Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Сӑваплӑ Иштван патшара ларнӑ вӑхӑтра роман стилӗпе хӑпартнӑ храма XIV ӗмӗр пуҫламӑшӗнче аркатнӑ, иккӗмӗш храм кунта XIV ӗмӗртен пуҫласа XVI ӗмӗрччен тӑнӑ, турккӑсем ӑна тӗппипех ҫӗмӗрсе тӑкнӑ пулнӑ.

Построенный в правление короля Иштвана Святого романский храм был разрушен в начале XIV века, второй храм стоял здесь с XIV по XVI век и был полностью уничтожен турками.

Эстергом // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%AD%D1%81%D ... 0%BE%D0%BC

X ӗмӗр пуҫламӑшӗнче кунта мадьярсем килнӗ хыҫҫӑн Эстергом темиҫе теҫетке ҫул иртсен Геза аслӑ кнеҫӗн резиденцийӗ, унсӑр пуҫне XII ӗмӗрччен — венгр патшисен резиденцисенчен пӗри пулса тӑнӑ.

После прихода мадьяр в начале X века Эстергом стал спустя несколько десятилетий резиденцией великого князя Гезы и до XII века - одной из резиденций венгерских королей.

Эстергом // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%AD%D1%81%D ... 0%BE%D0%BC

Ҫуртсенчен ытларах пайне XIX ӗмӗр пуҫламӑшӗнче туса лартнӑ, ун чухне 1824 ҫулхи пушар хыҫҫӑн Кивӗ хулана ҫӗнӗрен хӑпартнӑ.

Большинство строений относится к началу XIX века, когда Старый город был заново отстроен после пожара 1824 года.

Грассмаркет // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%93%D1%80%D ... 0%B5%D1%82

1980-мӗш ҫулсен пуҫламӑшӗнче Ташауз аэропортӗнче 2700 метр тӑршшӗ тата 42 метр сарлакӑш искусствӑллӑ вӗҫса хӑпарса анмалли полоса тунӑ.

В начале 1980-х годов в аэропорту Ташауз была построена искусственная искусственная взлётно-посадочная полоса длиной 2700 метров и шириной 42 метра.

Дашогуз (аэропорт) // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%94%D0%B0%D ... %80%D1%82)

Аллӑмӗш ҫулсем пуҫламӑшӗнче вӑл пӗтӗмпех натюрмортсемпе пейзажсем ӳкересси ҫине куҫать.

Куҫарса пулӑш

Пирӗн хӗрарӑм-художниксем // Алексей Григорьев. «Тӑван Атӑл». — 1962, 3№ — 99–101 с.

Статья пуҫламӑшӗнче эпир чӑваш «философийӗ» пирки ахальтен каламарӑмӑр: чӑваш халӑх ӑс-тӑнӗнче ӗлӗкех философла шухӑшсем пулнӑ, ҫав шухӑшсене каласа пама халӑх хӑш-пӗр сӑмахсемпе терминсене те шухӑшласа кӑларнӑ (аслӑ шкулсенче вӗреннӗ, академисенче ӗҫленӗ ҫынсем пулманни тата ҫав «философи» чӑн-чӑн наука ҫӳллӗшне, «философи тӑвӗ» тӳпипе хӑпарса ҫитейменни халӑхӑн философла шухӑш пулманинне пачах та пӗлтермест).

Куҫарса пулӑш

Поэзи пулсан… // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 3№ — 92–98 с.

Ку вӑл 1932 ҫулхи март уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче пулнӑ.

Куҫарса пулӑш

Хӑватлӑ вӑй // В. Е. Сорокин. «Тӑван Атӑл». — 1962, 3№ — 85–91 с.

XIX ӗмӗр пуҫламӑшӗнче, Регентлӑх тапхӑрӗнче, Лондон малалла ҫурҫӗр еннелле аталаннӑ.

В начале XIX века, в эпоху Регентства, Лондон продолжал расти на север.

Лондонри Камден // Семен Говоров. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0% ... %B2%D3%97)

XX ӗмӗр пуҫламӑшӗнче кунта Блумсбери ушкӑнӗ ятпа паллӑ акӑлчан интеллектуалӗсен пысӑк сумлӑ кружокӗн пухӑвӗсем иртнӗ.

В начале XX века здесь проходили собрания влиятельного кружка английских интеллектуалов, известного как группа Блумсбери.

Блумсбери // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0% ... 1%80%D0%B8

XX ӗмӗр пуҫламӑшӗнче хупӑ Ҫут тӗнче теорипе килӗшӳллӗн М 83 галактика пӗтӗм тӗнче уҫлӑхӗн тепӗр енчен курӑнакан М 31 Андромеда галактики текен экзотикӑлла шухӑш каланӑ пулнӑ.

В начале XX века в соответствии с теорией замкнутой Вселенной высказывалось экзотическое предположение, что галактика M 83 это галактика Андромеды M 31, видимая с обратной стороны через все мировое пространство.

Messier 83 // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/Messier_83

XIX ӗмӗр пуҫламӑшӗнче роликлӑ тӑркӑчсем хальхи йышши пулман.

Роликовые коньки в начале XIX века не были похожи на современные.

Роликлӑ тӑркӑч // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0% ... 3%91%D1%87

Васильев ункӑран 1941 ҫулхи юпа уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче хӑй тӗллӗнех тухнӑ.

Васильев самостоятельно вышел из окружения в начале октября 1941 года.

Васильев, Борис Львович // Владимир Андреев. https://cv.wikipedia.org/w/index.php?tit ... ction=edit

Ҫак статьяна Акчуринсен ҫывӑх ҫыннисем пулӑшнипе тата «Хӑрпӑла пуҫламӑшӗнче» историллӗ кӗнекери материалсемпе усӑ курса хатӗрленӗ.

Куҫарса пулӑш

Ҫутӑ сӑнарӗ, ырӑ тӗслӗхӗ асран тухмӗҫ // Василий ГАВРИЛОВ. http://kasalen.ru/2023/12/26/%d2%ab%d1%8 ... %97%d2%ab/

… Ҫурла уйӑх пуҫламӑшӗнче Вӗҫелис тӑван яла ҫул тытрӗ.

Куҫарса пулӑш

Шӑнкӑр-шӑнкӑр ҫӑлкуҫ… // Ӑсан Уҫӑпӗ. Ӑсан Уҫӑпӗ. Тӗлӗкри те пирӗнпех: повеҫсемпе калавсем. Шупашкар: «Пегас» издательство ҫурчӗ, 2014. — 142 с. — 55–68 с.

— Иртнӗ эрне пуҫламӑшӗнче иртсе кайнӑччӗ ҫав тӑрӑхран.

Куҫарса пулӑш

Кайӑксем вӗҫекен тӳперен… // Ӑсан Уҫӑпӗ. Ӑсан Уҫӑпӗ. Тӗлӗкри те пирӗнпех: повеҫсемпе калавсем. Шупашкар: «Пегас» издательство ҫурчӗ, 2014. — 142 с. — 5–54 с.

Регионӑн икӗ ҫурҫӗр патшалӑхӗ — тӗп хули Донголӑра вырнаҫнӑ Нобатипе Макурра (VIII ӗмӗр пуҫламӑшӗнче вӗсене пӗр патшана пӑхӑнмалла пӗрлештернӗ) тата кӑнтӑрти нуби патшалӑхӗ Альва тӗне йышӑннӑ хыҫҫӑнах монофизитсен ушкӑнне хушӑннӑ.

Два северных царства региона — Нобатия и Макурия, со столицей в городе Донгола (в начале VIII в. они были объединены под единым правителем) — и южное нубийское царство Альва вскоре после своего обращения присоединились к монофизитскому лагерю.

Нуби // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1% ... 0%B1%D0%B8

Чӑваш туйӗнче чи татӑклӑ самант унӑн пуҫламӑшӗнче пулать.

Куҫарса пулӑш

Канаш параканни // Николай Сорокин. Сорокин Н.М. Тӑлӑх арӑм минтерӗ. Савнисен романӗ. – Шупашкар: «Ҫӗнӗ Вӑхӑт», 2019. – 216 с.

Ҫамрӑк чух ҫу пуҫламӑшӗнче кӑна, — тетчӗ Ваҫилене ҫепӗҫ те ырӑ кукамӑшӗ.

Куҫарса пулӑш

Хӗр вӑрлани // Николай Сорокин. Сорокин Н.М. Тӑлӑх арӑм минтерӗ. Савнисен романӗ. – Шупашкар: «Ҫӗнӗ Вӑхӑт», 2019. – 216 с.

Чее те ӑслӑ пуҫлӑхсем Подоприхин пек хӗрӗх пӗрмӗш ҫул пуҫламӑшӗнче, вӑрҫӑ пуҫланас умӗн, вӗсен шучӗпе, «патшалӑх ҫӑкӑрне салатакан» председательсене, ӗҫ кунӗшӗн ик ҫӗр (!) грамм тырӑ панӑшӑн каҫарма пултарайман.

Куҫарса пулӑш

Ҫӗр ҫинчи тамӑк // Николай Сорокин. Сорокин Н.М. Тӑлӑх арӑм минтерӗ. Савнисен романӗ. – Шупашкар: «Ҫӗнӗ Вӑхӑт», 2019. – 216 с.

Тепрехинче йӗрлевҫӗ Ваҫилене хӗл пуҫламӑшӗнче Кучасси ҫырмин тарӑн варӗнче тӗл пулчӗ.

Куҫарса пулӑш

Уйрӑлу шӑпи // Николай Сорокин. Сорокин Н.М. Тӑлӑх арӑм минтерӗ. Савнисен романӗ. – Шупашкар: «Ҫӗнӗ Вӑхӑт», 2019. – 216 с.