промышленность хӑвӑрт аталанса пырать, тӗрлӗ нацисен халӑхӗсем ССР Союзӗн социализмлӑ хуҫалӑхне тунӑ ҫӗрте хутшӑнса ӗҫлеҫҫӗ.

Быстро развивается промышленность и сельское хозяйство на окраинах Союза; народы различных национальностей участвуют в стройке социалистического хозяйства СССР.

2. ССР Союзӗнче пурӑнакан халӑхсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Сталинла Конституци тесе ӑна акӑ мӗншӗн калаҫҫӗ: ӑна ССР Союзӗнчи халӑхсен ҫулпуҫӗ Сталин юлташ хӑй ертсе пынипе тунӑ.

Конституция называется Сталинской потому, что она вырабатывалась под руководством самого товарища Сталина, вождя народов СССР.

1. Советлӑ Социализмлӑ Республикӑсен Союзӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫав республикӑсем хайсен ирӗкӗпе пӗрлешсе, Советлӑ Социализмлӑ Республикӑсен Союзӗ тунӑ.

Которые добровольно объединились и образовали Союз Советских Социалистических Республик.

1. Советлӑ Социализмлӑ Республикӑсен Союзӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫапла вара Шурӑ тинӗсрен Балтика тинӗсне ҫӳремелли шыв ҫулӗ тунӑ.

Так создан водный путь из Белого моря в Балтийское.

Ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Анчах Союзӑн пит хӑвӑрт аталанса пыракан хуҫалӑхӗшӗн ҫав Мариински шыв ҫулӗ ҫителӗклӗ мар: 1933 ҫулта Онега кӳллипе Шурӑ тинӗс хушшинче канал тунӑ, ӑна Шурӑ тинӗс — Балтика каналӗ теҫҫӗ.

Но Мариинского водного пути недостаточно для быстро развивающегося хозяйства Союза: в 1933 г. построен Беломорско-Балтийский канал между Онежским озером и Белым морем.

Ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Совет влаҫӗ тунӑ Туркестан-Сибирь чугун ҫулне кӑтартӑр.

Покажите построенную советской властью Туркестане Сибирскую железную дорогу.

Ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Патша вӑхӑтӗнче Европӑри Российӑн хӑшпӗр пайӗсенче ҫеҫ чугун ҫулсем тунӑ.

Только в некоторых частях Европейской России строились железные дороги в царское время.

Ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫутҫанталӑк зонисен картти ҫинче унта паллӑ тунӑ ҫӗркӑмрӑк, нефть, тимӗр руди кӑларакан районсене тата вӑрман промышленноҫӗн районӗсене кӑтартӑр.

Найдите на карте природных зон обозначенные на ней важнейшие промышленные районы. Покажите районы добычи каменного угля, нефти, железной руды, районы лесной промышленности.

Промышленность // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫавӑнпа Магниторскпа Кузбаса пӗрлештерсе пӗр комбинат тунӑ.

А поэтому Магнитогорск объединен с Кузбассом

Магнитогорск // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫӗнӗ шоссе ҫулӗсем тунӑ.

Проведены новые шоссейные дороги.

Кавказри хуҫалӑх строительстви // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Октябрьти социализмлӑ Аслӑ революци хыҫҫӑн Кавказри халӑхсем пӗрлешнӗ те союзлӑ виҫӗ республика тунӑ.

После Великой Октябрьской социалистической революции кавказские народы объединились и образовали несколько республик.

Кавказри хуҫалӑх строительстви // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Чулсенчен купаласа тунӑ лутра сакльӑсем хӑйсен пӗчӗк чӳречисемпе урамалла пӑхса лараҫҫӗ.

Низкие сакли, сложенные из камней различной величины, выглядывали на улицу своими крошечными окнами.

Кавказ тӑвӗсем хушшинче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Кашни кунах унта старик кӗтӳ ачийӗ кӗтсе ҫӳрекен кӗтӳ таврӑнассине кӗтсе ларнӑ, ҫӗҫӗпе пит ӑстан йывӑҫ кашӑксем касса тунӑ.

Здесь дед целыми днями поджидал возвращения пасущегося с подпаском стада и искусно вырезал ножом деревянные ложки.

Кавказ тӑвӗсем хушшинче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Халӗ ӗнтӗ шурлӑхсене типӗтсе темиҫе пин гектар лайӑх ҫӗр тунӑ.

Уже сейчас у болот отвоевано несколько тысяч гектаров земли.

Колхидӑри шурлӑхсем вырӑнне хитре садсем пулаҫҫӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫав ҫул тӑршшӗпех садсем, иҫӗм ҫырли пахчисем, табак плантацийӗсем, ӗретӗн-ӗретӗн пальмӑсем, кипариссем лартса тунӑ аллейӑллӑ парксем тата илемлӗ санаторисемпе канмалли ҫуртсем лараҫҫӗ.

По всему пути тянутся сады, виноградники, табачные плантации, парки с пальмовыми аллеями и кипарисами, красивые санатории и дома отдыха.

Кавказӑн Хура тинӗс хӗрринчи хуҫалӑх тата халӑх пурӑнӑҫӗ мӗнле лайӑхланса пырать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Шкулсем нумай тунӑ.

Выстроены многочисленные учебные заведения.

Кавказӑн Хура тинӗс хӗрринчи хуҫалӑх тата халӑх пурӑнӑҫӗ мӗнле лайӑхланса пырать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тинӗс хӗрринчен шалалла каякан ҫӗнӗ шоссе ҫулӗсем тата чугун ҫулсем тунӑ.

Проложены новые шоссейные и железные дороги в глубь побережья.

Кавказӑн Хура тинӗс хӗрринчи хуҫалӑх тата халӑх пурӑнӑҫӗ мӗнле лайӑхланса пырать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем культурӑллӑ паха ӳсентӑрансем лартса ӳстереҫҫӗ: чей, лимон, апельсин, мандарин тата техникӑра кирлӗ ӳсентӑрансем, эмел тунӑ ҫӗре каякан ӳсентӑрансем лартса тӑваҫҫӗ.

Где выращивают ценные культурные растения: чай, лимоны, апельсины, мандарины, разные технические и лекарственные растения.

Кавказӑн Хура тинӗс хӗрринчи хуҫалӑх тата халӑх пурӑнӑҫӗ мӗнле лайӑхланса пырать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пӳрчӗсене хуларан авса е хӑмаран ҫапса тунӑ, ҫийӗсене чӗренче витнӗ, йӗри-тавра балконсем тухса тӑраҫҫӗ, пӳрчӗсем юпасем ҫинче лараҫҫӗ.

Дома сплетены из прутьев или сделаны из досок, покрыты дранью, окружены балкончиками и подняты на столбах.

Тинӗс хӗрринчи халӑх тата вӑл мӗн ӗҫлесе пурӑнни // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫак заповедника Кавказ ҫутҫанталӑкне ӳсентӑранпа чӗрчун тӗнчипе пӗрлех сыхласа усрас тесе тунӑ.

Назначение этого заповедника — охранять кавказскую природу со всем ее растительным и животным миром.

Ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.